“Αν θέλετε να αδυνατίσετε, να πίνετε πολύ νερό!”. Πόσες φορές το έχουμε ακούσει; Ναι, το νερό όντως συμβάλλει στη διατήρηση ενός καλοδιατηρημένου, υγιούς οργανισμού. Συμβάλλει, όμως, και στο αδυνάτισμα στον βαθμό που “διαφημίζεται”;
τoυ Γιάννη Δημακόπουλου
Το συμπαθητικό νευρικό σύστημα έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στην παραγωγή θερμότητας από τον οργανισμό (η λεγόμενη θερμογένεση), όπως γνωρίζουμε ήδη από το 1980. Από τότε, οι επιστήμονες ψάχνουν στα τρόφιμα για συστατικά που θα μπορούσαν να επιδράσουν στη λειτουργία του συμπαθητικού. Υπάρχουν συστατικά που να διευκολύνουν τις καύσεις του λίπους και, άρα, να συμβάλλουν στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας;
Η κατανάλωση ενός μεγάλου ποτηριού νερό αυξάνει τη δραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος και των συμπαθητικών νευρώνων στους μυς. Άρα, υποθέτει κανείς ότι η κατανάλωση νερού εντείνει τη θερμογένεση και ίσως να βοηθά στον έλεγχο του βάρους.
Πρώτη η ομάδα Boschmann, σε δείγμα που αποτελούνταν από άντρες και γυναίκες, διαπίστωσε ότι 30-90 λεπτά μετά την κατανάλωση 0,5 λίτρου νερού, οι καύσεις σε ηρεμία αυξήθηκαν κατά 30%. Με βάση αυτό το εύρημα, θεωρήθηκε ότι η αύξηση της κατανάλωσης κατά 1,5 λίτρο την ημέρα αντιστοιχεί σε απώλεια 50 θερμίδων την ημέρα.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε και σε υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα, όπου 0,5 λίτρου νερού οδήγησε σε 24% αύξηση των καύσεων ηρεμίας, 60 λεπτά μετά. Παρόμοια αποτελέσματα είχαμε και αλλού. Ωστόσο, δεν είμαστε ακόμα βέβαιοι ότι η κατανάλωση νερού αυξάνει τις καύσεις.
Και αυτό γιατί, σε άλλες μελέτες, όπου το νερό χρησιμοποιήθηκε ως ρόφημα ελέγχου, η επιρροή στις καύσεις ηρεμίας ήταν από μικρή έως καθόλου. Αυτή η ασυμφωνία μπορεί να οφείλεται στους διαφορετικούς τρόπους που υιοθετήθηκαν από τις σχετικές έρευνες, όπως π.χ. στο πώς μετρήθηκαν οι καύσεις, τι είδους νερό χρησιμοποίησαν κ.λπ.
Πρόσφατα μια μελέτη προσπάθησε να ρίξει περισσότερο φως στην πιθανή σχέση μεταξύ νερού και καύσεων. Έτσι, σε μια ομάδα 27 ατόμων δόθηκε τη μια μέρα να καταναλώσει ένα ποτήρι με 0,5 λίτρο νερό και, την άλλη, να φέρει το ποτήρι με το νερό έως τα χείλη, αλλά να μην πιει καθόλου. Και τις δυο μέρες μετρήθηκε ο μεταβολισμός. Το συμπέρασμα ήταν ότι η κατανάλωση νερού δεν οδήγησε σε στατιστικά σημαντικές διαφορές στις καύσεις ηρεμίας.
Η χρησιμότητα του νερού
Άρα, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα, δεν φαίνεται η κατανάλωση νερού να αυξάνει την καύση του λίπους. Σημαίνει αυτό ότι δεν έχει σημασία πόσο νερό πίνουμε; Όχι.
