Αν η πρόληψη είναι όντως καλύτερη της θεραπείας, τότε η μάχη ενάντια στην ασθένεια ξεκινά πριν αρρωστήσουμε. Kαι ο τρόπος ζωής μας είναι το πρώτο τείχος προστασίας: Αν κοιμόμαστε αρκετά, αποφεύγουμε το άγχος, παίρνουμε μέτρα κατά των μολύνσεων, δεν καπνίζουμε, διατηρούμε ένα υγιές βάρος, τρώμε υγιεινά, δεν πίνουμε πολύ, ασκούμαστε κ.ο.κ., τότε το σώμα διατηρείται σε καλή κατάσταση. Και, κατ’ επέκταση, και το ανοσοποιητικό μας.
τoυ Γιάννη Δημακόπουλου
Γίνεται φανερό, λοιπόν, ότι η δίαιτα και η διατροφή επηρεάζουν την ύπαρξη ενός ισχυρού ανοσοποιητικού συστήματος. Ας δούμε πώς μπορούμε να διαμορφώσουμε τη διατροφή μας, ώστε να ωφελήσουμε και την ανοσοποιητική μας λειτουργία.
Η σύνδεση με τη διατροφή
Ο υποσιτισμός σχετίζεται με προβλήματα υγείας. Άνθρωποι που υποσιτίζονται είναι περισσότερο ευάλωτοι σε μολύνσεις. Στις ανεπτυγμένες χώρες στις οποίες ζούμε, τέτοια φαινόμενα είναι σπάνια, ωστόσο μπορεί να συναντήσουμε ανεπάρκεια σε μικροθρεπτικά στοιχεία ή συγκεκριμένες βιταμίνες. Αυτές οι ελλείψεις, όμως, δεν είναι αποτέλεσμα στέρησης, αλλά μάλλον προτιμήσεων.
Τι σημαίνει αυτό; Επιλέγουμε, για παράδειγμα, ένα φάσμα τροφών που μας αρέσουν και εμμένουμε σε αυτό. Αν, όμως, σε αυτό το φάσμα δεν εκπροσωπούνται όλες οι διατροφικές ομάδες, ενδεχομένως να παρουσιάσουμε ανεπάρκεια σε κάποια βιταμίνη ή κάποιο θρεπτικό συστατικό. Μπορεί, δηλαδή, κάποιος να τρώει αρκετές θερμίδες ημερησίως, αλλά να έχει εξορίσει από τη δίαιτά του τα φρούτα και τα λαχανικά. Υπάρχει πιθανότητα τότε να μην καταναλώνει τις βιταμίνες ή τα μέταλλα που χρειάζεται ο οργανισμός του και το ανοσοποιητικό του σύστημα.
Αυτή η μορφή “υποσιτισμού” παρατηρείται συχνά σε ηλικιωμένους. Ο λόγος είναι ότι οι ηλικιωμένοι συνήθως τρώνε μικρότερες ποσότητες και οι δίαιτές τους έχουν μικρότερη ποικιλία.
Τι μπορούμε να κάνουμε
Ο στόχος μας πρέπει να είναι διπλός. Αφ’ ενός, να καταναλώνουμε μόνο όσες θερμίδες είναι απαραίτητες για να διατηρούμε ένα φυσιολογικό βάρος. Αφ’ ετέρου, το διαιτολόγιό μας να περιέχει όλα τα θρεπτικά συστατικά που έχουμε ανάγκη.
Εδώ παραθέτουμε μια λίστα με συστατικά που “ενισχύουν” το ανοσοποιητικό, καταγράφοντας παράλληλα και κάποιες από τις τροφές που τα περιέχουν:
• Πρωτεΐνη
Διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη λειτουργία του ανοσοποιητικού. Τα αντισώματα με τα οποία ο οργανισμός μας καταπολεμάει τις ασθένειες αποτελούνται από πρωτεΐνη. Φροντίζουμε να καταναλώνουμε μία ποσότητα πρωτεΐνης με κάθε γεύμα. Τη βρίσκουμε στα πουλερικά, το ψάρι, το άπαχο κρέας, τα θαλασσινά, τα όσπρια, τους ξηρούς καρπούς (προτιμήστε ανάλατους) και τους σπόρους.
• Βιταμίνη C
Η βιταμίνη C συνεισφέρει στη λειτουργία του ανοσοποιητικού, διεγείροντας τον σχηματισμό αντισωμάτων. Η καθημερινή πρόσληψη μέσω της τροφής είναι σημαντική, γιατί το σώμα μας δεν την παράγει, ούτε την αποθηκεύει. Είναι λάθος να νομίζουμε ότι αποκλειστική πηγή της είναι τα εσπεριδοειδή, αφού βρίσκεται και στο λαχανάκι Βρυξελλών, το σπανάκι, τη λαχανίδα, την κόκκινη πιπεριά, τις φράουλες, την παπάγια και τον χυμό ντομάτας.
