Μαρία Λυσάνδρου
Τι ήταν εκείνο που σας ώθησε να ασχοληθείτε με την Πολιτική;
Όπως πάρα πολλά πράγματα στη ζωή, η τύχη παίζει πάρα πολύ μεγάλο ρόλο. Μια σειρά από συμπτώσεις με οδήγησαν στο να γίνω Σύμβουλος τού τότε Γενικού Γραμματέα Πληροφοριακών Συστημάτων και, από εκεί, να δω από πιο κοντά τι σημαίνει Πολιτική και πώς να μπορείς αλλάξεις τις ζωές χιλιάδων ανθρώπων προς το καλύτερο. Αυτή η άσβεστη φλόγα, εξάλλου, είναι που με παρακινεί να συνεχίζω να προσπαθώ.
Πολλοί είναι εκείνοι που αρχίζουν να ασχολούνται με την Πολιτική έχοντας «αγαθές προθέσεις» να συμβάλουν στην αλλαγή των κακώς κειμένων στη χώρα. Ωστόσο, πόσο εύκολο είναι να διατηρήσει κανείς αυτές τις αγαθές προθέσεις με το πέρασμα των χρόνων, δεδομένης και της πολύπλοκης φύσης της ίδιας της Πολιτικής;
Σε αυτό τον τομέα, η Πολιτική δεν διαφέρει από άλλου είδους ενασχολήσεις. Πάντα υπάρχει η δελεαστική πλευρά των πραγμάτων και πάντα ένας πολιτικός, όπως εγώ τον αντιλαμβάνομαι, προσπαθεί να πλησιάσει σε αυτό το ιδεώδες. Παράλληλα, πάντα υπάρχει η πρακτική πλευρά, τα καθημερινά προβλήματα, οι τριβές, οι απογοητεύσεις, οι αδικίες και οι αντιξοότητες που πρέπει να αντιμετωπίσεις και οι οποίες, αν θέλετε, θαμπώνουν λίγο αυτόν τον ιδεαλισμό.
Ωστόσο, η αίσθησή μου είναι πως, εάν κάποιος έχει μέσα του μια πυξίδα και ξέρει πού βαδίζει ως πολιτικός, μπορεί να τα αντιμετωπίσει όλα αυτά με σθένος και, τελικά, και με επιτυχία.
Έχετε πει παλαιότερα ότι είναι ανάγκη, για το κοινό καλό, να ξεπεράσουμε αυτή τη μανιχαϊστική προσέγγιση, τύπου «άσπρο-μαύρο», «Δεξιά – Αριστερά». Δεδομένης, όμως, της προϊστορίας μας ως ελληνικής κοινωνίας (ας μην πάμε μακριά, ας πάρουμε τα τελευταία 100 χρόνια), θεωρείτε ότι κάτι τέτοιο μπορεί να είναι άμεσα εφικτό;
Δεν είναι θέμα πόσο άμεσο ή όχι είναι, αλλά το γεγονός ότι η ίδια η πραγματικότητα μας ξεπερνάει κάποιες φορές. Η τεχνολογική πρόοδος, τα τεράστια παγκόσμια προβλήματα, όπως είναι για παράδειγμα η κλιματική κρίση, αλλά και οι μεταβολές τις οποίες είμαστε όλοι υποχρεωμένοι να αντιμετωπίσουμε στο εργασιακό περιβάλλον, είναι τόσο μεγάλες που, εάν παραμένουμε εγκλωβισμένοι σε νοητικά σχήματα που είναι συντηρητικά και που εδράζονται στο παρελθόν, δεν θα μπορέσουμε να τα αντιμετωπίσουμε.
Άρα, για να μπορέσουμε να εισέλθουμε βαθιά στον 21ο αιώνα και να διαμορφώσουμε τις συνθήκες του 22ου, πρέπει –και επιβάλλεται– να ξεφύγουμε από τις προκαταλήψεις.