Το νερό μπορεί να μην αυξάνει τις καύσεις του οργανισμού, ωστόσο είναι απαραίτητο για την εύρυθμη λειτουργία του. Παράδειγμα είναι η ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος μέσω της εφίδρωσης. Επιπρόσθετα, υπάρχουν ενδείξεις από πρόσφατες μελέτες πως 1% αύξηση της κατανάλωσης νερού σχετίζεται με μικρότερη πρόσληψη θερμίδων συνολικά, αλλά και ειδικά λίπους, κορεσμένου λίπους, ζάχαρης, αλατιού και χοληστερόλης από τα τρόφιμα.
“Επαρκής κατανάλωση νερού” σημαίνει περίπου 2 λίτρα την ημέρα για τους ενήλικες άνδρες και 1,6 λίτρα την ημέρα για τις ενήλικες γυναίκες. Φυσικά, οι ανάγκες τροποποιούνται ανάλογα με παραμέτρους όπως το μέγεθος του σώματος, η ηλικία, η σωματική άσκηση και το κλίμα.
Ο ρόλος του νερού στον οργανισμό
• Μεταφέρει τα θρεπτικά συστατικά και το οξυγόνο στους ιστούς
• Βοηθά στην αποβολή των τοξινών και των άχρηστων ουσιών από το σώμα
• Ρυθμίζει τη θερμοκρασία του οργανισμού
• Είναι απαραίτητο για τη φυσιολογική διαδικασία της πέψης
• Είναι απαραίτητο για τη σωστή λειτουργία του μεταβολισμού
• Βοηθά στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας
• Είναι δροσιστικό και δεν περιέχει θερμίδες
Θερμογένεση στον άνθρωπο
Θερμογένεση είναι η διαδικασία παραγωγής θερμότητας στους οργανισμούς μέσω διαφόρων μεταβολικών μηχανισμών. Η θερμογένεση στον άνθρωπο διακρίνεται σε:
• Θερμογένεση με ρίγος, κατά την οποία η ακούσια σύσπαση των μυών μπορεί να προκαλέσει αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος σε έκτακτες περιπτώσεις που υπάρχει αυτή η ανάγκη, όπως στην έκθεση του οργανισμού σε ψύχος.
• Θερμογένεση χωρίς ρίγος, η οποία αποτελεί το σύνολο της ενέργειας που δαπανά ένα άτομο ημερησίως. Αυτή, καθορίζεται από τρεις παραμέτρους αντίστοιχα:
– Τον βασικό μεταβολισμό ή ενεργειακή δραστηριότητα ηρεμίας, η οποία είναι η ελάχιστη ενέργεια που δαπανάται για τη διατήρηση των ζωτικών λειτουργιών του οργανισμού σε κατάσταση ηρεμίας, όπως είναι π.χ. η λειτουργία της αναπνοής ή της κυκλοφορίας του αίματος.
– Την τροφογενή θερμογένεση, η οποία αντιπροσωπεύει την αύξηση της θερμότητας και, αντίστοιχα, τη δαπάνη ενέργειας κατά την πρόσληψη τροφής για τις απαιτήσεις της πέψης και της απορρόφησης των θρεπτικών συστατικών.
– Την ενεργειακή δαπάνη κατά τη φυσική δραστηριότητα, η οποία συνδέεται με την παραγωγή θερμότητας μέσω οποιασδήποτε κίνησης του σώματος.
O Γιάννης Δημακόπουλος είναι Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, πτυχιούχος του Τμήματος Διατροφής και Μεταβολισμού του University of Surrey (BSc Nutrition). Έχει μετεκπαιδευτεί στη κλινική διαιτολογία στο Τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας της Ιατρικής Σχολής του King’s College London, με υποτροφία από το National Health Service (MSc Dietetics). Συμμετέχει ως υποψήφιος Διδάκτορας στην Πανελλαδική Μελέτη Διατροφής & Υγείας (ΠΑΜΕΔΥ), η οποία υλοποιείται από τη Μονάδα Διατροφής του Ανθρώπου του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Διατηρεί το γραφείο του στην οδό Ηριδανού 6, στην Αθήνα.
www.dimakopoulosi.gr