Παγιδευμένοι στο Δίκτυο "Με λένε @ex-user, απέχω από τα social media και είμαι καλά" | Trend - planbemag.gr
Plan Be Mag
Trend

Παγιδευμένοι στο Δίκτυο
“Με λένε @ex-user, απέχω από τα social media και είμαι καλά”

Τι θα έκανες αν ένα πρωί ξυπνούσες και σου έλεγαν ότι το facebook, το instagram και το twitter δεν υπάρχουν πια; Ότι δεν θα κάνεις ξανά like και σχόλια στα post των διαδικτυακών φίλων σου, ότι δεν θα στείλεις ξανά μήνυμα μέσα από τα social media; Πριν βιαστείς να απαντήσεις, σκέψου αντίστροφα: Πώς θα ήταν η ζωή σου αν, έχοντας πάει στο cocktail bar, έπινες το ποτό σου χωρίς να χάνεις χρόνο για να το φωτογραφίσεις ή στο εστιατόριο επικεντρωνόσουν στο λαχταριστό σου πιάτο, χωρίς να το αφήνεις να κρυώνει, μέχρι να εστιάσει σωστά η κάμερα.

τoυ Γιώργου Μουλά

Yπάρχει ζωή χωρίς τα social media;
O συγγραφέας και καθηγητής της επιστήμης των υπολογιστών του Πανεπιστημίου του Τζορτζτάουν, Καλ Νιούπορτ, όσο κι αν φαίνεται περίεργο, ανήκει σε εκείνους τους λίγους που δεν έχουν λογαριασμό στα social media. Ο ίδιος αποκάλυψε πως, παρά το γεγονός ότι ήταν φοιτητής την εποχή που έκανε την εμφάνισή του το facebook, υπήρξε εξαρχής επιφυλακτικός:
“Όταν βρισκόμουν στο δεύτερο έτος, όλο το campus μιλούσε για μια ιδέα που είχε ξεκινήσει ένας Μαρκ από το Χάρβαρντ. Δεν μου φάνηκε χρήσιμη και δεν συμμετείχα στον πανικό. Καθώς, όμως, προχωρούσα στη ζωή, έβλεπα τους ανθρώπους γύρω μου να εθίζονται σε αυτό το πράγμα και συνειδητοποίησα ότι αυτό μπορεί να είναι επικίνδυνο. Το πρώτο που θέλω να πω είναι ότι, παρόλο που δεν έχω λογαριασμό σε κανένα μέσο κοινωνικής δικτύωσης, είμαι καλά. Έχω φίλους, ξέρω τι γίνεται στον κόσμο, έχω δουλειές από άλλες χώρες. Είμαι σταθερά προσανατολισμένος σε νέες ιδέες και έχω πολλές διεξόδους για διασκέδαση. Νομίζω ότι δεν είμαι απλώς ok· είμαι καλύτερα… Τα μέσα αυτά δεν είναι η ίδια η τεχνολογία. Αξιοποιούν τις υπάρχουσες τεχνολογίες, αλλά, στην πραγματικότητα, είναι μικροί κουλοχέρηδες που βάζουμε στην τσέπη… Όπως έχει πει και ο Τζάρον Λάνιερ, φιλόσοφος υπολογιστών και πατέρας του όρου “εικονική πραγματικότητα”, τα social media είναι κερδοσκοπικές εταιρείες. Μας προσφέρουν καθρεφτάκια, όπως στους ιθαγενείς, με αντάλλαγμα μερικά λεπτά από την προσοχή μας και πληροφορίες από τα προσωπικά μας δεδομένα, τα οποία στη συνέχεια συσκευάζονται και πωλούνται”.
Και τι γίνεται με εκείνους που, δημιούργησαν μεν λογαριασμούς, αλλά εγκατέλειψαν στην πορεία το ατελείωτο αυτό διαδικτυακό ταξίδι; Πολλές είναι οι περιπτώσεις ανθρώπων που αποφάσισαν να μείνουν εκτός social media και, όπως έχουν πει, οι δυσκολίες ήταν πολλές. Η εικονική αυτή πραγματικότητα, καλώς ή κακώς, είναι άκρως εθιστική. Ωστόσο, οι μέρες χωρίς αυτά κυλούν πιο ήρεμα, χωρίς αγωνία για τα like που συγκέντρωσε ένα post, μακριά από προσβλητικά σχόλια, δίχως τα οργισμένα post του ακτιβιστή φίλου, τη συνεχή παρακολούθηση της χλιδάτης ζωής των stars, αλλά και τον πανικό του γραμμωμένου σώματος που δεν έφτιαξαν και της νέας γκαρνταρόμπας που δεν απέκτησαν.
Όσο για όλους εμάς, που δεν έχουμε πάρει ακόμα τη μεγάλη απόφαση… Σύμφωνα με την αμερικανική έκδοση της Huffington Post και με βάση την έρευνα που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κοινωνικής και Κλινικής Ψυχολογίας τον Δεκέμβριο, οφείλουμε να βάλουμε όρια στον χρόνο που σπαταλάμε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ο περιορισμός της χρήσης των μέσων αυτών κατά 30 λεπτά ημερησίως, φάνηκε ότι μπορεί να βελτιώσει την ψυχική μας υγεία.
143 προπτυχιακοί φοιτητές του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια, ηλικίας 18 έως 22 ετών, έλαβαν μέρος σε ένα πείραμα, με εξαιρετικά ενδιαφέροντα αποτελέσματα: Οι ερευνητές παρακολούθησαν τη χρήση των κοινωνικών δικτύων από τους συμμετέχοντες για διάστημα 7 ημερών, σε 3 από τις πιο δημοφιλείς πλατφόρμες – το facebook, το instagram και το snapchat. Στη συνέχεια, εξέτασαν την ψυχική υγεία των μαθητών, με βάση 7 διαφορετικούς παράγοντες – κοινωνική υποστήριξη, φόβο έλλειψης, μοναξιά, αυτοπροσδοκία, αυτοεκτίμηση, άγχος και κατάθλιψη.
Μετά από τρεις εβδομάδες παρακολούθησης, δόθηκε εντολή στην πρώτη ομάδα να συνεχίσει τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης με τον ίδιο τρόπο, ενώ στη δεύτερη να περιορίσει τη χρήση τους στα 10 λεπτά ανά πλατφόρμα. Η ψυχική αλλαγή στους συμμετέχοντες ήταν τεράστια.
Ένας από τους ερευνητές αναφέρει: “Είναι λίγο ειρωνικό το γεγονός ότι η μείωση της χρήσης των κοινωνικών μέσων σε κάνει να αισθάνεσαι λιγότερο μοναχικός. Συμβαίνει όμως. Συμβαίνει γιατί, όταν κοιτάζουμε τις ζωές άλλων ανθρώπων, ιδιαίτερα στο instagram, είναι εύκολο να συμπεράνουμε ότι η ζωή όλων των υπολοίπων είναι καλύτερη από τη δική μας”.
Μελέτη του 2014 διαπίστωσε ότι η χρήση των κοινωνικών μέσων μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνική σύγκριση, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλότερη αυτοεκτίμηση.


