Δρ. Κωνσταντίνος Τσιούφης
“Επτά χιλιάδες περιπτώσεις αιφνίδιου καρδιακού θανάτου καταγράφονται κάθε χρόνο στην Ελλάδα”
Τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου στις αναπτυσσόμενες χώρες τα τελευταία χρόνια, ενώ εκτιμάται ότι, έως το 2030, οι σχετικοί θάνατοι θα ξεπεράσουν τα 20.000.000 ετησίως. Και όσο τα στοιχεία γίνονται πιο αμείλικτα, τόσο μεγαλώνει και η ανάγκη για ευρύτερη ενημέρωση και μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση σχετικά με τα καρδιολογικά ζητήματα.
Οι αριθμοί δείχνουν ξεκάθαρα ότι τα καρδιαγγειακά νοσήματα είναι η μεγαλύτερη μάστιγα της σύγχρονης εποχής, προσβάλλοντας ολοένα και περισσότερους –και πλέον νεότερους– ανθρώπους, οδηγώντας είτε στον θάνατο, είτε σε σοβαρή υποβάθμιση της ποιότητας ζωής των πασχόντων.
Ο Αναπληρωτής Καθηγητής Καρδιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πρόεδρος της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας και Πρόεδρος της European Society of Hypertension, Δρ. Κωνσταντίνος Τσιούφης, δίνει απαντήσεις σε ερωτήσεις που μας αφορούν όλους…
συνέντευξη στη ΜΑΡΙΑ ΛΥΣΑΝΔΡΟΥ
– Ποια είναι τα συνηθέστερα καρδιολογικά προβλήματα της εποχής μας;
Τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου παγκοσμίως. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 40% των θανάτων στην Ευρώπη οφείλονται σε καρδιακά αίτια.
Οι πιο κοινές παθήσεις που καλείται να διαχειριστεί ο καρδιολόγος στις μέρες μας είναι η στεφανιαία νόσος, με το οξύ στεφανιαίο σύνδρομο να αποτελεί την κυριότερη εκδήλωση.
Η κολπική μαρμαρυγή θεωρείται η πιο συχνή αρρυθμία στην κλινική πράξη, ενώ η αρτηριακή υπέρταση έχει εκτιμώμενη επίπτωση περίπου 30% παγκοσμίως. Συχνές είναι, επίσης, η δυσλιπιδαιμία, που είναι μια “σιωπηλή” νόσος, χωρίς εμφανή συμπτώματα στην πλειοψηφία των περιπτώσεων τη στιγμή της διάγνωσης, και η καρδιακή ανεπάρκεια, που αποτελεί την πρώτη αιτία εισαγωγών σε ασθενείς άνω των 65 ετών.
Εξίσου σημαντικό πρόβλημα αποτελεί και το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (έχουμε περίπου 25.000 επεισόδια, κατ’ έτος), με το σημαντικό πρόβλημα της υπολειπόμενης αναπηρίας, αν το άτομο επιζήσει της οξείας φάσης.
– Η οικονομική κρίση των τελευταίων χρόνων δείχνει να έχει συμβάλει καθόλου σε αύξηση των καρδιολογικών προβλημάτων; Ως Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία, έχετε στα χέρια σας κάποιους αριθμούς που να σκιαγραφούν την κατάσταση;
Αδιαμφισβήτητα, η οικονομική κρίση αποτελεί τεράστια απειλή για τη Δημόσια Υγεία, συμβάλλοντας στην αύξηση της καρδιαγγειακής νοσηρότητας και θνησιμότητας – και αυτό το γνωρίζουμε από εμπειρίες άλλων κρατών.
Όσον αφορά την Ελλάδα, τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας είναι περιορισμένα. Στη χώρα μας, η οικονομική ύφεση των τελευταίων χρόνων φαίνεται από τα πρώτα δημοσιευμένα στοιχεία ότι επηρέασε μερικώς και επιλεκτικά την έκταση της στεφανιαίας νόσου.
