Μαγειρική διπλωματία: Όταν το φαγητό γίνεται πολιτικό εργαλείο | Trend - planbemag.gr
Plan Be Mag
Trend

Μαγειρική διπλωματία: Όταν το φαγητό γίνεται πολιτικό εργαλείο

“Θα πρέπει να βρούμε με ποιον θα φάμε και θα πιούμε, πριν βρούμε τι θα φάμε και θα πιούμε” – Επίκουρος

της Γιώτας Χουλιάρα

Στις αρχές του 2019, αμέσως μετά τον ετήσιο ιατρικό έλεγχο, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ βρέθηκε κατά δύο κιλά παχύτερος από την προηγούμενη χρονιά. Αμέσως, τα media στις ΗΠΑ ήχησαν συναγερμό. “Ο Αμερικανός πρόεδρος είναι παχύσαρκος!”, έγραφαν με μεγάλα γράμματα στα πρωτοσέλιδα των ηλεκτρονικών σελίδων τους, θυμίζοντας παράλληλα ότι το 2018 ο ίδιος είχε υποσχεθεί πως θα έχανε 8 κιλά. Οι διατροφικές του συνήθειες, προφανώς, δεν τον άφησαν να πραγματοποιήσει τον στόχο του, με αποτέλεσμα να κατατάσσεται στην κατηγορία των παχύσαρκων, σύμφωνα με τους πίνακες των Αμερικανικών Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), μια κατηγορία που εμφανίζει υψηλό κίνδυνο εκδήλωσης προβλημάτων υγείας.
Για να διασκεδάσει τις εντυπώσεις, ο Σον Κόνλεϊ, προσωπικός γιατρός του Αμερικανού προέδρου, έστειλε επιστολή προς τον Λευκό Οίκο, όπου τόνιζε ότι η κατάσταση υγείας του Τραμπ είναι πολύ καλή. Κύκλοι κοντά στον Αμερικανό πρόεδρο διαβεβαίωσαν ότι δεν υφίσταται λόγος ανησυχίας, ενώ τα παραπάνω κιλά οφείλονται στο γεγονός ότι ο ίδιος είναι λάτρης του junk food.
Οι διατροφικές συνήθειες του Τραμπ έχουν απασχολήσει, κατά καιρούς, περιοδικά και μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς και ο ίδιος είχε αναρτήσει στον προσωπικό του λογαριασμό στο twitter φωτογραφία όπου απεικονίζεται να απολαμβάνει μεξικάνικο taco. Όπως αποκαλύπτουν στο βιβλίο “Let Trump Be Trump: The Inside Story of His Rise to the Presidency” δυο πρώην συνεργάτες του Αμερικανού προέδρου, στο ιδιωτικό του τζετ με την ονομασία “Trump Force One”, υπήρχαν τέσσερις μεγάλες ομάδες τροφίμων: γεύματα McDonald’s, κοτόπουλο Fried Kentucky, πίτσα και αναψυκτικά διαίτης. Επίσης, υπήρχαν άφθονα σνακς, όπως πατατάκια, αρτοσκευάσματα τύπου pretzel και μπισκότα. Ας μη λησμονούμε, εξάλλου, ότι το μακρινό 1995 ο Τραμπ είχε διαφημίσει μαζί με την τότε σύζυγό του, Ιβάνα, την αγαπημένη του Pizza Hut.
Σε αντίθεση με τον Τραμπ, ο τέως Αμερικανός πρόεδρος, Μπάρακ Ομπάμα, ακολουθούσε μια ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή με βάση τις οδηγίες της συζύγου του, Μισέλ, και φρόντιζε να αθλείται σχεδόν καθημερινά, ακόμη και με το κουστούμι του, μέσα στο Λευκό Οίκο.
Από την πλευρά της, η Μισέλ Ομπάμα είχε εγκαινιάσει την εκστρατεία “Let’s Move!” προτρέποντας τους Αμερικανούς να γυμνάζονται, ενώ είχε αναλάβει και πρωτοβουλίες κατά της παιδικής παχυσαρκίας. Επιπλέον, συχνά ανέβαζε στα social media φωτογραφίες από τον λαχανόκηπο του Λευκού Οίκου, ο οποίος είχε έκταση περίπου 100 m2 και τροφοδοτούσε με βιολογικά οπωροκηπευτικά την καθημερινή τους διατροφή. Έκτοτε, η Μισέλ Ομπάμα έχει καταγραφεί στη συνείδηση των Αμερικανών, και ιδιαίτερα των γυναικών, ως πρότυπο ανθρώπου που ενδιαφέρεται για τη σωστή διατροφή και φροντίζει η οικογένειά της να τρέφεται σωστά.
Προφανώς, τη φήμη της Μισέλ ζήλεψε και η πρώην σύζυγος του Τραμπ, Ιβάνα, η οποία έκανε μια προσπάθεια να συμμετάσχει σε μια εκστρατεία κατά της παχυσαρκίας με μια νέα ιταλική δίαιτα, με την οποία μπορείς να χάνεις βάρος τρώγοντας pasta. Πάντως, σύμφωνα με τις κακές γλώσσες, η Ιβάνα ως τακτικός πελάτης καντίνας στη Madison Avenue, όπου καταναλώνει… hot dogs, μάλλον θα δυσκολευτεί να ακολουθήσει τα βήματα της Μισέλ.