H χρήση σε αριθμούς
Τα social media έχουν εξελιχθεί σε υπερδυνάμεις στον κόσμο του Διαδικτύου, και αυτό αποτυπώνεται απόλυτα στα υψηλότατα ποσοστά χρήσης. Όπως προκύπτει από την έρευνα του Κέντρου PEW Research, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι σημαντικά τόσο σε εξελιγμένες, όσο και σε αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες Οικονομίες ανά τον κόσμο.
Στην Ιορδανία, το 75% των ενηλίκων δηλώνουν ότι χρησιμοποιούν τα social media, φέρνοντάς την πρώτη στην κατάταξη των χωρών. Ακολουθούν ο Λίβανος (72%), οι ΗΠΑ, η Ν. Κορέα και η Αυστραλία (από 69%), το Ισραήλ και ο Καναδάς (από 68%), η Σουηδία (67%), η Ρωσία (66%) και η Αργεντινή (65%). Οι χώρες με τα μικρότερα ποσοστά χρήσης είναι: Τανζανία και Ινδία (από 20%), Ινδονησία (26%), Κένυα (30%), Γκάνα (32%), Σενεγάλη και Νιγηρία (από 35%), Τυνησία (38%), Ιαπωνία (39%) και Γερμανία (40%).
Ως προς τη δική μας χώρα, οι Έλληνες φέρονται να είναι εθισμένοι τόσο στα social media, όσο και γενικότερα στη χρήση του Διαδικτύου. Σύμφωνα με την έρευνα του Κέντρου PEW Research, το 45% των ενηλίκων χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (παγκόσμιος μέσος όρος 53%), το 66% δήλωσαν ότι χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο (παγκόσμιος μέσος όρος 75%) και το 53% ότι κατέχουν smartphone (παγκόσμιος μέσος όρος 59%).
Σημαντικές είναι οι διαφορές που καταγράφονται στις ηλικίες 8 – 36 ετών. Το ποσοστό αυτών που δήλωσαν ότι χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο ή έχουν smartphone εκτινάσσεται στο 99%, δημιουργώντας ένα τεράστιο χάσμα με τους πολίτες ηλικίας 37 ετών και άνω.
Με βάση το μορφωτικό επίπεδο, τα άτομα πιο περιορισμένης εκπαίδευσης φέρονται να χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο σε ποσοστό 54%, ενώ τα άτομα υψηλότερης εκπαίδευσης σε ποσοστό 95%.