«Η Πολιτική, αν δεν ξαναγίνει σέξι για τους νέους, θα χάσει ένα µεγάλο κοµµάτι της δύναµής της»
Με ποιους τρόπους θα μπορούσαμε, στην πράξη, να κινηθούμε προς μία τέτοια κατεύθυνση;
Στην πράξη, αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να πετύχουμε τις απαραίτητες υπερβάσεις, τις συγκλίσεις, αλλά και μια σειρά από ζητήματα να φεύγουν από το σύνηθες πεδίο της μικροκομματικής αντιπαράθεσης. Πρέπει να προσπαθούμε να διατηρούμε το επίπεδο της πολιτικής αντιπαράθεσης κόσμιο και υψηλό.
Ένα αξιοσημείωτο γεγονός των τελευταίων χρόνων είναι η απομάκρυνση μεγάλου τμήματος των νεότερων ανθρώπων από τα της πολιτικής. Ένα μεγάλο ποσοστό των νέων (και όχι μόνο) δεν εμφανίζονται καν στις εκλογές για να ψηφίσουν. Πού το αποδίδετε εσείς αυτό;
Δεν είμαι σίγουρος ότι έχουμε ουσιώδη μεταβολή στην ενασχόληση των νέων με την Πολιτική. Οι νέοι πάντοτε αποστρέφονταν την Πολιτική, ίσως γιατί θεωρούν ότι οι λύσεις μπορούν να έρθουν μόνο μέσα από τη δική τους δύναμη και τους δικούς τους αγώνες στην ιδιωτική σφαίρα.
Σε κάθε περίπτωση, η Πολιτική αν δεν ξαναγίνει σέξι για τους νέους, θα χάσει ένα μεγάλο κομμάτι της δύναμής της και ένα μεγάλο κομμάτι της δικαιολογητικής βάσης της ύπαρξής της.
Υπάρχει, πιστεύετε, χειροπιαστός τρόπος οι πολιτικοί, ανεξαρτήτως ιδεολογικού προσανατολισμού, να αντιστρέψουν τη –διαχρονικά υφιστάμενη– δυσπιστία των πολιτών απέναντί τους; Ή μήπως αυτό, αναπόφευκτα, «πάει μαζί» με τη συγκεκριμένη ιδιότητα;
Υπάρχει τρόπος και, μάλιστα, είναι πάρα πολύ απλός. Σε κάποιο βαθμό, μάλιστα, το είδαμε αυτή την τετραετία. Η βάση της εμπιστοσύνης είναι να κάνεις αυτά που λες, αλλά και να λες μόνο όσα κάνεις. Αυτό ακριβώς κάναμε την προηγούμενη τετραετία, αυτό θα συνεχίσουμε να κάνουμε και στην επόμενη.
Έχετε υπάρξει στο παρελθόν, μεταξύ άλλων, και στέλεχος νεοσύσταστων εταιρειών καινοτομίας, των γνωστών “start-ups”. Ως άνθρωπος που έχετε ζήσει αυτού του είδους την επιχειρηματικότητα «από πρώτο χέρι», πώς θα χαρακτηρίζατε τη χώρα μας; Είναι αρκούντως «φιλική» προς την ίδρυση, διατήρηση και, κυρίως, άνθηση τέτοιων πρωτοποριακών επιχειρήσεων;
Το υποσύστημα των start-ups στην Ελλάδα είναι πολύ πιο ενεργό από ό,τι ήταν τις προηγούμενες δεκαετίες. Αυτό, σε κάποιο βαθμό, είναι απότοκο της κρίσης, καθώς δημιουργούνται οι λεγόμενες «start-ups της ανάγκης».
Ωστόσο, τώρα, βλέπουμε σημεία καμπής και πλέον η κουλτούρα τού να προσπαθήσεις να δημιουργήσεις μια επιχειρηματική οργάνωση γύρω από μια καινοτόμα ιδέα γίνεται κουλτούρα των νέων ανθρώπων. Έτσι, δημιουργούνται πια οι λεγόμενες «start-ups της ευκαιρίας», οι οποίες, κατά τεκμήριο και σύμφωνα με την διεθνή βιβλιογραφία, είναι πολύ πιο επιτυχημένες, παράγοντας μεγαλύτερο πλούτο χάριν των δημιουργών τους, αλλά και φυσικά χάριν τις ευρύτερης Οικονομίας.
Άρα, έχουμε ακόμα κάποιον δρόμο μπροστά μας, όμως τα μηνύματα είναι πάντα πολύ ενθαρρυντικά.
