Είναι περασμένα μεσάνυχτα, έχεις δει δυο-τρία επεισόδια της αγαπημένης σου σειράς, και μέσα σου γίνεται πάλη. Να δεις ακόμα ένα ή να κοιμηθείς; Το μυαλό λέει “κοιμήσου, θα σηκωθείς νωρίς!”, η καρδιά λέει “δες ακόμα ένα, μωρέ, τι θα πάθεις;”
Αν δεν έχετε ζήσει την παραπάνω συνθήκη, δύο πράγματα συμβαίνουν: Ή δεν είστε συνδρομητής στο Netflix. Ή, αν είστε συνδρομητής, είστε τρομερά εγκρατής – και μπράβο σας! Οι περισσότεροι δεν είμαστε, και το απέδειξε και έρευνα, η οποία έγινε για λογαριασμό της διάσημης πλατφόρμας. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, το 61% των συνδρομητών παραδίδονται στον πειρασμό να βάλουν ακόμα ένα επεισόδιο, ή και περισσότερα.
Η έρευνα διαπίστωσε, επίσης, ότι η πλειοψηφία των ερωτηθέντων ένιωθε θετικά για την ποσότητα επεισοδίων που έβλεπε, ακόμα κι αν ήταν μεγάλη. Οι ειδικοί, ωστόσο, δεν το βλέπουν έτσι. Αντιθέτως, θεωρούν ότι ο νέος τρόπος παρακολούθησης σειρών, το binge-watching όπως λέγεται, στον οποίο μας εισήγαγε εδώ και μερικά χρόνια το Netflix, μπορεί πλέον να θεωρείται μια μορφή εθισμού, με αρνητικές συνέπειες στο σώμα και στο μυαλό μας.
Βinge-watching
Όταν λέμε “binge-watching”, εννοούμε τη συνεχόμενη παρακολούθηση περισσότερων από δύο επεισοδίων. Εννοούμε να κάτσεις στον καναπέ και να σηκωθείς μετά από ώρες. Εννοούμε να αποχαυνωθείς και να πονέσουν τα μάτια σου από την πολλή παρακολούθηση. Και, σε κάποιες προχωρημένες περιπτώσεις, εννοούμε να περάσεις σαββατοκύριακα κλεισμένος στο σπίτι, παρακολουθώντας ολόκληρους κύκλους μιας σειράς. Όταν λέμε “binge-watching”, εννοούμε τελικά ένα μαραθώνιο τηλεθέασης, ο οποίος σε κρατά, από πολύ έως πάρα πολύ, δέσμιο της οθόνης. Και προφανώς, σε αποσπά από άλλα πράγματα που θα μπορούσες να κάνεις.
Ένα από τα πιο βασικά είναι το να κοιμηθείς. Κι επειδή, πολύ συχνά, ξεκινάς να παρακολουθείς σειρές τα βράδια, οι πιθανότητες να θυσιάσεις μερικές ώρες ύπνου για να παρακολουθήσεις ένα-δυο επεισόδια ακόμα, είναι πολλές. Άσε που μετά δυσκολεύεσαι και να κοιμηθείς, γιατί σκέφτεσαι τη σειρά. Οι ειδικοί το ονομάζουν “διέγερση πριν τον ύπνο”, και το βραδινό binge-watching είναι ό,τι πρέπει για να την πάθουμε.
Το να θυσιάσεις τον ύπνο σου μια φορά δεν είναι πρόβλημα. Αν, όμως, επιμένεις σε μαραθώνιους τηλεθέασης και κάθε τρεις και λίγο κοιμάσαι πέντε ώρες πριν σηκωθείς, η έλλειψη ύπνου μπορεί να σου δημιουργήσει κι άλλα προβλήματα: άγχος, καταθλιπτική διάθεση, προβλήματα μνήμης και άδειες μπαταρίες από ενέργεια κατά τη διάρκεια της μέρας, είναι μερικά μόνο απ’ αυτά που καταλογίζουν στη συνεχόμενη αϋπνία οι ειδικοί.
Το binge-watching μπορεί να μας διεγείρει και το αίσθημα του ανικανοποίητου ή, αλλιώς, όπως το λένε οι ψυχολόγοι, το “αίσθημα της ηδονικής προσαρμογής”: “Στην αρχή, μια νέα σειρά σου προκαλεί ενθουσιασμό. Αλλά όσο πιο πολύ την παρακολουθείς, τόσο λιγότερο την απολαμβάνεις με τον καιρό”, εξηγεί η καθηγήτρια Ψυχολογίας Sonja Lyubomirsky. Είναι ακριβώς αυτό που παθαίνεις όταν ψωνίζεις. Όταν το φόρεμα-απόκτημα μπαίνει στη σακούλα είναι καινούργιο, όταν βγαίνει απ’ τη σακούλα και μπαίνει στη ντουλάπα, παλιώνει. Και, σε λίγες μέρες, νιώθεις πάλι ότι δεν έχεις τι να φορέσεις.
Άλλοι συνάδελφοί της Lyubomirsky, βέβαια, διαφωνούν: “Παρακολουθώντας μια σειρά συνεχόμενα, μας δίνει ένα αίσθημα ελέγχου και δύναμης”, υποστηρίζει ο κλινικός ψυχολόγος Jonathan Fader. “Η τεράστια ικανοποίηση που νιώθουμε βλέποντας μια ιστορία απ’ την αρχή ως το τέλος, μας συναρπάζει, επειδή δεν μένει περιθώριο να ξεχάσουμε τους χαρακτήρες και τα σημεία πλοκής μεταξύ των επεισοδίων. Κι έτσι, το binge-watching μπορεί να γίνει ένα όχημα για να ξεφύγουμε για λίγο απ’ την πραγματικότητα, να βυθιστούμε στην ιστορία που βλέπουμε – πράγμα που λειτουργεί χαλαρωτικά”.
