Το 1997, με πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα κατά του Πάρκινσον η 11η Απριλίου, ημερομηνία γέννησης του Άγγλου γιατρού Τζέιμς Πάρκινσον, που το 1817 ανακάλυψε τη συμπτωματολογία της ασθένειας αυτής του νευρικού συστήματος. Σήμερα, 200 χρόνια μετά, η επιστήμη έχει προχωρήσει, παρουσιάζοντας νέες εξελίξεις στον τρόπο αντιμετώπισης της ασθένειας και τονίζοντας πλέον την τεράστια σημασία του ρόλου και του ίδιου του ασθενούς στην εξέλιξή της.
Τι λένε τα στοιχεία
Η νόσος του Πάρκινσον αποτελεί μία από τις συχνότερες εκφυλιστικές νόσους του νευρικού συστήματος. Είναι χαρακτηριστικό ότι από αυτήν πάσχουν περίπου τα 2 στα 1000 άτομα του γενικού πληθυσμού, ενώ υπολογίζεται ότι από Πάρκινσον πάσχουν 6,3 εκατομμύρια άτομα στον κόσμο και 1,2 εκατομμύρια στην Ευρώπη. Βάσει των διεθνών στατιστικών μεγεθών, στην Ελλάδα από τη νόσο πάσχουν γύρω στις 20.000 άτομα, ενώ κάθε χρόνο κάνουν την εμφάνισή τους περίπου 1.500 νέες περιπτώσεις. Αν και συνήθως βλάπτονται άτομα άνω των 50 ετών, εν τούτοις ένα ποσοστό 5-10% των ασθενών είναι ηλικίας μικρότερης των 40 ετών.
Τα συχνότερα συμπτώματα της νόσου είναι η βραδυκινησία, η μυϊκή δυσκαμψία, το τρέμουλο άκρων και του προσώπου, η αστάθεια βαδίσματος κ.λπ. Η δε αιτία που πυροδοτεί την πάθηση παραμένει άγνωστη, αν και πιθανολογείται ότι αποτελεί συνδυασμό περιβαλλοντικών και γενετικών παραγόντων.
Οι τελευταίες εξελίξεις
Σε πρόσφατη συνέντευξη Τύπου, ο Δρ. Γεώργιος Τάγαρης, νευρολόγος, Διευθυντής ΕΣΥ στη Νευρολογική Κλινική Γ.Ν.Α. “Γ. Γεννηματάς”, σημείωσε ότι η νόσος μπορεί να διαγνωστεί πλέον με αρκετή βεβαιότητα ακόμα και στα αρχικά στάδια, ενώ υπάρχουν και φάρμακα με τα οποία αντιμετωπίζονται με μεγάλη επιτυχία τα συμπτώματα της πρώιμης νόσου, αλλά και σκευάσματα που μπορούν να κρατήσουν σε καλή λειτουργική κατάσταση έναν ασθενή, που βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο.
Επιπλέον, στο στάδιο των κλινικών δοκιμών βρίσκονται νέα φάρμακα που δρουν διαφορετικά από τα ήδη υπάρχοντα και που αναμένεται να αντιμετωπίσουν προβλήματα που παρουσιάζονται στην προχωρημένη νόσο. Σύμφωνα με τον Δρ. Τάγαρη, “πραγματοποιείται εκτεταμένη έρευνα για την καλύτερη κατανόηση των μηχανισμών που οδηγούν στην καταστροφή των κυττάρων… Εδώ εντάσσεται και η πρόσφατη ανακοίνωση Ελληνίδας ερευνήτριας από το Cambridge, που προκάλεσε μεγάλο ενδιαφέρον και γνώρισε ευρεία δημοσιότητα. Στο παρόν στάδιο, περισσότερες από 30 ουσίες που παρεμβαίνουν στον μηχανισμό αυτόν μελετώνται για τη δυνατότητά τους να σταματήσουν ή να επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου. Τουλάχιστον τέσσερις από αυτές βρίσκονται στο στάδιο των κλινικών δοκιμών”.
Επιπλέον, γίνονται προσπάθειες να διορθωθούν τα ελλείμματα που δημιουργούνται στον εγκέφαλο των ασθενών. Στο στάδιο των κλινικών δοκιμών βρίσκονται γονιδιακές θεραπείες, ενώ το 2018, αναμένεται να ξεκινήσουν κλινικές δοκιμές σχετικά και με μεταμοσχεύσεις βλαστοκυττάρων που υπόσχονται να υποκαταστήσουν τα εκφυλισμένα κύτταρα.
Η στάση των ασθενών
Ο Δρ. Παντελής Στάθης, νευρολόγος και Διευθυντής του Νευρολογικού Τμήματος του Νοσοκομείου “Mediterraneo” αναφέρθηκε στα αποτελέσματα μελετών που δείχνουν ότι οι περισσότεροι από τους παρκινσονικούς ασθενείς δεν ενημερώνονται για την πάθησή τους, δεν παίρνουν σωστά τα φάρμακά τους, δεν διατρέφονται κατάλληλα και δεν ασκούνται, με αποτέλεσμα να μην αξιοποιούν, τελικά, σημαντικά “όπλα” για την επιτυχή αντιμετώπιση της νόσου.