Στην Πολιτική πρέπει να βλέπεις τη µεγάλη εικόνα. Το κριτήριο των πάντων είναι ο χρόνος και η διάρκεια.
Η δυσκολία ανάπτυξης τέτοιων επιχειρήσεων οδηγεί πολλούς νέους στην αναζήτηση καλύτερων συνθηκών σε χώρες του εξωτερικού. Σε ποιους τομείς απαιτούνται βελτιώσεις, ώστε να γίνουμε πιο ελκυστικοί ως χώρα σε αυτόν τον τομέα και να αντιστρέψουμε το λεγόμενο «brain drain»;
Το πρώτο είναι ότι ήδη έχουμε αρχίσει να βλέπουμε κάποια σημάδια επιστροφής των νέων, και όλα αυτά τα κέντρα που διαβάζουμε, της Microsoft, της Pfizer, της Amazon ή της Google, έχουν δημιουργήσει συνθήκες για να επιστρέψουν κάποιοι ερευνητές μας. Αυτό το στοιχείο, σε συνδυασμό με τα φορολογικά και άλλα κίνητρα που έχουν θεσμοθετηθεί, βελτιώνουν τις επιδόσεις μας στον τομέα αυτό, και έχουν τουλάχιστον ανακόψει το κύμα του brain drain.
Όμως ένα πράγμα που λείπει, και λείπει συστηματικά από τη χώρα μας, και προς αυτό πρέπει να ενταθούν οι προσπάθειές μας, είναι η εμπέδωση του αισθήματος πως υπάρχει αξιοκρατία στη χώρα.
Παρακολουθώντας σας κανείς, διαπιστώνει μια ιδιαίτερη ευαισθησία σας στα θέματα που αφορούν τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Από πού πηγάζει αυτό;
Πηγάζει από τη βαθιά μου ανάγκη να ζω σε μια κοινωνία, η οποία παρέχει αξιοπρεπή διαβίωση και ίσες ευκαιρίες σε όλες και όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως των ιδιαιτέρων συνθηκών. Νιώθω ότι θα ντρεπόμουν ή και ντρέπομαι να ζω σε μια κοινωνία, η οποία δεν παρέχει σωστό περιβάλλον διαβίωσης για όλους της τους πολίτες.
Και παρόλο που τα τελευταία χρόνια πραγματοποιούνται από διάφορους φορείς καμπάνιες περί ενσωμάτωσης και συμπερίληψης, οι οποίες αφορούν σε μεγάλο βαθμό και τα ΑμεΑ, έχουμε ακόμα πολύ δρόμο μπροστά μας, μέχρι να επιτευχθεί η απαιτούμενη ισότητα. Θα ήθελα να ακούσω και τις δικές σας σκέψεις πάνω σε αυτό…
Η μάχη της συμπερίληψης, η μάχη της ισότητας ευρύτερα, είναι μια διαρκής μάχη.
Θα δώσω ένα παράδειγμα, καθώς είμαστε μία από τις μόλις δώδεκα χώρες, οι οποίες έχουν θεσμοθετήσει την πλήρη ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών και στον εργασιακό χώρο, και παντού. Στην πράξη αυτό δεν το βλέπουμε, άρα δεν φτάνουν μόνο οι προσπάθειες μιας κυβέρνησης.
Πρέπει αυτές οι προσπάθειες να πλαισιωθούν και από την ίδια την αλλαγή της νοοτροπίας, γιατί είναι προφανές ότι αυτά τα πράγματα δεν επιβάλλονται με την αστυνομία, αλλά με την καθημερινή πρακτική των πολιτών.
Αν σας ζητούσα να ξεχωρίσετε το σημαντικότερο πράγμα που σας έχει διδάξει, μέχρι στιγμής, η πολιτική σας πορεία, τι θα μου λέγατε;
Πως στην Πολιτική πρέπει να βλέπεις τη μεγάλη εικόνα. Το κριτήριο των πάντων είναι ο χρόνος και η διάρκεια. Δεν πρέπει να βιάζεσαι, ούτε να ενθουσιάζεσαι πολύ έντονα, ούτε να απογοητεύεσαι πάρα πολύ, αλλά να προσπαθείς να προσηλώνεσαι στον στόχο σου, χωρίς να λαμβάνεις υπ’ όψιν τις αντίξοες συνθήκες.