Pokemon Go: Η φρενίτιδα του 21ου αιώνα | Trend, Ψυχολογία - planbemag.gr
Plan Be Mag
TrendΨυχολογία

Pokemon Go: Η φρενίτιδα του 21ου αιώνα

Ήρθε για να αλλάξει τα δεδομένα, να εξελίξει την νέα εικονική πραγματικότητα και τα κατάφερε. Εκατομμύρια χρήστες έσπευσαν να κατεβάσουν την εφαρμογή στα smartphones τους και να βιώσουν την εμπειρία του Pokemon Go. Τι όμως δεν ξέρουμε για το παιχνίδι που ενθαρρύνει το να αναζητάμε, να εκπαιδεύουμε και να μαχόμαστε εικονικά πλάσματα;

της Έλενας Κιουρκτσή

Από τις 6 Ιουλίου που κυκλοφόρησε το Pokemon Go, η γη μοιάζει με μια τεράστια Poke-μπάλα που γυρίζει στους ρυθμούς της συγκεκριμένης εφαρμογής. Άνθρωποι νεαρής ηλικίας με ένα smartphone στο χέρι κινούνται οποιαδήποτε ώρα της ημέρας σε πλήρη αυτοσυγκέντρωση, σε κήπους, αυλές, πάρκα, δρόμους, νοσοκομεία ακόμα και σε αστυνομικά τμήματα ή και νεκροταφεία αναζητώντας το δικό τους “πολύτιμο” Pokemon. Ποτέ ξανά ένα application δεν έχει συνταράξει σε τέτοιο μεγάλο βαθμό ολόκληρο το πλανήτη, ταχύτατα, σε λίγες μόνο μέρες από την κυκλοφορία του. Στην Ελλάδα το Pokemon Go ήρθε επίσημα στις 16 Ιουλίου, αλλά πολλοί χρήστες είχαν ήδη κατεβάσει την εφαρμογή από άλλη πηγή. Το Σύνταγμα και το Μοναστηράκι γέμισαν από κυνηγούς που φορούσαν ο καθένας Τ-shirt με τον αγαπημένο τους ήρωα. O server βέβαια κάποια στιγμή “έπεσε”, όπως ήταν αναμενόμενο. Ουσιαστικά, μετά από περίπου είκοσι χρόνια από την πρώτη εμφάνιση των Pokemon, το Pokemon Go ήρθε για να πραγματοποιήσει αυτό που πάντα ονειρεύονταν όλοι όσοι μεγάλωσαν με τον Pikachu και τον Bulbasaur. Να πιάσουν τα πλάσματα που φέρνουν τη φαντασία στην πραγματικότητα…

Και εγένετο Pokemon Go

Η αρχική ιδέα για τα Pokemon γεννήθηκε στον Satoshi Tajiri’s το 1989, λίγο μετά το λανσάρισμα του Game Boy. Ο δημιουργός άντλησε την έμπνευση του για το παιχνίδι από τη μυθολογία και τη θρησκευτική παράδοση της Ιαπωνίας. Ο Σιντοϊσμός -η παλαιότερη θρησκεία της Ιαπωνίας, αναφέρει ότι ο κόσμος είναι γεμάτος από χιλιάδες θεότητες: τα kami. Οι θεότητες αυτές μαζί με τα τέρατα yōkai, ζουν στα δέντρα, στα ποτάμια, στους βράχους. Αν τα πάρει κανείς με το μέρος του -αν τα “πιάσει”- γίνονται σύμμαχοι, αλλιώς είναι εχθροί. Πάνω σε αυτή την ιδέα στήθηκε το παιχνίδι των Pokemon στο οποίο οι παίκτες είναι οι εκπαιδευτές και σκοπός τους είναι αρχικά να πιάσουν τα διαθέσιμα Pokemon, να συμπληρώσουν το λεγόμενο Pokedex (έναν κατάλογο από τα φανταστικά αυτά πλάσματα – σύντμηση των λέξεων ” Pokemon” και” index”) και κατόπιν να τα εκπαιδεύσουν και να τα εξελίξουν, προκειμένου στη συνέχεια να αναμετρηθούν με τα πλάσματα άλλων εκπαιδευτών και να επικρατήσουν. Ο Tajiri προσέδωσε στα παιχνίδια της σειράς χαρακτήρα RPG, προσθέτοντας παράλληλα και στοιχεία στρατηγικής, “συστατικό” που παραμένει αναλλοίωτο από το 1996 -όταν και κυκλοφόρησε για πρώτη φορά η σειρά- μέχρι και σήμερα. Ωστόσο η μετεξέλιξη, το Pokemon Go ξεκίνησε ως πρωταπριλιάτικη φάρσα το 2014 την οποία σκηνοθέτησαν ο πρόσφατα αποβιώσας πρόεδρος της Nintendo, Σατόρου Ιγουάτα και ο διευθύνων σύμβουλος της Pokemon Company, Τσουνεκάζου Ισιχάρα, σε συνεργασία με τη Google. Δύο χρόνια αργότερα, η Nintendo “ξαναχτυπούσε” μόνο που αυτή τη φορά δεν ήταν φάρσα αλλά πραγματικότητα.

