Δεν είναι λίγες οι φορές που συνδέουμε την κακή εικόνα των δοντιών και των ούλων μας με τη διατροφή: τα πολλά γλυκά, τα αναψυκτικά κ.λπ. Ωστόσο, αυτό που δεν κάνουμε συχνά είναι να συνδέσουμε τη διατροφή με την καλή στοματική υγεία. Κι όμως, πολλές σύγχρονες έρευνες αποδεικνύουν ότι, τρώγοντας σωστά, προστατεύουμε και το ίδιο το στόμα μας!
Yπάρχουν πολλές αιτίες για τους ερεθισμούς του στοματικού βλεννογόνου, όπως οι ορθοδοντικοί μηχανισμοί, τα δαγκώματα κατά τη διάρκεια της μάσησης, το στρες, η μακρόχρονη χρήση αντισηπτικών, η έλλειψη στοματικής υγιεινής, η ξηροστομία που οφείλεται σε φάρμακα, ακτινοβολίες ή η γεροντική κ.ά., οι οποίες προκαλούν ενόχληση, δυσφορία ή ακόμα και αλλοίωση της γεύσης.
Ωστόσο, βασική αιτία μπορεί να αποτελέσει και η κατανάλωση συγκεκριμένων τροφών. Πιο συγκεκριμένα, η λήψη τροφών, όπως ξινά, αλμυρά και καυτά φαγητά, καυτερά φαγητά με πιπέρι, με έντονα μπαχαρικά ή με κανέλλα (ακόμα και σε τσίχλα ή καραμέλα), παγωμένα ή πολύ ζεστά ροφήματα και οινοπνευματώδη μπορούν να προκαλέσουν καυσαλγία ή να επιδεινώσουν τα ήδη υπάρχοντα συμπτώματα, ενώ αιχμηρές τροφές μπορεί να τραυματίσουν τα ούλα.
Το σύνδρομο καυσαλγίας στόματος/γλώσσας εκδηλώνεται στο 5% του πληθυσμού, κυρίως σε γυναίκες μέσης ηλικίας μετά την εμμηνόπαυση και γενικά σε ηλικιωμένους άνω των 65 ετών. Η εμφάνιση της νόσου είναι πολύ συχνότερη στις γυναίκες, σε σχέση με τους άνδρες.
Οι εξετάσεις που μπορούν να βοηθήσουν είναι:
• Κλινική εξέταση του στόματος για εμφανείς βλάβες, άφθες, ερυθρότητα κ.ά.
• Βιοψία σε περίπτωση ύπαρξης διακριτών στοματικών βλαβών.
• Ανίχνευση λειτουργίας των σιελογόνων αδένων με κλινική εξέταση.
• Εξετάσεις αίματος για ανίχνευση αναιμίας, διαβήτη, λοιμώξεων, υποθυρεοειδισμού κ.ά.
• Μικροβιακή καλλιέργεια για διερεύνηση τυχόν μυκητίασης.
• Αλλεργικά τεστ για εντοπισμό τροφών που μπορεί να προκαλούν ερεθισμό.
Δυστυχώς, σε πολλές περιπτώσεις, ακόμη και μετά από όλες τις πιθανές εξετάσεις, δεν μπορεί να εντοπιστεί μία συγκεκριμένη αιτία της καυσαλγίας του στόματος ή της γλώσσας. Έτσι, για την προσωρινή ανακούφιση των επώδυνων συμπτωμάτων της καυσαλγίας, συνιστάται κανείς:
1 Να αποφεύγει ερεθιστικές τροφές (πικάντικες, αλμυρές, όξινες, πολύ ζεστές ή παγωμένες).
• Να αποφεύγει τα οινοπνευματώδη.
• Να πίνει συχνά νερό.
• Να μην καπνίζει.
• Να κάνει πλύσεις με χλιαρό χαμομήλι.
– Ποιος ο ρόλος της διατροφής
Ο βλεννογόνος του στόματος που καλύπτει το εσωτερικό της στοματικής κοιλότητας καθιστά την πρώτη γραμμή άμυνας του ανθρώπινου οργανισμού, αντιστεκόμενος καθημερινά στην είσοδο μικροβίων και άλλων πολυάριθμων βλαβερών παραγόντων. Στην περίπτωση που, για κάποιον λόγο (όπως είναι η κακή διατροφή, σε συνδυασμό με ελλιπή στοματική υγιεινή), η φυσιολογική δομή του βλεννογόνου του στόματος διαταραχθεί και η άμυνά του αποδυναμωθεί, εμφανίζονται φλεγμονές, οι οποίες εκδηλώνονται με ποικίλα συμπτώματα, ανάλογα με την πάθηση που τα προκαλεί.
