Η “κυρία με τις γάτες” ή, αλλιώς, “μαντάμ γατού” ενδεχομένως να προχωρά και στη συλλογή κάθε είδους ζώων. Ωστόσο, η εν λόγω φιγούρα συνιστά κάτι περισσότερο από ένα απλό στερεότυπο, κρύβοντας σοβαρές υγειονομικές, ηθικές και κοινωνικές προεκτάσεις.
της Έλενας Κιουρκτσή
Π ρόσφατη μελέτη από το Ποντιφικό Καθολικό Πανεπιστήμιο του Ρίο Γκράντε ντε Σουλ στη Βραζιλία, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Psychiatry Research και εξετάζει τα κίνητρα πίσω από την αποκαλούμενη “συλλογή ζώων”, υποστηρίζει ότι η διαταραχή αυτή δεν σχετίζεται στενά με τη διαταραχή παρασυσσώρευσης αντικειμένων (άτομα που συλλέγουν αντικείμενα σε τέτοιο βαθμό, ώστε γεμίζουν κάθε διαθέσιμη γωνιά του σπιτιού τους ή ακόμη και του αυτοκινήτου τους), όπως οι επιστήμονες πίστευαν έως τώρα. Σε αντίθεση με τις προηγούμενες προσεγγίσεις, φαίνεται πως ο συλλέκτης ζώων πάσχει από μια διαταραχή που πρέπει να νοηθεί ως ανεξάρτητη και διαφορετική, προκειμένου να αναπτυχθούν εξειδικευμένες θεραπείες για τους πάσχοντες από τον καταναγκασμό να συλλέγουν ζώα.
Για πιο ολοκληρωμένη εικόνα, στη συγκεκριμένη μελέτη οι ερευνητές επισκέφθηκαν τα σπίτια 33 συλλεκτών ζώων, αξιολογώντας τη ζωή τους και μιλώντας μαζί τους για τη διαταραχή αυτή. Ο μέσος όρος αριθμού ζώων που είχε ο κάθε συλλέκτης ήταν 41 ζώα. Συνολικά, οι 33 άνθρωποι είχαν 915 σκύλους, 382 γάτες και 50 πάπιες. Σε ένα μόνο σπίτι, ζούσαν περίπου 170 σκύλοι και περίπου 20 έως 30 γάτες!
Για το τι είναι οι συλλέκτες ζώων, σε τι διαφέρουν από τους φιλόζωους, πόσο βλάπτουν τον εαυτό τους και τα ζώα, αλλά και σε τι οφείλεται αυτή η διαταραχή, μιλήσαμε με την ψυχολόγο Αναστασία Σκαρβελάκη.
– Τι ακριβώς είναι οι συλλέκτες ζώων;
Πρόκειται για άτομα που έχουν περισσότερα ζώα από όσα μπορούν να φροντίσουν. Δεν είναι οι συνηθισμένοι φιλόζωοι, αλλά διακατέχονται από καταναγκασμό συλλογής ζώων, καταλήγοντας να ζουν με δεκάδες ή ακόμη και εκατοντάδες πλάσματα στα σπίτια τους, προκαλώντας σοβαρά προβλήματα και επώδυνες καταστάσεις τόσο στον εαυτό τους, όσο και στα ζώα. Ως συνέπεια, τα ζώα ζουν κάτω από άθλιες συνθήκες, οι οποίες είναι αναμφίβολα κακοποιητικές (π.χ. λόγω έλλειψης φροντίδας και ζωτικού χώρου, συνυπάρχουν με νεκρά ζώα ή ωθούνται ακόμα και στον κανιβαλισμό).
– Πώς μπορούμε να αναγνωρίσουμε έναν τέτοιο άνθρωπο;
Βρίσκονται σε συνεχή αγωνία για διάφορα ζώα, τα οποία θεωρούν ότι μόνο οι ίδιοι μπορεί να σώσουν. Στο σπίτι τους διαβιώνουν πάρα πολλά πλάσματα, χωρίς ο συλλέκτης να ανησυχεί, παρά μόνο σε σχέση με το επόμενο ζωάκι που θα εντοπίσει στον δρόμο.
Ουσιαστικά οι συλλέκτες βιώνουν μια διαταραγμένη πραγματικότητα, πιστεύοντας πως όλοι οι άλλοι θέλουν το κακό των ζώων, εκτός από τους ίδιους. Δεν διερωτώνται αν κάνουν κάτι λάθος, αμφισβητούν τις υιοθεσίες, δεν προβαίνουν σε στειρώσεις και δεν αναγνωρίζουν τα σημάδια ασθένειας ούτε στα ζώα τους, ούτε στον εαυτό τους.