Περισσότερες γυναίκες και περισσότεροι νεοδιαγνωσθέντες ασθενείς με νόσο ενός αγγείου οδηγήθηκαν σε καρδιακό καθετηριασμό, σε σχέση με την περίοδο προ κρίσης. Επιπλέον, κάποια δεδομένα δείχνουν ότι το κάπνισμα δεν αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης.
Είναι ερωτηματικό το τι γίνεται με τη ρύθμιση των παραγόντων κινδύνου, λαμβάνοντας υπ’ όψιν την πιθανή μειωμένη συμμόρφωση στη θεραπεία και τη συμβολή του άγχους προς αυτή την κατεύθυνση, λόγω της ανεργίας και των περικοπών στους μισθούς.
– Είμαστε μια χώρα με αξιοσημείωτα μεγάλο αριθμό θανάτων λόγω καρδιαγγειακών νοσημάτων. Είναι θέμα νοοτροπίας, είναι θέμα ελλιπούς ενημέρωσής μας…; Ποια είναι η δική σας άποψη;
Πράγματι, επτά χιλιάδες περιπτώσεις αιφνίδιου καρδιακού θανάτου καταγράφονται κάθε χρόνο στην Ελλάδα. Το πρόβλημα είναι πολυπαραγοντικό και σχετίζεται με τον ίδιο τον ασθενή, αλλά κυρίως με τον τρόπο οργάνωσης του Συστήματος Υγείας σε διαχρονική βάση, το οποίο έχει αμελήσει την πρόληψη και δίνει βάση στη θεραπεία μετά την εκδήλωση του επεισοδίου. Σχετική είναι και η έλλειψη εκπαίδευσης περί την αγωγή της Υγείας στα σχολεία.
Ο τρόπος ζωής, επίσης, καθορίζει σε σημαντικό ποσοστό (άνω του 60-70%) την ηλικία εκδήλωσης του εμφράγματος και του εγκεφαλικού επεισοδίου.
– Θεωρείτε ότι οι εκστρατείες ενημέρωσης και πρόληψης, οι οποίες οργανώνονται συστηματικά τα τελευταία χρόνια, έχουν ικανοποιητικά αποτελέσματα; Μπορούν να κάνουν τη διαφορά; Τι έχει δείξει η εμπειρία σας;
Οι εκστρατείες ενημέρωσης και πρόληψης μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην έγκυρη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τους παράγοντες κινδύνου και τα συμπτώματα των καρδιακών παθήσεων.
Η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία είναι πρωτεργάτης κοινωνικών δράσεων και πρωτοβουλιών πρόληψης, στοχεύοντας στην ενίσχυση του τομέα της Προληπτικής Καρδιολογίας, με απώτερο σκοπό τη μείωση της επίπτωσης των καρδιακών νοσημάτων. Τέτοιο παράδειγμα είναι οι δράσεις της ΕΚΕ ενάντια στο κάπνισμα, με τη διενέργεια πανελλήνιων μαθητικών διαγωνισμών ζωγραφικής και ταινιών μικρού μήκους από μαθητές Δημοτικών-Γυμνασίων και Λυκείων όλης της χώρας, με θέμα “Ένας κόσμος χωρίς τσιγάρο”. Ήταν μια πρωτοβουλία που είχε εξαιρετική απήχηση στο πιο δυναμικό τμήμα της κοινωνίας μας.
– Οι καρδιοπάθειες είναι άμεσα συνδεδεμένες με την κληρονομικότητα. Πότε θα πρέπει να ξεκινά ο προληπτικός έλεγχος για κάποιον που έχει σχετικό ιστορικό στην οικογένεια και τι ακριβώς θα πρέπει να περιλαμβάνει;
Ο προληπτικός έλεγχος σε ασθενείς με θετικό οικογενειακό ιστορικό για καρδιοπάθεια (δηλαδή, συγγενής πρώτου βαθμού να έχει υποστεί έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο πριν τη ηλικία των 55 ετών, αν είναι άνδρας, ή προ των 60 ετών, αν είναι γυναίκα), πρέπει να ξεκινά πριν την ηλικία των 40 ετών και να περιλαμβάνει γενικές εξετάσεις αίματος, έλεγχο λιπιδίων, ηλεκτροκαρδιογράφημα και υπέρηχο καρδιάς. Κρίνεται απαραίτητη η επανάληψη ανά διετία, εφόσον δεν αναδείχθηκε υποκείμενη παθολογία.