Μεγαλύτερος ο κίνδυνος κατάθλιψης στα κορίτσια
Τα καινούργια στοιχεία που έχουν προκύψει παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον. Σχετική έρευνα, με επικεφαλής την καθηγήτρια Ιβόν Κέλι από το Ινστιτούτο Επιδημιολογίας και Υγείας του Πανεπιστημιακού Κολεγίου του Λονδίνου (UCL), δημοσιεύθηκε στο ιατρικό περιοδικό “EClinical Medicine” και αφορά τις διαφορετικές συνέπειες της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ανάμεσα στα δύο φύλα.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε βάσει δείγματος 11.000 εφήβων ηλικίας 14 ετών και, σύμφωνα με τη βρετανική Guardian, αποκάλυψε ότι η πιθανότητα εμφάνισης κατάθλιψης στα κορίτσια συγκεντρώνει μεγαλύτερο ποσοστό, σε σχέση με τα αγόρια. Οι ερευνητές αποδίδουν τη διαφορά στο γεγονός ότι τα κορίτσια είναι περισσότερο εκτεθειμένα σε περιπτώσεις online σεξουαλικής παρενόχλησης, διαταραχών ύπνου, χαμηλής αυτοεκτίμησης και αρνητικής εικόνας για το σώμα και την εξωτερική τους εμφάνιση. Μάλιστα, η πιθανότητα τα κορίτσια να εκδηλώσουν κατάθλιψη όσο βρίσκονται στην εφηβεία είναι διπλάσια.
Σημαντικό ρόλο στα αποτελέσματα έπαιξε και το γεγονός ότι η μεγαλύτερη χρήση των social media γίνεται από τα κορίτσια, με τα 2/5 από αυτά να αφιερώνουν πάνω από τρεις ώρες online καθημερινά, έναντι μόνο 1/5 των 14χρονων αγοριών.
Με δεδομένο ότι, όσο αυξάνει η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, τόσο αυξάνεται και ο κίνδυνος, καταθλιπτικές τάσεις σοβαρής μορφής παρουσιάζει το 12% των “ελαφριών” χρηστών, αλλά και το 38% των “βαριών”. Ενώ μόλις το 5,4% των κοριτσιών και το 2,7% των αγοριών ανέφεραν κάποια εμπειρία online σεξουαλικής παρενόχλησης, μεταξύ των εφήβων με κατάθλιψη, τέτοια εμπειρία ανέφερε το 36% των κοριτσιών – ποσοστό διπλάσιο από εκείνο των αγοριών (18%).
Μεταξύ όσων εφήβων δήλωσαν θύμα κυβερνοεκφοβισμού που τους δημιούργησε άγχος, το 33% των κοριτσιών είχε κατάθλιψη, έναντι μόνο 8% των αγοριών. Το 5,4% των κοριτσιών και το 2,7% των αγοριών χρηστών ανέφεραν προβλήματα με τον ύπνο τους και ότι κοιμούνται λιγότερες από επτά ώρες, ενώ μεταξύ των εφήβων με κατάθλιψη τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν 48% για τα κορίτσια και 20% για τα αγόρια. Μια συνήθης αιτία για τη διαταραχή του ύπνου είναι ότι οι έφηβοι ξενυχτάνε χρησιμοποιώντας τα social media ή ξυπνούν από τα μηνύματα που δέχονται μέσα στη νύχτα στο κινητό τους, το οποίο συνήθως έχουν δίπλα στο κρεβάτι τους.
“Οι επιστήμονες δεν μπορούν ακόμη να πουν με βεβαιότητα ότι η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης βλάπτει την ψυχική υγεία, όμως τα στοιχεία αρχίζουν να δείχνουν προς αυτή την κατεύθυνση”, επισημαίνει ο καθηγητής Σερ Σάιμον Γουέσελι, πρώην πρόεδρος του Βασιλικού Ψυχιατρικού Κολεγίου.

Πηγές