Καθημερινά, άνθρωποι κάθε ηλικίας, θύματα τροχαίων ατυχημάτων, ασθενείς με χρόνιες παθήσεις, χρειάζονται αίμα. Δέκα μόνο λεπτά από τον χρόνο μας μπορούν να τους σώσουν.
της Έλενας Κιουρκτσή
Η 14η Ιουνίου έχει οριστεί ως Παγκόσμια Ημέρα Εθελοντή Αιμοδότη, με πρωτοβουλία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), του Ερυθρού Σταυρού και της Ερυθράς Ημισελήνου, της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Εθελοντών Αιμοδοτών και του Διεθνούς Οργανισμού Μετάγγισης Αίματος. Η ημερομηνία για τον εορτασμό επιλέχθηκε να συμπίπτει με τα γενέθλια του Αυστριακού ιατρού Καρλ Λαντστάινερ, ο οποίος ανακάλυψε τις ομάδες αίματος και τα ρέζους, και τιμήθηκε με το Νόμπελ Ιατρικής το 1930 για τις σημαντικές αυτές ανακαλύψεις του.
Το μήνυμα του εορτασμού της Ημέρας του Εθελοντή Αιμοδότη δεν είναι μόνο να εξαλείψει την προκατάληψη, τον φόβο και την άγνοια γύρω από την αιμοδοσία, αλλά και να ευαισθητοποιήσει όλους εμάς, προσελκύοντας νέους τακτικούς εθελοντές αιμοδότες.
Η αιμοδοσία ωφελεί και τον αιμοδότη
Σύμφωνα με μελέτες, όταν κάποιος δίνει αίμα δύο φορές τον χρόνο, έχει μειωμένες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου. Επίσης, στους αιμοδότες ηλικίας 43-61 ετών τα εμφράγματα και τα εγκεφαλικά είναι λιγότερα. Οι δε συχνές αιμοδοσίες αραιώνουν το αίμα και το βοηθούν να ρέει καλύτερα, περιορίζοντας ακόμα και τις βλάβες στα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων.
Τα οφέλη της αιμοδοσίας, σύμφωνα με τους ειδικούς, αποδίδονται κυρίως στη μείωση των υψηλών επιπέδων σιδήρου. Και, βέβαια, μέσω της αιμοδοσίας ο αιμοδότης υποβάλλεται σε τακτικές αιματολογικές εξετάσεις, προλαβαίνοντας τυχόν προβλήματα που δεν θα είχαν διαφορετικά διαγνωστεί.
17+1 απαντήσεις σε ερωτήσεις υποψήφιων αιμοδοτών
1. Είναι επώδυνη η διαδικασία της αιμοδοσίας;
Καθόλου. Το απλό τρύπημα του δακτύλου για τον έλεγχο της αιμοσφαιρίνης και η είσοδος της βελόνης κατά την αιμοδοσία μπορεί να προκαλέσουν τη συγκεκριμένη στιγμή μία ελαφρά ενόχληση, η οποία υποχωρεί κατά τη διάρκεια της διαδικασίας.
2. Πόση ώρα διαρκεί η αιμοδοσία;
Η όλη διαδικασία διαρκεί περίπου 20-30 λεπτά, εάν υπολογίσει κανείς και τον χρόνο συμπλήρωσης του ερωτηματολόγιου και του ιατρικού ελέγχου. Η πράξη της αιμοδοσίας, από μόνη της, διαρκεί μόνο δέκα λεπτά.
3. Πόση ποσότητα αίματος δίνουμε ανά αιμοδοσία;
Περίπου 450 ml αίματος.
4. Πώς θα νιώθουμε κατά τη διάρκεια της αιμοδοσίας;
Υπάρχει περίπτωση να αισθανθούμε ότι ζαλιζόμαστε, και τότε διακόπτεται αμέσως η αιμοδοσία.
5. Πώς θα αισθανόμαστε μετά την αιμοδοσία;
Οι συστηματικοί αιμοδότες συνήθως αισθάνονται καλά. Οι περισσότεροι δεν αναφέρουν καμία ενόχληση, εάν τις επόμενες τέσσερις ώρες φροντίσουν να καταναλώσουν αρκετά υγρά και να μην επιδοθούν σε βαριές χειρωνακτικές εργασίες. Κάποιοι νιώθουν μία μικρή αδυναμία, ενώ λιγότεροι αναφέρουν τάση προς λιποθυμία. Αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό και δεν πρέπει να μας ανησυχεί.