Σε περίπτωση παθολογικών ευρημάτων, συνιστώνται περαιτέρω εξετάσεις (π.χ. δοκιμασία κοπώσεως) και αντιμετώπιση κατά περίπτωση.
– Ωστόσο, και οι μη έχοντες ιστορικό μπορεί να εμφανίσουν καρδιοπάθεια. Ποια “σημάδια” δεν πρέπει να αγνοήσουν, ώστε να απευθυνθούν άμεσα σε κάποιον ειδικό;
Τα πιο κοινά συμπτώματα του ασθενούς με οξύ στεφανιαίο σύνδρομο περιλαμβάνουν προκάρδιο άλγος συσφιγκτικού χαρακτήρα, που ενδέχεται να αντανακλά στο αριστερό άνω άκρο, την κάτω γνάθο και τον τράχηλο, δύσπνοια, αίσθημα βάρους στο στήθος, εφιδρώσεις, ναυτία, έμετο και επιγαστραλγία. Τα συμπτώματα αυτά συνοδεύονται συνήθως και με αίσθημα αδυναμίας και κακουχίας.
Άλλα συμπτώματα που επιβάλλουν άμεσα την αναζήτηση ιατρικής βοήθειας είναι το αίσθημα παλμών, η ζάλη, το συγκοπτικό επεισόδιο, η κόπωση και τα οιδήματα κάτω άκρων.
– Συνήθως συνδέουμε τις καρδιαγγειακές παθήσεις με το ανδρικό φύλο. Πόσο, όμως, το θέμα αυτό αφορά και τις γυναίκες; Μήπως τείνουμε να υποτιμούμε το θέμα “γυναίκα και καρδιά”;
Οι γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας θεωρούνταν σε ένα βαθμό “προστατευμένες” από τις καρδιακές ασθένειες, λόγω της παραγωγής οιστρογόνων, ενώ διαφορές στον παθοφυσιολογικό μηχανισμό της αθηροσκλήρωσης έχουν επίσης παρατηρηθεί δικαιώνοντας τη μειωμένη επίπτωση. Μετά την εμμηνόπαυση, όμως, ο κίνδυνος των γυναικών για έμφραγμα και αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο εξισώνεται προοδευτικά με εκείνον των ανδρών.
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής των γυναικών, με την ανάληψη πολλών ευθυνών στον εργασιακό τους χώρο, σε συνδυασμό με την αυξημένη επίπτωση καπνίσματος, ευθύνονται για την ακύρωση αυτής της “υπεροχής” των γυναικών έναντι των αντρών, καθώς έχουν αυξηθεί τα ποσοστά των γυναικών με καρδιακή νόσο και σημαντικό ρόλο φαίνεται ότι διαδραματίζει το στρες που δρα επιβαρυντικά.
– Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότεροι νεότεροι άνθρωποι εκδηλώνουν καρδιακά επεισόδια. Πού αποδίδετε εσείς αυτό το γεγονός;
Η παχυσαρκία αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα προς αυτήν την κατεύθυνση, δεδομένου ότι η χώρα μας είναι πρωταθλήτρια στην παιδική παχυσαρκία, κατέχοντας τη δεύτερη θέση στην Ευρώπη.
Η συνεχώς αυξανόμενη χρήση του καπνού από πολύ νεαρές ηλικίες έχει, επίσης, συσχετιστεί με αύξηση των καρδιακών παθήσεων. Ο κίνδυνος είναι αυξημένος ακόμη και για άτομα που εκτίθενται παθητικά ή καπνίζουν λιγότερα από πέντε τσιγάρα ημερησίως.
