Οι αιτίες που προκαλούν τις ημικρανίες αποτελούν «γκρίζα περιοχή» για τους επιστήμονες, καθώς ακόμα δεν έχουν καταλήξει με σιγουριά στο τι ακριβώς κρύβεται πίσω από την τόσο υποτιμημένη αυτή νόσο, η οποία μπορεί να υποβαθμίσει σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών. Ωστόσο, αυτό που μπορεί να λεχθεί με βεβαιότητα είναι ότι, στις περισσότερες περιπτώσεις, το στρες μπορεί να αποτελέσει βασικό παράγοντα πυροδότησης των ημικρανιών.
Κατά την ημικρανία, ο πόνος εμφανίζεται συνήθως στη μία πλευρά του κεφαλιού ή και στις δύο, εστιαζόμενος συχνότερα στους κροτάφους ή πίσω από τα μάτια. Η διάρκειά του ποικίλλει, καθώς μπορεί να κυμαίνεται, από μερικές ώρες, μέχρι και ολόκληρες ημέρες. Επιπλέον, σε μία ημικρανική κρίση, ο πόνος στο κεφάλι μπορεί να συνοδεύεται από ναυτία, τάση για έμετο, καθώς και ευαισθησία στο φως.
Μελέτες μεγάλης διάρκειας έχουν εντοπίσει ένα συσχετισμό των πρώιμων ημικρανικών κρίσεων με την έκθεση στο στρες σε μικρή ηλικία. Χαρακτηριστικά, καναδική μελέτη του 2019 κατέληξε στο ότι μπορεί να εμφανίσουν ημικρανίες έφηβοι που ως παιδιά έζησαν μέσα σε δυσλειτουργικές οικογένειες, είχαν τιμωρητικούς γονείς ή κάποιον γονέα που εμφάνιζε κατάθλιψη. Σύμφωνα, δε, με τους ίδιους ερευνητές, τον κίνδυνο εκδήλωσης ημικρανιών σε νεαρά άτομα μπορεί να αυξάνουν και τραυματικές εμπειρίες που έχουν ζήσει ως παιδιά, όπως κακοποίηση ή απώλεια ενός γονέα. Ωστόσο, χρειάζεται περαιτέρω έρευνα στο κομμάτι αυτό προκειμένου να εξαχθούν πιο «στέρεα» συμπεράσματα.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η σχέση ημικρανίας και στρες είναι αμφίδρομη. Αυτό σημαίνει ότι δεν προκαλεί μόνο το στρες ημικρανία, αλλά και η ημικρανία στρες: Η αγωνία ενός ασθενή για την επόμενη επώδυνη εκδήλωση ημικρανίας μπορεί να το στρεσάρει υπερβολικά, κάνοντάς το χάνει την ψυχραιμία και τον αυτοέλεγχό του, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος από τον οποίο τού είναι εξαιρετικά δύσκολο να απαλλαγεί.
Σύνδεση στρες και ημικρανίας
Οι μεγάλες αλλαγές στη ζωή μας μπορούν να οδηγήσουν στην εκδήλωση στρες. Ωστόσο, δεν είναι αυτό το είδος του στρες που πυροδοτεί συνήθως τις ημικρανίες. Αντιθέτως, πρόκειται για καθημερινές καταστάσεις που προκαλούν έντονο εκνευρισμό, όπως το να είσαι κολλημένος στην κίνηση, η παράδοση ενός σημαντικού project στη δουλειά, ακόμα και η προετοιμασία για ένα μεγάλο κάλεσμα στο σπίτι.
Κι όμως, παρά την πίεση κατά τη διάρκεια της ίδιας της στρεσογόνας κατάστασης, είναι πιθανό η ημικρανία να εμφανιστεί σε άλλη χρονική στιγμή. Μελέτη του 2014 έδειξε ότι άτομα που βιώνουν μείωση του στρες απότομα (τελειώνοντας, για παράδειγμα, εκείνο το σημαντικό project), είναι πολύ πιθανό να εκδηλώσουν ημικρανική κρίση την επόμενη ημέρα.
Πώς μπορεί κανείς, όμως, να προβλέψει μία τέτοια επερχόμενη κρίση;
Όταν προηγουμένως παρατηρήσει έντονα συμπτώματα στρες, όπως:
- Στομαχικές διαταραχές
- Μυϊκούς πόνους
- Ευερεθιστότητα
- Έντονη κόπωση
- Πόνο στον θώρακα
- Αυξημένη αρτηριακή πίεση
- Αίσθημα θλίψης και μελαγχολίας
Εξίσου πιθανό είναι τα συμπτώματα της ίδιας της ημικρανίας να εμφανιστούν μία ή δύο ημέρες πριν από το ημικρανικό επεισόδιο αυτό καθεαυτό, κατά το λεγόμενο «πρόδρομο ή πρώιμο στάδιο» της ημικρανίας. Το στάδιο αυτό μπορεί να χαρακτηρίζεται από μια γενική ατονία, εναλλαγές διάθεσης, κράμπες, φωτοευαισθησία, έντονο χασμουρητό, αλλά και λιγούρες.