• Βιταμίνη Ε
Η Ε έχει αντιοξειδωτική δράση. Βιταμίνη Ε έχει το σπανάκι και το μπρόκολο. Επίσης, τη βρίσκουμε στα αμύγδαλα, τα φιστίκια, τα φουντούκια, τους ηλιόσπορους και το ηλιέλαιο.
• Βιταμίνη Β6
Η συγκεκριμένη συμμετέχει σε ένα μεγάλο πλήθος βιοχημικών αντιδράσεων του οργανισμού μας. Με αυτόν τον τρόπο, συμμετέχει και στο ανοσοποιητικό. Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη Β6 είναι το στήθος κοτόπουλου, ο σολομός, ο τόνος, οι μπανάνες, τα ρεβίθια, οι ψητές πατάτες και τα πράσινα λαχανικά.
• Βιταμίνη Α
Η βιταμίνη Α έχει αντιοξειδωτική δράση. Επίσης συμβάλλει στην υγεία των ιστών του στόματος, του στομάχου, των εντέρων, του αναπνευστικού, αλλά και στην καλή όραση. Προκειμένου να συμπεριλάβουμε τη βιταμίνη Α στη δίαιτά μας, επιλέγουμε καρότα, λαχανίδες, σπανάκι, γλυκοπατάτες, πεπόνι, κόκκινη πιπεριά, βερίκοκα και κολοκύθα. Το συκώτι και άλλα εντόσθια, επίσης, περιέχουν μεγάλη ποσότητα βιταμίνης Α – ωστόσο, χρειάζεται προσοχή στην κατανάλωσή τους.
• Βιταμίνη D
Καταναλώνοντας σολομό, κολιό (σκουμπρί), τόνο, σαρδέλες και αυγό, μπορούμε να πάρουμε μικρή ποσότητα της συγκεκριμένης βιταμίνης από τις τροφές. Σημαντικές ποσότητες βιταμίνης D, επίσης, παράγονται από την έκθεση του δέρματός μας στον ήλιο.
• Φυλλικό οξύ
Θα το βρούμε στα φασόλια και τα μπιζέλια, καθώς και στα φυλλώδη πράσινα λαχανικά.
• Σελήνιο
Πηγές σεληνίου είναι ο τόνος, οι σαρδέλες, το μπρόκολο, το σκόρδο, το κριθάρι, αλλά και τα βραζιλιάνικα φιστίκια (Brazilian nuts).
• Σίδηρος
Θα τον βρούμε στο μοσχάρι, το κοτόπουλο, τη γαλοπούλα και τα θαλασσινά. Επίσης, στα όσπρια, το μπρόκολο και τη λαχανίδα.
• Ψευδάργυρος
Θα τον βρούμε στα θαλασσινά, όπως στρείδια και καβούρια, στο άπαχο κρέας και τα πουλερικά, το γάλα, τα προϊόντα ολικής άλεσης, τα ψητά φασόλια, στους σπόρους και τους ξηρούς καρπούς.
Για τις βιταμίνες και τα θρεπτικά συστατικά της λίστας αναφέραμε κάποιες τροφές που τα περιέχουν φυσικά. Υπάρχουν, όμως, και τρόφιμα τα οποία είναι “ενισχυμένα” με συγκεκριμένες βιταμίνες ή θρεπτικά συστατικά. Δύο παραδείγματα τέτοιων τροφίμων είναι τα δημητριακά, στις συσκευασίες των οποίων μπορούμε να ελέγξουμε με ποιες βιταμίνες έχουν ενισχυθεί, αλλά και τα “εμπλουτισμένα/ο” μαύρα/ο ζυμαρικά, ψωμί, τα οποία συχνά περιέχουν φυλλικό οξύ.
Σκευάσματα
Τα σκευάσματα από μόνα τους δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την πρόσληψη βιταμινών από τη διατροφή. Κι αυτό διότι το σώμα μας απορροφά καλύτερα τις θρεπτικές ουσίες από τη διατροφή.
Επιπλέον, όπως είδαμε πιο πάνω, μπορεί κάποιος να έχει δυσκολία στη σωστή απορρόφηση κάποιας βιταμίνης. Σε αυτήν την περίπτωση, καλό είναι να απευθυνθεί σε έναν ειδικό.
O Γιάννης Δημακόπουλος είναι Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, πτυχιούχος του Τμήματος Διατροφής και Μεταβολισμού του University of Surrey (BSc Nutrition). Έχει μετεκπαιδευτεί στη κλινική διαιτολογία στο Τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας της Ιατρικής Σχολής του King’s College London, με υποτροφία από το National Health Service (MSc Dietetics). Συμμετέχει ως υποψήφιος Διδάκτορας στην Πανελλαδική Μελέτη Διατροφής & Υγείας (ΠΑΜΕΔΥ), η οποία υλοποιείται από τη Μονάδα Διατροφής του Ανθρώπου του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Διατηρεί το γραφείο του στην οδό Ηριδανού 6, στην Αθήνα.
www.dimakopoulosi.gr