6. Σε πόσο χρόνο ο οργανισμός θα αναπληρώσει το αίμα που δώσαμε;
Ο ανθρώπινος οργανισμός αναπληρώνει τον όγκο αίματος (πλάσμα) μέσα σε 24 ώρες. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια αναπληρώνονται από τον μυελό των οστών μέσα στις επόμενες τρεις με τέσσερις ημέρες, ενώ ο σίδηρος αναπληρώνεται περίπου μετά από έξι με οκτώ εβδομάδες.
7. Τι θα συμβεί εάν νιώσουμε ζαλάδα ή λιποθυμήσουμε;
Εάν νιώσουμε ελαφριά ζάλη, ξαπλώνουμε ανάσκελα ή καθιστοί με το κεφάλι στα γόνατα. Στη σπάνια περίπτωση της λιποθυμίας, μας βάζουν να ξαπλώσουμε και σηκώνουμε τα πόδια μας σε υψηλότερο σημείο. Παραμένουμε σε αυτή τη θέση για λίγο διάστημα, χωρίς να αγχωνόμαστε. Συνήθως τα συμπτώματα υποχωρούν μετά από λίγα λεπτά.
8. Επιτρέπεται να έχουμε φάει πριν την αιμοδοσία;
Βεβαίως. Στην ουσία επιβάλλεται, αφού δεν θα μπορέσουμε να αιμοδοτήσουμε εάν δεν έχουμε καταναλώσει κάτι ελαφρύ τις προηγούμενες τρεις με τέσσερις ώρες. Επίσης, είναι καλό να αυξήσουμε την κατανάλωση υγρών (όχι αλκοολούχων) τόσο πριν, όσο και μετά την αιμοδοσία.
9. Μπορεί να μολυνθούμε με τον ιό του AIDS κατά την αιμοδοσία;
Με κανέναν τρόπο. Όλα τα σετ που χρησιμοποιούνται είναι μίας χρήσης, αποστειρωμένα, και αχρηστεύονται μετά από κάθε χρήση.
10. Πόσο συχνά μπορούμε να δίνουμε αίμα;
Το μεσοδιάστημα μεταξύ δύο αιμοδοσιών πρέπει να είναι τουλάχιστον τρεις μήνες, το οποίο σημαίνει ότι μπορούμε να δίνουμε αίμα, το πολύ, τέσσερις φορές τον χρόνο. Οι γυναίκες μπορούν να δίνουν αίμα τρεις φορές τον χρόνο. Οι δότες αιμοπεταλίων μπορούν να δίνουν αιμοπετάλια συχνότερα.
11. Μπορούμε να δίνουμε αίμα όταν έχουμε περίοδο;
Ναι, εάν αισθανόμαστε καλά και η αιμοσφαιρίνη μας είναι στα επιτρεπτά όρια.
12. Επιτρέπεται να αιμοδοτήσουν έγκυες γυναίκες;
Όχι. Οι έγκυες, καθώς και οι μητέρες που θηλάζουν, δεν πρέπει να δίνουν αίμα (ισχύει για όλη την περίοδο του θηλασμού). Μπορούν να αιμοδοτήσουν 6 μήνες μετά τον τοκετό.
13. Τι κάνουμε εάν έχουμε χαμηλό σίδηρο;
Εάν έχουμε σιδηροπενία, θα πρέπει να απευθυνθούμε στον γιατρό μας για να διερευνηθεί η αιτία. Μπορεί να διορθωθεί με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Εάν παράλληλα έχουμε και αναιμία, τότε δεν μπορούμε να δώσουμε αίμα. Οι συχνές αιμοδοσίες μπορεί να επιδεινώσουν μία προϋπάρχουσα σιδηροπενία.
14. Τι αιματολογικοί έλεγχοι πρέπει πραγματοποιηθούν για να μπορούμε να αιμοδοτήσουμε;
HIV 1, 2, σύφιλη, ηπατίτιδα Β και C καθώς και για τον ιό HTLV. Επίσης, προσδιορίζεται η ομάδα αίματός μας. Από το 2009, όλες οι μονάδες ελέγχονται και με μοριακές τεχνικές για την ηπατίτιδα Β,C και τον HIV.