Επιπλέον, πολλοί είναι οι ασθενείς που, αμέσως μετά το πρόδρομο αυτό στάδιο, εκδηλώνουν ημικρανία με αύρα – μία κατάσταση, κατά τη διάρκεια της οποίας παρουσιάζουν διαταραχές στην όραση (βλέπουν φωτεινά λαμπάκια ή φωτεινά σχήματα), μυρμήγκιασμα στο πρόσωπο και στα άκρα, δυσκολίες στην ομιλία και ενδεχόμενη απώλεια όρασης.
Πώς μπορούμε να προλάβουμε την ημικρανία που οφείλεται στο στρες;
Το καθημερινό στρες είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποφευχθεί, δυστυχώς. Ωστόσο, μπορεί να διατηρείται σε ελεγχόμενα επίπεδα, μειώνοντας σημαντικά τις πιθανότητες εκδήλωσης ημικρανίας. Πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτό;
- Εφαρμόζοντας πρακτικές χαλάρωσης, όπως διαλογισμό, γιόγκα, τάι τσι ή βαθιές αναπνοές.
- Απλοποιώντας το καθημερινό μας πρόγραμμα: Αντί να προσπαθούμε να χωρέσουμε τα πάντα μέσα σε μια μέρα, φτιάχνουμε μία λίστα με τις υποχρεώσεις που έχουν προτεραιότητα και αρχίζουμε με αυτές.
- Εντάσσοντας την άσκηση στη ζωή μας. Η γυμναστική έχει αποδειχθεί ένας σημαντικός τρόπος πρόληψης –ενίοτε και θεραπείας– των πονοκεφάλων.
- Υιοθετώντας μία ισορροπημένη διατροφή, η οποία θα είναι πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και φυτικές ίνες.
- Φροντίζοντας να κοιμόμαστε ικανοποιητικά. Η συνεχής έλλειψη ύπνου συμβάλλει σημαντικά στην έκκριση των ορμονών του στρες, όπως η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη.
- Παραμένοντας οργανωμένοι. Η καλή οργάνωση των καθημερινών υποχρεώσεων συνήθως βοηθά στην αποφυγή δυσάρεστων εκπλήξεων.
- Σταματώντας να ανησυχούμε για πράγματα που βρίσκονται εκτός του δικού μας ελέγχου.
- Κάνοντας διάλειμμα κάθε φορά που νιώθουμε πιεσμένοι, για να καθαρίσουμε το μυαλό μας.
- Γελώντας σε κάθε ευκαιρία. Το χιούμορ έχει αποδειχθεί ένας εξαιρετικός τρόπος ανακούφισης από το στρες.
- Αλλάζοντας συνήθειες. Η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να αποτελέσει την καλύτερη αρχή της αναθεώρησης των βλαβερών συνηθειών μας. Επιπλέον, η ελάττωση της ποσότητας καφεΐνης που λαμβάνουμε καθημερινά, αλλά και του αλκοόλ που καταναλώνουμε κατά τη διάρκεια της εβδομάδας (ακόμα κι αν πίνουμε για να… χαλαρώσουμε), μπορούν να λειτουργήσουν καταλυτικά στον περιορισμό των ημικρανικών κρίσεων.
Όταν η ημικρανία είναι κάτι παραπάνω από απλό στρες
Οι περισσότεροι πονοκέφαλοι δεν εμπνέουν κάποια ιδιαίτερη ανησυχία. Ωστόσο, αν φτάνουν σε σημείο να δυσκολεύουν τις καθημερινές μας δραστηριότητες, επηρεάζοντας ανησυχητικά τη δουλειά και την προσωπική μας ζωή, θα πρέπει να απευθυνθούμε σε κάποιον ειδικό. Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορεί μεν να υφίσταται στρες, αλλά παράλληλα να συμβαίνει και κάτι άλλο που χρήζει άμεσης διερεύνησης και αντιμετώπισης.
Καλό είναι, λοιπόν, να αναζητήσουμε βοήθεια αν:
- Εμφανίζουμε ξαφνικούς και έντονους πονοκεφάλους.
- Ο πόνος συνοδεύεται από πυρετό, δυσκαμψία στον αυχένα, εξανθήματα, σύγχυση, διπλωπία, αδυναμία, μούδιασμα και δυσκολία κατά την ομιλία.
- Ο πόνος εμφανιστεί μετά από χτύπημα στο κεφάλι ή κάποια πτώση.
- Ο πόνος επιδεινώνεται παρά την ξεκούραση ή τη λήψη μη συνταγογραφούμενων παυσιπόνων.
Πηγές
– https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/tension-headache/in-depth/headaches/art-20046707
– https://www.healthline.com/health/migraine-from-stress
– https://www.medicalnewstoday.com/articles/can-stress-cause-migraines#migraine-onset