“Κάθε μάγειρας πρέπει να μάθει να διοικεί το κράτος”, Βλαδίμηρος Ίλιτς Λένιν


Ουσιαστικά, τo φαγητό αποτελεί μια ιδιότυπη “κόλλα” που μπορεί να φέρει κοντά διαφορετικές κουλτούρες, καθώς ένα γεύμα μπορεί να δημιουργήσει κοινό τόπο σε περιπτώσεις εύθραυστων διεθνών ισορροπιών. Στην πολιτική ιδιαίτερα, αναπτύσσονται οι πιο απρόσμενες συμμαχίες, οι οποίες μπορεί να επισφραγιστούν με ένα γεύμα ή και να διαλυθούν από ένα κακό γεύμα.
Όσοι έχουν διαβάσει το βιβλίο του Ίαν Κέλλυ, με τίτλο “Cooking for Kings: The Life of Antonin Careme, the First Celebrity Chef”, το οποίο αναφέρεται στη ζωή και το έργο του Αντονέν Καρέμ, του πιο διάσημου σεφ της Ευρώπης που πέρασε από τη Γαλλική Αυλή, υπηρέτησε τον Ναπολέοντα και έφτασε μέχρι την Αγία Πετρούπολη, θα γνωρίζουν τη σημασία ενός σωστού δείπνου στη διπλωματία και στην άσκηση εξωτερικής πολιτικής. Ένα καλοσχεδιασμένο γεύμα είναι ο καλύτερος τρόπος να εξευμενιστεί ο ουρανίσκος, προκειμένου να αρχίσουν να λειτουργούν οι διπλωματικοί μηχανισμοί.
Η “μαγειρική διπλωματία”, γνωστή ως gastrodiplomacy, είναι ένας τύπος πολιτισμικής διπλωματίας, βασική προϋπόθεση της οποίας είναι να διασφαλίσεις τα συμφέροντά σου μέσω ενός επιτυχημένου γεύματος. Εξάλλου, όπως είχε πει και ο Αμερικανός συγγραφέας Φρανκ Μακ Κορτ: “Μετά από μια γεμάτη κοιλιά, όλα είναι ποίηση”…
Ωστόσο, προκειμένου η μαγειρική να έχει επιτυχία, πρέπει να μελετήσεις τον προσκεκλημένο σου. Να τον μελετήσεις όπως θα μελετούσες τον εχθρό σου στη μάχη. Να μάθεις τα δυνατά και αδύνατα σημεία του και φυσικά την κουλτούρα του, τα ήθη και τα έθιμά του, τις συνήθειες του λαού του, ώστε να προσαρμόσεις το μενού ανάλογα και να αποφύγεις τις κακοτοπιές. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η πρώην Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Χίλαρι Κλίντον, έχει χαρακτηρίσει το φαγητό ως “το παλαιότερο διπλωματικό εργαλείο” στην προώθηση σχέσεων.