– Ποιο είναι το “προφίλ” του συλλέκτη ζώων;
Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι περίπου τα 3/4 των ανθρώπων που μελετήθηκαν ήταν χαμηλού εισοδήματος. Το 88% δεν είχε σύντροφο και τα 2/3 ήταν ηλικιωμένοι. Και ενώ όσοι αποθηκεύουν αντικείμενα κατανέμονται ισομερώς στο αντρικό και το γυναικείο φύλο, αντίθετα το 73% των συλλεκτών ζώων φαίνεται ότι είναι γυναίκες. Κατά μέσο όρο, δε, συγκέντρωναν ζώα επί 23 χρόνια. Οι περισσότεροι από τους συλλέκτες ζώων κάποτε έμεναν με τις οικογένειές τους, αλλά εγκαταλείφθηκαν λόγω των συνεπειών της διαταραχής τους.
Εκτός από το ότι οι συνθήκες για τα ζώα είναι κακές, το ίδιο ισχύει και για τους συλλέκτες: δεν κάνουν μπάνιο, δεν βουρτσίζουν τα δόντια τους ή δεν κόβουν τα νύχια τους. Δεν έχουν καν χώρο για την προσωπική τους υγιεινή.
– Ποια είναι τα κίνητρά τους;
Τα κίνητρα των συλλεκτών ζώων φαίνεται να είναι διαφορετικά από εκείνα των συσσωρευτών αντικειμένων. Στη συσσώρευση αντικειμένων, οι πάσχοντες υποστηρίζουν ότι το κάνουν επειδή πιστεύουν ότι θα τους χρειαστούν κάποια ημέρα π.χ. τα τάδε περιοδικά. Οι συλλέκτες ζώων δεν μπορούν να πουν κάτι τέτοιο, οπότε θεωρούν ότι τα ζώα τούς χρειάζονται και ότι βρίσκονται σε κάποιου είδους “αποστολή”.
Αρκετοί, πάντως, έγιναν συλλέκτες ζώων μετά από τη βίωση ενός ισχυρού τραύματος, όπως η απώλεια ενός αγαπημένου τους προσώπου.
– Πόσο συχνή είναι η διαταραχή συλλογής ζώων;
Η συλλογή ζώων δεν είναι καθόλου σπάνιο φαινόμενο. Οι πρώτες επιστημονικές αναφορές για ανθρώπους που συγκέντρωναν μεγάλο αριθμό ζώων στο σπίτι τους εμφανίστηκαν το 1981.
Ενδεικτικά, στην Ιαπωνία, η εκτός ορίων εκτροφή σκύλων ή γάτων από συλλέκτες ζώων είναι ένα μεγάλο πρόβλημα, με το Υπουργείο Περιβάλλοντος να εκδίδει ειδικό εγχειρίδιο για την αντιμετώπιση των ζώων και των συλλεκτών. Στις ΗΠΑ, ανακαλύπτονται περίπου 900 με 2.000 κρούσματα κάθε χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι επηρεάζονται 250.000 πλάσματα, που έχουν κυριολεκτικά εγκλωβιστεί από τους συλλέκτες.
– Πόσο εύκολο είναι να πείσεις ένα συλλέκτη ζώων να αλλάξει;
Οι συλλέκτες ζώων δείχνουν να πιστεύουν ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα, ακόμη κι αν πολλά από τα ζώα που έχουν, υποφέρουν. Οι περισσότεροι απομακρύνουν και αποφεύγουν όσους προσπαθούν να βοηθήσουν. Γενικώς είναι καχύποπτοι και, γι’ αυτό, είναι περίπλοκο να τους προσεγγίσεις.
Πρέπει να χτίσεις εμπιστοσύνη μαζί τους – γεγονός που απαιτεί χρόνο. Τα δε ζώα που θα απομακρυνθούν από το σπίτι ενός συλλέκτη, θα πρέπει να τεθούν υπό κτηνιατρική φροντίδα και, στην καλύτερη περίπτωση, να υιοθετηθούν.
– Πώς μπορεί να καταλάβει κανείς αν πάσχει από τη συγκεκριμένη διαταραχή;
Αν θέσει τα εξής βασικά ερωτήματα στον εαυτό του:
– Μπορώ να αντεπεξέλθω με τόσα ζώα;
– Δύναμαι να τα πηγαίνω όλα στον κτηνίατρο για πρόληψη και για θεραπεία;
– Αν αρρωστήσουν, έχω χρήματα για τις ειδικές τροφές, φάρμακα και επεμβάσεις;
– Αντέχω οικονομικά να στειρώσω όλα μου τα ζώα;
– Εάν δεν μπορώ να τα κρατήσω, πώς θα καταφέρω να υιοθετηθούν από άλλους, σωστά και με ασφάλεια;
– Εάν πάθω κάτι, τι θα απογίνουν τα ζώα μου; Έχω κάποια λύση από τώρα;
Σε κάθε περίπτωση, η συμβουλή από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας θα μπορούσε να αποδειχθεί πολύ χρήσιμη και βοηθητική – τόσο για τον ίδιο τον συλλέκτη, όσο και για τα αθώα και ανυπεράσπιστα πλάσματα που περισυλλέγει.