Η σωστή και πλήρης διατροφή που απέχει από υπερβολές και “κακά λιπαρά” είναι η ιδανική για την προστασία των δοντιών και των ιστών γύρω από αυτά. Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C, D και B μπορούν να ενισχύσουν τον οστικό ιστό, ενώ το ασβέστιο, ο φώσφορος, το μαγνήσιο, το κάλιο και το φθόριο θωρακίζουν την υγεία του στόματος και το σμάλτο.
Απαραίτητη κρίνεται η βιταμίνη A και Β, καθώς και η βιταμίνη D, που συμβάλλουν στη δημιουργία υγιούς συνδετικού ιστού, ο οποίος στηρίζει το δόντι και μειώνει τις πιθανότητες φλεγμονών των ούλων. Τα φρούτα και τα λαχανικά, εκτός από τις ωφέλιμες βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία που διαθέτουν, όταν καταναλώνονται ωμά βοηθούν με τις ίνες τους στον καθαρισμό των δοντιών.
– Ο ευεργετικός κουρκουμάς
Μάλιστα, ερευνητές από το Κέντρο Καρκίνου του Πανεπιστημίου του Τέξας απέδειξαν σε μελέτη του 2009 ότι η κουρκουμίνη (ουσία που περιέχει ο κουρκουμάς) έχει την ιδιότητα να “διαχωρίζει” τα καρκινικά κύτταρα από τα φυσιολογικά και να σκοτώνει τα καρκινικά. Το κάρυ αποτελεί μέρος του κουρκουμά, αφού ο κουρκουμάς είναι μείγμα μπαχαρικών.
Ο κουρκουμάς, ως αντιοξειδωτικό, ενδεχομένως να βοηθά στην αντιμετώπιση των καρκίνων της στοματικής κοιλότητας που προκαλούνται από τον ιό HPV, σύμφωνα με ερευνητές, καθώς φαίνεται να επιδρά στη δραστηριότητα του ιού HPV. Ο ιός HPV προάγει την ανάπτυξη του καρκίνου στον τράχηλο, όπως και του στόματος. Αν και, μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει θεραπεία, ο κουρκουμάς ενδέχεται να γίνει μελλοντικά μέρος του ελέγχου.
Ο δρ. Alok Mishra, του Emory University, στην Ατλάντα, δήλωσε ότι η ουσία φαίνεται να έχει αντιικές και αντικαρκινικές ιδιότητες. Σύμφωνα με τα νέα ευρήματα, θα μπορούσε να λεχθεί ότι η ουσία μπορεί να λειτουργήσει θετικά και στη στοματική υγεία.
Οι ερευνητές πρώτα παρατήρησαν την επίδραση του κουρκουμά στον HPV και σε καρκινικά κύτταρα του τραχήλου της μήτρας, το 2005. Το αντιοξειδωτικό επιβράδυνε την έκφραση του HPV, υποδεικνύοντας έτσι ότι ο κουρκουμάς θα μπορούσε να ελέγξει την έκταση της λοίμωξης από τον HPV. Ο δρ. Mishra ανέφερε ότι, καθώς περιστατικά καρκίνου του στόματος που συνδέονται με τον HPV αυξάνονται, δοκίμασε την ίδια υπόθεση και στον καρκίνο του στόματος.
– Βοηθητικά μέταλλα και ιχνοστοιχεία
Κι όμως, πέρα από την κουρκουμίνη, υπάρχουν και ορισμένα μέταλλα και ιχνοστοιχεία, τα οποία συμβάλλουν στη διατήρηση της στοματικής υγείας και μπορούν να ληφθούν μέσω της τροφής:
• Ασβέστιο
Τροφές πλούσιες σε ασβέστιο ενδυναμώνουν το σκελετικό σύστημα και συμβάλλουν καθοριστικά στην υγεία των δοντιών. Τα γαλακτοκομικά αποτελούν την κυριότερη πηγή ασβεστίου και φωσφόρου. Ασβέστιο μπορεί κανείς να προσλάβει τρώγοντας λευκά φασόλια, πορτοκάλια, σαρδέλες, αμύγδαλα, αλλά και πράσινα φυλλώδη λαχανικά.
