Μιλώντας με τη Ζέτα Δούκα για το κυνήγι της τελειότητας, στο οποίο μαθαίνουμε να επιδιδόμαστε από μικροί, καταλήξαμε στο ότι, τελικά, άδικος κόπος. Η ζωή, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, μας αποδεικνύει ότι απέχουμε παρασάγγας από την ιδανική εικόνα που επιδιώκουμε να δημιουργήσουμε μετά κόπων και βασάνων (και που, ενδεχομένως, θεωρήσαμε ότι πετύχαμε σε κάποια στιγμή), για να ικανοποιήσουμε πρωτίστως τρίτους και δευτερευόντως τον εαυτό μας.
Δεν μπορούσα, λοιπόν, να μην σκεφτώ τα παιδιά που αυτήν την περίοδο διαβάζουν για να δώσουν εξετάσεις για το πανεπιστήμιο. Όλες εκείνες τις ψυχούλες που, τώρα περισσότερο από ποτέ, είναι δέσμιες σ’ αυτήν τη φυλακή της τελειότητας, παλεύοντας να δικαιώσουν τους γονείς, τους καθηγητές, τους φίλους και –κατά την εγκληματικά διαμορφωμένη γενική κοινωνική πεποίθηση– ολόκληρη την ύπαρξή τους.
Πόσα παιδιά δεν “στιγματίστηκαν” ως μαθητές, επειδή οι σχολικές τους επιδόσεις μαρτυρούσαν ότι ήταν “κατώτεροι των περιστάσεων”; Πόσες φορές δεν βρήκε ευκαιρία η γειτόνισσα, η οικογενειακή φίλη, η περιπτερού να πει πικρόχολα στη μητέρα τους “13 στη Φυσική, ε; Α, εμένα ο Γιαννάκης μου πήρε 19 μισό!”.
Ωστόσο, αυτό που δεν φρόντισε κανείς να τους πει τότε, είναι πως οι βαθμοί έχουν μεν σημασία για το σχολείο και βραχυπρόθεσμα για το πανεπιστήμιο, αλλά σε καμία περίπτωση δεν σε καθορίζουν ως άτομο, ούτε ως εξελισσόμενο ον. Φαντάζομαι ότι και ο Αλβέρτος Αϊνστάιν, ως μέτριος μαθητής που ήταν μικρός, θα είχε έναν αντίστοιχο “τέλειο Γιαννάκη” να συναγωνιστεί. Ο “Γιαννάκης” τι έκανε μετά δεν μάθαμε…
Τι θέλω να πω: Όλα είναι σχετικά. Μπορεί κάποιος να μην καταφέρει να γίνει καθηγητής πανεπιστημίου, αλλά να γίνει ένας εξαιρετικά ικανός έμπορος που, από το μηδέν, θα δημιουργήσει μία πολύ επιτυχημένη επιχείρηση (οι απολαβές αμφοτέρων “σηκώνουν” μεγάλη συζήτηση).
Αλλά ας μην το μετρήσουμε υλικά (γιατί εδώ ανοίγει μία άλλη τεράστια συζήτηση περί παραγόντων ουσιαστικής ευτυχίας…). Ας το μετρήσουμε κοινωνικά: Πόσοι “μορφωμένοι”, με πλήθος κορνιζαρισμένων πτυχίων στον τοίχο τους, στερούνται κοινωνικής μόρφωσης, καταλήγοντας αντιπαθητικοί και συχνά απομονωμένοι; Και πόσοι άλλοι άνθρωποι, χωρίς ένα πανεπιστημιακό πτυχίο για να επιδείξουν, σε κερδίζουν με τους καλούς τους τρόπους και την αξιοσύνη τους; Ρομαντικό, λέτε; Ίσως.
Σαφώς και η σχολική/πανεπιστημιακή εκπαίδευση μάς ανοίγει δρόμους. Σαφώς και το “αιέν αριστεύειν” είναι το επιδιωκόμενο. Αλλά και το “σε ποιον τομέα” είναι εξίσου κρίσιμο. Πέρα από τα “γράμματα”, ας αριστεύσουμε πρώτα ως “άνθρωποι”, με τις αδυναμίες και τις αποτυχίες μας. Γιατί, είτε το παραδεχόμαστε είτε όχι, αυτές μας βοηθούν να διατηρούμε την ισορροπία μας. Κάτι που δεν είμαι σίγουρη ότι γνωρίζει ο κάθε… ζηλευτός –και βαθιά καταπιεσμένος– “Γιαννάκης”.
Μαρία Σ. Λυσάνδρου