Το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι τέσσερις φορές πιο συχνό στους καπνιστές, οι οποίοι έχουν δυσμενέστερη έκβαση μετά από διαδερμική στεφανιαία επέμβαση ή αορτοστεφανιαία παράκαμψη. Ακόμη και για το ηλεκτρονικό τσιγάρο, ένα σχετικά νέο προϊόν που προωθείται όλο και περισσότερο στην αγορά ως εναλλακτική του συμβατικού τσιγάρου, η υπάρχουσα βιβλιογραφία είναι περιορισμένη αναφορικά με την ασφάλειά του σε μακροχρόνια χρήση.
Άλλες εξίσου σημαντικές αιτίες σε νεαρά άτομα αποτελούν το αλκοόλ, η μειωμένη άσκηση και το άγχος.
– Ωστόσο, ποιες είναι, παραδοσιακά, οι κρισιμότερες ηλικίες για εκδήλωση καρδιακού επεισοδίου;
Οι άντρες μετά την ηλικία των 55 ετών και οι γυναίκες μετά την ηλικία των 65 ετών είναι πιο επιρρεπείς στην εκδήλωση ενός καρδιακού επεισοδίου.
Σήμερα, όμως, βλέπουμε οξέα εμφράγματα του μυοκαρδίου σε πολλούς νέους κάτω των 40 που είναι καπνιστές, με κοιλιακή παχυσαρκία και απουσία φυσικής άσκησης.
– Ποιος ο ρόλος της διατροφής στη διατήρηση μιας υγιούς καρδιάς;
Είναι ευρέως αποδεκτό ότι ένα πρόγραμμα υγιεινής διατροφής δύναται να μειώσει τον κίνδυνο εκδήλωσης καρδιαγγειακής νόσου κατά 50%. Υπάρχουν, επίσης, σαφείς αποδείξεις ότι η κατανάλωση των κορεσμένων και trans λιπαρών οξέων αποτελεί εχθρό για την καρδιαγγειακή υγεία και αυξάνει τη θνησιμότητα.
Η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία δημοσίευσε το 2016 κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την πρόληψη του καρδιαγγειακού κινδύνου, συνιστώντας την κατανάλωση περισσότερων λαχανικών, φρέσκων φρούτων, ξηρών καρπών, φυτικών ινών και ψαριών, και λιγότερου κόκκινου κρέατος, κορεσμένων και trans λιπαρών οξέων.
Ωστόσο, η μελέτη PURE έρχεται να ταράξει τα νερά, αμφισβητώντας τις έως τώρα αντιλήψεις περί υγιεινής διατροφής. Επισημαίνει ότι η κατανάλωση υδατανθράκων, και όχι λιπαρών οξέων, συνδέεται με μεγαλύτερο κίνδυνο καρδιαγγειακής θνησιμότητας.
– Ισχύει ότι η καλή διατροφή, σε συνδυασμό με άσκηση, μπορούν μέχρι και να αντισταθμίσουν ένα αρνητικό οικογενειακό ιστορικό καρδιαγγειακών νοσημάτων; Ποια είναι η δική σας άποψη;
Ένας πιο υγιεινός τρόπος ζωής, που περιλαμβάνει τακτική άσκηση και σωστή διατροφή, αναμένεται να συμβάλει σημαντικά στη μείωση του κινδύνου εκδήλωσης καρδιακής νόσου, χωρίς να υποβαθμίζεται, όμως, και ο ρόλος του καρδιολόγου. Επιβάλλεται τακτική καρδιολογική παρακολούθηση και προληπτικός έλεγχος.
Όσον αφορά την άσκηση, κατευθυντήριες οδηγίες συστήνουν 30 λεπτά την ημέρα, για τουλάχιστον 5 μέρες τη βδομάδα (συνολικά 150 λεπτά εβδομαδιαίως).
Τέλος, η χορήγηση της ασπιρίνης, στο πλαίσιο της πρωτογενούς πρόληψης σε ασθενείς μέσου κινδύνου, για την εκδήλωση στεφανιαίας νόσου, δεν φαίνεται να βελτιώνει την έκβασή τους, όπως πρόσφατα ανακοινώθηκε από τη μελέτη ARRIVE.
Διαβάστε επίσης…
 |
7+1 τρόφιμα που κάνουν καλό στην καρδιά |
|
|
10 Αλήθειες για γερή (και καλή) καρδιά |