Διπλωματικές… νοστιμιές και μη
Οι γαστρονομικές αδυναμίες του Ντόναλντ Τραμπ αποτέλεσαν πηγή μελέτης για τον παγκοσμίου φήμης Γάλλο σεφ Αλέν Ντουκάς, ο οποίος κλήθηκε να επιμεληθεί το μενού, όταν το 2017 ο Αμερικανός πρόεδρος επισκέφθηκε το παλάτι των Βερσαλλιών ως καλεσμένος του Γάλλου προέδρου Εμμανουέλ Μακρόν. Το γεύμα έξι πιάτων ήταν ιδιαίτερα εκλεπτυσμένο, με φιλέτο βοδινού για κυρίως και σοκολάτα για επιδόρπιο, γεύση που τόσο αγαπά ο Τραμπ.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα διπλωματικής κρίσης που προήλθε από ένα δείπνο, είναι το ατυχέστατο περιστατικό με τον Ιάπωνα πρωθυπουργό Σίνζο Άμπε και τη σύζυγό του, στο δείπνο που παρατέθηκε στην κατοικία του Ισραηλινού πρωθυπουργού Βενιαμίν Νετανιάχου, τον Μάιο του 2018. Τα σοκολατάκια που σερβιρίστηκαν σε παπούτσι ως επιδόρπιο είναι κάτι που δεν ταιριάζει με την ιαπωνική κουλτούρα. Προφανώς, ο διάσημος Ισραηλινός σεφ Μοσέ Σεγκέβ δεν γνώριζε ότι οι Ιάπωνες δεν φορούν παπούτσια ούτε στο σπίτι, ούτε στο γραφείο τους, και οι επισκέπτες στην Ιαπωνία συμμορφώνονται με το συγκεκριμένο έθιμο, βγάζοντας και οι ίδιοι τα παπούτσια τους πριν μπουν κάπου.
“Ήταν μια χαζή και χωρίς αίσθηση απόφαση”, σχολίασε υψηλόβαθμος Ισραηλινός διπλωμάτης που είχε υπηρετήσει στην Ιαπωνία. “Είναι σαν να σερβίρεις σε έναν Εβραίο καλεσμένο σοκολάτες μέσα σε ένα πιάτο με τη μορφή γουρουνιού. Στην ιαπωνική κουλτούρα, υπάρχει μόνο περιφρόνηση για τα παπούτσια”. “Σε καμία κουλτούρα δεν μπαίνουν παπούτσια πάνω στο τραπέζι”, σχολίασε από την πλευρά του Ιάπωνας διπλωμάτης. “Εάν ο στόχος ήταν να είναι χιουμοριστικό, δεν το βρήκαμε αστείο. Μπορώ να σας πω πως νιώθουμε προσβεβλημένοι για λογαριασμό του πρωθυπουργού μας”.
Ένα αντίστοιχο άβολο περιστατικό είχε λάβει χώρα στην Ιαπωνία το 1992, όταν ο Αμερικανός πρόεδρος Τζωρτζ Μπους επισκέφθηκε τη χώρα, στο πλαίσιο ταξιδιού του στην Ασία. Σε κρατικό δείπνο, ανάμεσα στα διάφορα πιάτα, και αφού ο Μπους είχε καταναλώσει σολομό με χαβιάρι, ένιωσε αδιαθεσία. Ενώ, λοιπόν, ετοιμαζόταν να δοκιμάσει το επόμενο πιάτο (ψητό κρέας με σάλτσα πιπεριού), ο Αμερικανός πρόεδρος έκανε εμετό. Το γεγονός λίγο έλειψε να προκαλέσει διπλωματική κρίση, ευτυχώς όμως οι σύμβουλοι και των δυο πλευρών φρόντισαν να αποδώσουν το ατυχές περιστατικό σε ελαφριά ασθένεια του Μπους και δεν άφησαν να δημιουργηθούν άλλες εντυπώσεις.
Παρ’ όλα αυτά, υπήρξαν και πάμπολλα περιστατικά, όπου το φαγητό δημιούργησε τις κατάλληλες προϋποθέσεις, ώστε να ενισχυθούν ήδη υπάρχουσες σχέσεις και να… μαγειρευτούν νέες διπλωματικές κινήσεις. Χαρακτηριστικά είναι τα “μαγειρέματα” του Ρώσου προέδρου Βλάντιμιρ Πούτιν με τον Κινέζο ομόλογό του Σι Τζινπίνγκ: κάθε φορά που ο δεύτερος επισκέπτεται τη Ρωσία, είτε επίσημα είτε για να συμμετάσχει σε κάποιο συνέδριο, ο Ρώσος πρόεδρος φροντίζει να τον κακομαθαίνει. Έτσι, οι δυο τους έχουν πιει βότκα, έχουν μαγειρέψει κρέπες και έχουν γευτεί χαβιάρι μπροστά στις κάμερες, επισφραγίζοντας τη φιλία και τη συνεργασία τους.
Είναι αλήθεια πως η δύναμη του φαγητού είναι σχεδόν μαγική και, σε πολλές περιπτώσεις, αποδεικνύεται ευεργετική για έναν οικοδεσπότη. Το γεγονός αυτό καταγράφεται και στη βιογραφία της Θάτσερ, όπου αναφέρεται ότι η πρωθυπουργός της Αγγλίας, το 1979, σε συνεδρίαση για το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αρνήθηκε στον Γάλλο πρόεδρο Ζισκάρ Ντ΄ Εστέν να διακόψουν για φαγητό, εάν πρώτα δεν κατέληγαν οι σύνεδροι σε μια απόφαση. Το αποτέλεσμα ήταν, τελικά, η γαλλική πλευρά να φανεί πιο υποστηρικτική προς τις αγγλικές θέσεις μετά το πέρας της συνάντησης. Γιατί όπως έλεγε και η Βρετανίδα συγγραφέας, Βιρτζίνια Γουλφ: “Δεν μπορεί κάποιος να σκεφτεί καλά, να αγαπήσει καλά, να κοιμηθεί καλά, αν δεν έχει φάει καλά”.

Εξάλλου, από αρχαιοτάτων χρόνων, οι άνθρωποι που μπορούσαν να μοιραστούν την τροφή τους, έβρισκαν πάντα τη δύναμη να προχωρήσουν δίπλα-δίπλα. Ας κλείσουμε, λοιπόν, με την ευχή να έχουμε όλοι περισσότερα γεύματα “μαζί”.