• Φώσφορος
Περίπου το 1% του σωματικού βάρους αποτελείται από φώσφορο και το 80% που υπάρχει στο σώμα μας, βρίσκεται στα κόκαλα και στα δόντια. Το άλλο 20% βρίσκεται στους μαλακούς ιστούς, στα όργανα. Φώσφορο περιέχουν το κρέας και τα προϊόντα του, το ψάρι, τα οστρακοειδή, τα γαλακτοκομικά, ενώ φυτικές πηγές είναι οι ξηροί καρποί (κουκουνάρι, αμύγδαλα, φιστίκια), τα φασόλια, οι φακές και οι σπόροι (π.χ. ηλιόσποροι, σουσάμι).
• Φθόριο
Το φθόριο ενδυναμώνει το σμάλτο του δοντιού και το προφυλάσσει από την τερηδόνα και τις ευαισθησίες. Το τσάι, τα ψάρια και τα θαλασσινά αποτελούν πλούσιες πηγές φθορίου.
– Απαραίτητη η στοματική υγιεινή
Σε κάθε περίπτωση, η διατροφή είναι σημαντικός παράγοντας για την υγεία των δοντιών και των ιστών που τα περιβάλλουν. Ωστόσο, τον σπουδαιότερο ρόλο παίζει η σχολαστική υγιεινή του στόματος, η αποφυγή καπνίσματος και αλκοόλ, αφού θεωρούνται κύριοι ύποπτοι για τον καρκίνο του στόματος, και οι τακτικές επισκέψεις στον οδοντίατρο για τον απαραίτητο προληπτικό έλεγχο.
Είναι σημαντικό το καθημερινό βούρτσισμα των δοντιών και της γλώσσας μετά από κάθε γεύμα, η χρήση νήματος και, γενικά, η τήρηση των κανόνων στοματικής υγιεινής, ώστε να απομακρύνονται εγκαίρως και αποτελεσματικά τα τροφικά υπολείμματα από το στόμα.
– Τι να αποφεύγουμε
Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά τα παιδιά, συνιστάται η αποφυγή της υπερκατανάλωσης γλυκών, παγωτών, αναψυκτικών και σοκολατούχων ροφημάτων, τα οποία σε μεγάλες ποσότητες προκαλούν τερηδόνα. Επίσης, να αποφεύγονται καραμέλες, τσίχλες και κολλώδεις τροφές, καθώς και οι όξινες τροφές που οδηγούν σε διάβρωση του σμάλτου των δοντιών. Να προτιμώνται τσίχλες χωρίς ζάχαρη, αλλά με ξυλιτόλη (υποκατάστατο ζάχαρης), που ευνοούν την έκκριση σάλιου, το οποίο αποτελεί φυσική άμυνα του οργανισμού.
Τέλος, εκτός από την ισορροπημένη διατροφή, στην περίπτωση των παιδιών δεν πρέπει να αγνοείται και ο σημαντικός ρόλος της φθορίωσης, του τσεκάπ στον οδοντίατρο και της εκπαίδευσής τους στο πώς να βουρτσίζουν σωστά μετά από κάθε γεύμα. Έτσι, εξασφαλίζεται ένα υγιές στόμα με λαμπερό χαμόγελο. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι με το στόμα συνδέονται μερικές από τις μεγαλύτερες απολαύσεις της ζωής!
O Δρ. Γιώργος Κοντακιώτης είναι χειρουργός οδοντίατρος στο Αthens Dental Science, συνεργάτης Προσθετικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου έχει μετεκπαιδευτεί και στα εμφυτεύματα. Στο ιδιωτικό ιατρείο που διατηρεί στην Αθήνα ασχολείται με τη στοματική υγιεινή, την αισθητική οδοντιατρική, την προσθετική, τα εμφυτεύματα (χειρουργική τοποθέτηση και προσθετική αποκατάσταση), καθώς επίσης και με ενέσιμες αισθητικές θεραπείες με υαλουρονικό οξύ και botulinum toxin περιστοματικά (Medical Aesthetics Training, London, UK). E-mail: gkontak766@gmail.com, info@kontakiotis.gr