Φαντάζομαι, βέβαια, ότι και το να χαλαρώνεις με αυτόν τον τρόπο δεν είναι και η καλύτερη λύση, αν δεν το κάνεις ελεγχόμενα και συνειδητά. Αν απλώς σε παίρνει η μπάλα του binge-watching και σε πάει όπου θέλει εκείνη, για όσο θέλει, τότε μάλλον η χαλάρωση θα σου βγει τελικά απ’ τη μύτη. Συμφωνείτε, κύριε Jonathan Fader;
“Στην αρχή, μια νέα σειρά σου προκαλεί ενθουσιασμό. Αλλά όσο πιο πολύ την παρακολουθείς, τόσο λιγότερο την απολαμβάνεις με τον καιρό”.
Μήπως γινόμαστε αντικοινωνικοί, τελικά;
Ένα ακόμα πεδίο, στο οποίο κυριαρχεί διχασμός, αφορά στο αν το binge-watching μας κάνει ή όχι αντικοινωνικούς. Όσοι υποστηρίζουν ότι “ναι, μας κάνει”, στηρίζουν το επιχείρημά τους στο γεγονός ότι η αυτή συνήθεια δεν ευνοεί την επικοινωνία με τους άλλους. Με άλλα λόγια, λες “όχι” σε προτάσεις και κλείνεσαι στον μικρόκοσμό σου, με μόνη παρέα την οθόνη. Από την άλλη, οι μαραθώνιοι παρακολούθησης γίνονται πολλές φορές με παρέα και όχι μοναχικά. Άρα, είναι μια αφορμή να μαζευτούμε, να γελάσουμε, να περάσουμε ωραία. Κι αυτό σίγουρα δεν ακούγεται και τόσο αντικοινωνικό, λένε οι υπέρμαχοι της άλλης άποψης.
Ας κάνουμε τώρα μια μαθηματική πράξη. Το 2018, το Netflix είχε 1.500 ώρες καινούργιου περιεχόμενου. Αν κάνεις τον υπολογισμό, αυτό αντιστοιχεί σε 9 εβδομάδες. Τι μας ενδιαφέρει αυτό, θα πείτε. Εσάς όχι. Ενδιαφέρει όμως το Netflix, το οποίο έτσι μετράει πόσο γρήγορα θα δούμε μια σειρά. Βγήκε δεύτερος κύκλος των “Peaky Blinders” και τον είδαν μονοκοπανιά; Πάμε βουρ για τον τρίτο, λένε στην αίθουσα συσκέψεων τα μεγάλα κεφάλια της διοίκησης.
Είναι χαρακτηριστικός και ο τρόπος που απάντησε ο παραγωγός της σειράς “One day at a time”, Mice Royce, όταν το κοινό της σειράς έλεγε ότι θέλει να δει την τρίτη σεζόν όσο πιο αργά γίνεται, για να την απολαύσει: “Το καταλαβαίνω αυτό, αλλά το Netflix βασίζεται στα στοιχεία των δύο πρώτων εβδομάδων για να λάβει αποφάσεις. Επομένως, αν θέλετε να δείτε και τέταρτη σεζόν, τελειώστε τα επεισόδια μέσα στις δυο πρώτες βδομάδες!”, είπε.
Τι λέει, όμως, το ίδιο το Netflix; Ο Todd Yellin, αντιπρόεδρος της πλατφόρμας, υποστηρίζει ότι το συγκεκριμένο μοντέλο αντιπροσωπεύει τις απαιτήσεις των σημερινών τηλεθεατών των σειρών, οι οποίοι επιθυμούν να έχουν τον έλεγχο της κατανάλωσης. Είδατε τι ωραία το έθεσε; Σαν να μας είπε “μεγάλα παιδιά είστε, έχετε την ευθύνη των πράξεών σας”…
Υπάρχει, ωστόσο, μια φήμη, που αναφέρει ότι τα μεγάλα κεφάλια της διοίκησης σκέφτονται να ανακατέψουν λίγο την τράπουλα και να επανέλθουν σε ένα πιο παραδοσιακό μοντέλο, κυκλοφορώντας επεισόδια σε εβδομαδιαία βάση. Η ιδέα της αλλαγής φαίνεται ότι προέκυψε εξαιτίας του ανταγωνισμού στον χώρο του streaming και της εισόδου άλλων “παικτών” στο παιχνίδι, κάτι που κόστισε στην πλατφόρμα 130.000 συνδρομητές. Η αλλαγή δεν θα ισχύσει για όλες τις σειρές, αλλά μάλλον για κάποια ριάλιτι, σε πρώτη φάση. Το ενδεχόμενο να επεκταθεί και σε σειρές είναι υπό εξέταση.
Και τώρα τίθεται το ερώτημα: αν το Netflix αλλάξει τακτική, εμείς πώς θα αλλάξουμε συνήθεια; Θα αντέξουμε να δούμε το “Stranger Thing” και το “Black Mirror” με τέτοιο αργό ρυθμό ή θα βγούμε στους δρόμους ουρλιάζοντας “Δώστε μου ακόμα ένα επεισόδιο τώρα!”;