15. Πότε μπορούμε να μάθουμε τι ομάδα αίματος έχουμε;
Δύο με τρεις ημέρες μετά την αιμοδοσία μπορούμε να απευθυνθούμε στην υπηρεσία όπου πραγματοποιήθηκε η αιμοδοσία και να μάθουμε τι ομάδα αίματος είμαστε. Εάν έχουμε ζητήσει να βγει κάρτα αιμοδότη, στην κάρτα που θα παραλάβουμε θα αναγράφεται και η ομάδα αίματός μας.
16. Ποια η σημασία τού να έχουμε σπάνια ομάδα αίματος;
Το αίμα μας περιλαμβάνει έναν σπάνιο συνδυασμό αντιγόνων και, γι’ αυτό τον λόγο, είναι χρήσιμο να το γνωρίζει η αιμοδοσία. Σπάνια ομάδα θεωρείται η ΑΒ ρέζους αρνητικό.
17. Εάν είμαστε αιμοδότες και χρειαστούμε αίμα, θα εξυπηρετηθούμε συντομότερα;
Τις περισσότερες φορές, ναι. Υπάρχει περίπτωση, όμως, εάν χρειάζονται πολλές μονάδες αίματος ή ανήκουμε σε σπάνια ομάδα αίματος, να είναι δύσκολο. Αυτός είναι και ένας επιπλέον λόγος που η αιμοδοσία πρέπει να στηρίζεται στους συστηματικούς εθελοντές αιμοδότες, και όχι στους αιμοδότες που δίνουν μόνο όταν έχει ανάγκη κάποιος δικός τους άνθρωπος. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η αιμοδοσία θα κάνει ό,τι είναι δυνατόν προκειμένου να μην αντιμετωπίσουμε πρόβλημα.
18. Σε πόσο χρόνο μετά την αιμοδοσία μπορούμε να επανέλθουμε στις συνήθεις δραστηριότητες μας;
Υπό φυσιολογικές συνθήκες, αμέσως μετά την αιμοδοσία. Παρόλα αυτά, είναι καλύτερα να δώσουμε λίγο χρόνο στον εαυτό μας, και να καταναλώσουμε τη φρυγανιά με το τυρί και την πορτοκαλάδα που προσφέρεται από το κέντρο αιμοδοσίας.
Περισσότερες πληροφορίες
Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας (Ε.ΚΕ.Α.)
Ολυμπιονίκη Χρ. Μάντικα 7, Αχαρνές, Αθήνα
Τηλ.: 213-2146700, https://ekea.gr, info@ekea.gr
Η αιμοδοσία σε αριθμούς
Κάθε χώρα, για να καλύψει τις ανάγκες της σε αίμα, χρειάζεται 60.000 φιάλες αίματος ανά 1.000.000 κατοίκους. Κατά αντιστοιχία, στην Ελλάδα των 10 εκατομμυρίων απαιτούνται τουλάχιστον 600.000 μονάδες, από τις οποίες μόνο το 40% καλύπτεται από εθελοντές αιμοδότες.
Η χώρα μας κατέχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά εθελοντών αιμοδοτών παγκοσμίως, σε σύγκριση με τις αναπτυγμένες χώρες (high-income countries). Μόνο το 0,65% του πληθυσμού είναι τακτικοί εθελοντές αιμοδότες, δηλαδή δίνουν αίμα 2 φορές τον χρόνο. Το 42% του πληθυσμού που δεν δίνει αίμα, θεωρεί ότι η αιμοδοσία είναι επικίνδυνη, φοβάται και δεν εμπιστεύεται το σύστημα υγείας της χώρας.
Ταυτόχρονα, περίπου 40% του πληθυσμού αναφέρει ότι δεν δίνει αίμα επειδή δεν γνώριζε την ανάγκη, δεν χρειάστηκε να δώσει, δεν ενημερώθηκε ή δεν γνωρίζει τη διαδικασία αιμοδοσίας. Παγκοσμίως, το 90% των ανθρώπων που μπορούν να δώσουν αίμα δεν το κάνουν.