Τι ψάχνεις γιόκα μου

Το Pokemon Go είναι ένα παιχνίδι για smartphones, το οποίο χρησιμοποιεί GPS επιτρέποντας στον παίκτη να κυνηγά και να εκπαιδεύει τα Pokemon σαν να βρίσκονται πράγματι μπροστά του. Την υπόθεση του παιχνιδιού δεν την χαρακτηρίζει κάτι διαφορετικό από τα άλλα παιχνίδια, ωστόσο, έχει μια σημαντική διαφορά. Συνδέεται με τον πραγματικό κόσμο. Χρησιμοποιώντας την υπηρεσία GPS του κινητού μπορούμε να βγούμε έξω και να περπατήσουμε στην γύρω περιοχή για να κυνηγήσουμε τους κρυμμένους χαρακτήρες του Pokemon Go. Οι GPS αισθητήρες του τηλεφώνου εντοπίζουν την τοποθεσία στην οποία βρισκόμαστε και χρησιμοποιώντας το Google Maps δημιουργείται ένα “πραγματικό” ταμπλό παιχνιδιού μπροστά στα μάτια μας μέσα από την οθόνη του κινητού. Έτσι, γινόμαστε οι ίδιοι παίκτες στη πραγματική ζωή και το περιβάλλον στο οποίο κινούμαστε, σκηνικό του παιχνιδιού. Ο συνολικός αριθμός των Pokemon επί του παρόντος ανέρχεται σε 729. Κάθε Pokemon χαρακτηρίζεται από έναν συγκεκριμένο τύπο: normal, fire, water, grass, electric κλπ, ο οποίος καθορίζει απέναντι σε ποια άλλα πλάσματα θα έχει πλεονέκτημα και σε ποια θα είναι ευάλωτο. Συνολικά υπάρχουν 18 τύποι Pokemon (βάσει αυτών καθορίζονται και οι περιοχές που εμφανίζονται τα Pokemon στο Pokemon Go).Pokemon2

Τα θετικά του Pokemon Go

Είναι διασκεδαστικό: Που σημαίνει ότι ανταμείβει με θετικά συναισθήματα (ικανοποίηση, χαρά) το άτομο, για αυτό και ο παίκτης που αισθάνεται αποτελεσματικός και σε εγρήγορση, επιδιώκει τη συνέχεια της ενασχόλησης με το συγκεκριμένο παιχνίδι.

Ενθαρρύνει τη διάδραση: Προσφέρει την ευκαιρία στους παίχτες να παίξουν με τη φυσική τους παρουσία σε ένα χώρο, να κυκλοφορήσουν ανάμεσα σε κόσμο και να αλληλεπιδράσουν με το περιβάλλον και με άλλους παίκτες.

Βοηθά τη φυσική κατάσταση: Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να παίξουμε αυτό το παιχνίδι από το να σηκωθούμε από τον καναπέ ή την καρέκλα μας. Σε σχέση λοιπόν με το εγκλωβισμό και τον απομονωτισμό αρκετών χρηστών ηλεκτρονικών υπολογιστών και του διαδικτύου, το νέο παιχνίδι μάς βγάζει από το σπίτι και μας αναγκάζει να περπατάμε. Μια δραστηριότητα που ωφελεί το κυκλοφορικό, την απώλεια βάρους και δρα ενάντια στη κατάθλιψη.