Η πιο ενεργητική στάση του ασθενούς και των συγγενών του απέναντι στην ασθένεια είναι κάτι που προσπαθούμε να βελτιώσουμε, καθώς έχει αποδειχθεί επιστημονικά πως ο ρόλος του ασθενούς και του φροντιστή του στην εξέλιξη του Πάρκινσον είναι πολύ σημαντικός.
“Προκειμένου να επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου, οι περισσότεροι ασθενείς με Πάρκινσον θα πρέπει να μαθαίνουν ουσιαστικές πληροφορίες για την πάθησή τους, όπως είναι τα μη κινητικά συμπτώματα ή οι διακυμάνσεις της έντασης των συμπτωμάτων. Αυτό θα τους βοηθήσει να αξιολογούν τα συμπτώματά τους κατά σειρά σοβαρότητας και να επικοινωνούν πιο αποτελεσματικά με τον γιατρό τους. Επιπλέον, θα πρέπει να συμπληρώνουν τα ημερολόγια με τα συμπτώματά τους, να επισκέπτονται τακτικά τον γιατρό τους, ενώ κρίσιμης σημασίας θεωρείται και η κοινωνικοποίησή τους, ώστε να αντιμετωπιστεί η τάση απομόνωσης που αρχίζουν να αναπτύσσουν στην πορεία”, συμπλήρωσε ο Δρ. Στάθης.
Ο ειδικός ανέφερε, επίσης, τη σημασία της συμμετοχής των ίδιων των ασθενών σε κλινικές μελέτες, ώστε να βοηθήσουν και έμπρακτα στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της νόσου.
Η αξία της άσκησης και της διατροφής
Η άσκηση και η διατροφή κρίνονται από τους ειδικούς ως θεμελιώδους σημασίας.
Έχει αποδειχθεί πλέον πως η άσκηση μπορεί να συμβάλει στην αύξηση της νευροπροστασίας και της συναπτικής διαβίβασης, στη μείωση του οξειδωτικού στρες και των μιτοχονδριακών δυσλειτουργιών, με αποτέλεσμα την πρόληψη ή καθυστέρηση της νόσου ή τη βελτίωση της κινητικότητας και της καθημερινότητας των ανθρώπων με ήδη έκδηλα συμπτώματα.
Ειδικότερα η άσκηση προϋποθέτει και ένα είδος επιμόρφωσης από πλευράς του ασθενούς. Θα πρέπει, αρχικά, να υπάρξει μια ιατρική εκτίμηση των δυνατοτήτων και των περιορισμών του, καθώς και μια αγωγή ως προς τη στάση και τη βάδιση. Από εκεί και πέρα, μπορούν να εφαρμοστούν ασκήσεις για τη βραδυκινησία και τη δυσκαμψία (π.χ. κάθισμα-ανόρθωση από καρέκλα), αεροβικές ασκήσεις με συχνότητα καρδιακού ρυθμού κατά την άσκηση έως 70% της max συχνότητας, ασκήσεις διάτασης των μυών μετά από προθέρμανση, αλλά και ασκήσεις ενδυνάμωσης με ελαφρά βάρη.
H δε διατροφή που έχει στόχο να προλάβει την απώλεια βάρους, που συχνά χαρακτηρίζει τους παρκινσονικούς ασθενείς, περιλαμβάνει, κατ’ αρχάς, έλεγχο των διατροφικών συνηθειών του ασθενούς. Θα πρέπει να δοθεί βάρος στη φυτική διατροφή και στη λήψη υγρών, ώστε να προληφθεί η περίπτωση δυσκοιλιότητας και, παράλληλα, θα πρέπει να υπάρξει εξισορρόπηση των πρωτεϊνών. Σε περιπτώσεις μη ισορροπημένης δίαιτας, ενδείκνυται η λήψη πολυβιταμινούχων σκευασμάτων με ασβέστιο.
“Η έρευνα για τη νόσο προχωράει με γρήγορους ρυθμούς και οι υποσχέσεις για το μέλλον είναι πολλές”, σχολιάζει ο Δρ. Τάγαρης. “Το Πάρκινσον είναι μια κατάσταση στην οποία ο ίδιος ο ασθενής πρέπει να κατανοήσει τα συμπτώματά του και την επίδραση των φαρμάκων σε αυτά, έτσι ώστε να έχει μια καλή συνεργασία με τον γιατρό του για τη σωστή προσαρμογή της θεραπείας… Σήμερα ο παρκινσονικός ασθενής μπορεί να ελπίζει ότι θα ζήσει μια ικανοποιητική ζωή και ότι η επιστήμη έχει τις μεθόδους να αντιμετωπίσει ενδεχόμενα προβλήματα, αν και όποτε παρουσιαστούν. Πάντα υπό την προϋπόθεση της ενεργού συμμετοχής του ίδιου του ασθενούς… και πάντα αντιμετωπίζοντας τα όποια προβλήματα κατά καιρούς παρουσιαστούν με αποφασιστικότητα, αισιοδοξία και θετική σκέψη”.