Τα αρνητικά του Pokemon Go

Πιθανότητα εθισμού: Ο χρήστης του παιχνιδιού πιθανόν να μπερδέψει την πραγματικότητα με κάτι φανταστικό και να μην μπορεί να τη διαχωρίσει από το παιχνίδι. Αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα εσφαλμένες εντυπώσεις, μειωμένα αντανακλαστικά και, ανάλογα με το πόσο επιρρεπές είναι το άτομο, ενέχει και κίνδυνο εθισμού που φαίνεται από τις μειωμένες διαπροσωπικές σχέσεις.

Κίνδυνοι τραυματισμού: Παρά τις προειδοποιήσεις, πολλοί κυνηγοί Pokemon λειτουργούν τελείως αφηρημένα και απρόσεχτα με συνέπεια να μην έχουν αντίληψη του πού και πώς κινούνται και έτσι να θέτουν τον εαυτό τους και τους άλλους σε κίνδυνο ατυχήματος. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ήδη έχουν προβάλει αρκετές δυσάρεστες ιστορίες με πρωταγωνιστές κυνηγούς Pokemon.

Εγκληματικότητα: Το παιχνίδι παρέχει τη δυνατότητα κάποιος να αγοράσει με την ώρα την τοποθεσία του Pokemon. Έτσι το παιχνίδι μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως δόλωμα, π.χ. κάποιος να παγιδεύσει ανυποψίαστα παιδιά ή να στήσει ενέδρα σε gamers, για να τους ληστέψει.

Τα Pokemon Go παραλειπόμενα

Στη Γουατεμάλα σημειώθηκε ο πρώτος θάνατος εξαιτίας του παιχνιδιού. Ένας 18χρονος παίκτης βγήκε μέσα στα μεσάνυχτα να κυνηγήσει Pokemon μαζί με τον ξάδερφό του κι έπεσαν θύματα ενέδρας που τους έστησαν κάποιοι που παρακολουθούσαν τις κινήσεις τους μέσω της εφαρμογής.

Στη Σαουδική Αραβία, το παιχνίδι απαγορεύτηκε για θρησκευτικούς λόγους (αν και το πιθανότερο είναι πολλοί σαουδάραβες να είχαν ήδη κατεβάσει την εφαρμογή πριν από την απαγόρευση), επειδή οι χαρακτήρες του παιχνιδιού είναι θεότητες άλλης θρησκείας.

Στις ΗΠΑ υπάρχει “κυνηγός” που έπιασε και τα 142 (από τα 151 τότε) διαφορετικά Pokemon έχοντας περπατήσει 150 χιλιόμετρα.

Το Βρετανικό Υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε οδηγία προς τους τουρίστες που παίζουν Pokemon Go, με την οποία τους καλεί να μην απομακρύνονται από τους δρόμους χωρίς να έχουν μαζί τους κάποιον έμπειρο οδηγό, να μην επισκέπτονται εγκαταλελειμμένα κτήρια, δάση και να μην παραβιάζουν ιδιωτική ιδιοκτησία.

Τα στατιστικά στοιχεία λένε ότι ο μέσος Αμερικανός χρήστης ξοδεύει περισσότερα από 33 λεπτά καθημερινά, παίζοντας Pokemon Go. Έτσι, το Pokemon Go τοποθετείται πιο ψηλά από τα Facebook, Snapchat, Twitter και Instagram, όσον αφορά τον μέσο ημερήσιο χρόνο χρήσης ανά χρήστη.

Η παγκόσμια φρενίτιδα με το Pokemon Go έχει ανεβάσει κατά 10 δισ. δολάρια την αξία της Nintendo, η οποία διαχειρίζεται τα δικαιώματα του Πίκατσου και των υπολοίπων Pokemon. Τα κέρδη αυξάνονται ακόμη περισσότερο με την είσπραξη του 30% των εσόδων του Pokemon Go (η εφαρμογή διατίθεται δωρεάν, όμως περιλαμβάνει συναλλαγές που ξεκινούν τα 0,99€ και φτάνουν μέχρι και τα 39,99€ έκαστη).

Και όμως, στη χώρα μας υπάρχει ένα “γαλατικό χωριό” που αντιστέκεται. Στον Κάνδανο Χανίων, στην Κρήτη, θέλοντας να ενημερώσουν τους επισκέπτες για την διαφορετική τους οπτική, φρόντισαν να βάλουν και σχετική ταμπέλα: “Δεν έχουμε Pokemon στο χωριό μας”.

“Το Pokemon δεν αγαπήθηκε από το πουθενά”

Το ότι τόσα εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο ζουν στον “πυρετό” του Pokemon Go, κανονικά δεν θα έπρεπε να αποτελεί έκπληξη, σχολιάζει ο Ψυχολόγος MSc Στέφανος Κατσάρας. Αν και για κάποιους θεωρείται χάσιμο χρόνου, θα πρέπει να αναλογιστούμε ότι, ο λόγος για τον οποίο έχει τόση μεγάλη απήχηση είναι ότι πρόκειται για ένα video game και ως εκ τούτου από τη φύση του είναι διασκεδαστικό. Και όπως είναι φυσικό, οτιδήποτε μας κάνει να αισθανόμαστε καλά (π.χ. προκαλεί το ενδιαφέρον, προσφέρει ανταμοιβή μιας προσπάθειας, εξάπτει τη φαντασία, θέτει έναν σκοπό και χαλαρώνει από αρνητικές σκέψεις) γίνεται εύκολα αγαπητό και εντάσσεται στις συνήθειές μας. Επιπλέον το Pokemon δεν αγαπήθηκε από το πουθενά. Από τη μια, ήδη προσμετρά μια εικοσαετία από το πρώτο λανσάρισμα του στην αγορά, που σημαίνει ότι ήδη διαθέτει μια πιστή βάση οπαδών που εύλογα ενδιαφέρονται να ανακαλύψουν και να παίξουν την μετεξέλιξή του. Από την άλλη, χαρακτηρίζεται από μια θεμελιώδη διαφορά σε σχέση με τα υπόλοιπα παιχνίδια, αφού προϋποθέτει την αλληλεπίδραση μας με τον πραγματικό κόσμο. Κάποιες έρευνες που έγιναν σε σχέση με το τι μας κινητοποιεί στο να αγαπάμε τόσο πολύ αυτό το παιχνίδι έδειξαν ότι, το ψυχολογικό προφίλ των παικτών ποικίλλει, αλλά οι κοινοί λόγοι που “κολλάμε” μαζί του χωρίζονται σε έξι βασικές κατηγορίες: δράση, κοινωνικές εμπειρίες, μαεστρία, δημιουργικότητα, αυτοσυγκέντρωση και επιβράβευση στόχων. Όλα αυτά είναι “τρόπαια” που θα επιδιώκαμε να έχουμε στη καθημερινότητά μας, όμως είναι πολύ πιο εύκολο για τον ψυχισμό μας να τα διεκδικήσουμε μέσα από ένα παιχνίδι παρά στην αληθινή ζωή. Γιατί απλούστατα θεωρούμε ότι ρισκάρουμε λιγότερο, ότι έχουμε τον έλεγχο και αν αποτύχουμε αυτό δεν θα επηρεάσει τη ζωή και την καθημερινότητά μας”, επισημαίνει ο ψυχολόγος.

Όμως, πολλές φορές η διαρκής επαναλαμβανόμενη ενασχόληση με κάτι που μας ανταμείβει, μπορεί να προκαλέσει εθισμό. “Στην προκειμένη, αυτό συμβαίνει, όταν ο παίκτης δεν μπορεί να αντλήσει ικανοποίηση και ευχαρίστηση από πουθενά αλλού εκτός από το να παίζει Pokemon Go. Μια κατάσταση που μπορεί να πάρει επικίνδυνες διαστάσεις -όπως άλλωστε ισχύει για οτιδήποτε εθιστικό. Συνήθως, όσοι παίκτες εθίζονται, βρίσκονται σε μια κατάσταση διαρκούς εγρήγορσης και ετοιμότητας (στρες), γεγονός που, ενδεχομένως, να αυξήσει τα επίπεδα άγχους τους, να μειώσει τις κοινωνικές τους σχέσεις και την κριτική τους ικανότητα, οδηγώντας τους σταδιακά στην κατάθλιψη.

Με άλλα λόγια, το Pokémon Go μας επιτρέπει να φέρουμε τη φαντασία στον δικό μας κόσμο, αλλά όχι και τον απόλυτο έλεγχο σε ένα κόσμο παιχνιδιού”, καταλήγει ο ειδικός.