Με την κομποστοποίηση, τον πιο φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο διαχείρισης των οργανικών απορριμμάτων, ζωντανεύουμε τα φυτά και το έδαφος, εξοικονομούμε χρήματα και, υπό περιπτώσεις, αποκτούμε καινούργιους ενδιαφέροντες “φίλους”.
της Έλενας Κιουρκτσή
Είστε από εκείνους που θέλετε να συμμετέχετε ενεργά στα προγράμματα ανακύκλωσης, σκέφτεστε οικολογικά και σε τελική ανάλυση πρακτικά. Κατά συνέπεια, θα επιθυμούσατε να ανακυκλώνετε και τα καθημερινά υπολείμματα τροφής. Τυχαίνει, όμως, να ζείτε σε διαμέρισμα και η πολυκατοικία που μένετε δεν έχει κήπο, οπότε δεν μπορείτε να καταφύγετε στην παραδοσιακή μέθοδο του λάκκου -όπου απλά θάβετε τα οργανικά απορρίμματά σας με σκοπό να γίνουν ένα πρώτης τάξεως λίπασμα. Κάπου εδώ λοιπόν, ξεκινά να διαφαίνεται η σοβαρή εναλλακτική πρόταση του κάδου κομποστοποίησης. Μιας φυσικής διαδικασίας, η οποία μετατρέπει τα οργανικά υλικά σε κομπόστ (ή αλλιώς χούμους ή εδαφοβελτιωτικά).
Το ξεκίνημα δυο πρωτάρηδων
Ο Γκάρο είναι 38 χρονών και εργάζεται ως ασφαλιστής. Ξεκίνησε μαζί με τον αδελφό του, 32 χρόνων, πολιτικό μηχανικό, την προσπάθεια για κομποστοποίηση στο μπαλκόνι τους στη Νέα Σμύρνη, καθότι είναι ένας πολύ άμεσος, ωφέλιμος και σημαντικός τρόπος ανακύκλωσης.
“Δεν είχαμε κήπο, ούτε πολύ χώρο. Αναπόφευκτα, λοιπόν, καταφύγαμε στη λύση ενός κυλινδρικού κάδου κατάλληλου για μικρά νοικοκυριά, ιδανικού για μπαλκόνια, ο οποίος λειτουργεί με τη βοήθεια γαιοσκωλήκων. Η τιμή του δεν ήταν απαγορευτική, στοίχιζε περίπου 130 ευρώ πριν κάποια χρόνια -έκτοτε μάλιστα οι τιμές των κάδων είναι ακόμη πιο φιλικές. Το πακέτο συμπεριλάμβανε, πέραν του κάδου, έναν αποξηραμένο κύβο από ίνες κοκοφοίνικα και μια μικρή “αποικία” γαιοσκωλήκων.
Αρχικά, όμως, τα ερωτήματα ήταν πολλά. Οι γαιοσκώληκες θα μένανε περιορισμένοι ή θα αρχίζανε να κόβουν βόλτες στο μπαλκόνι μας; Θα μύριζε ο κάδος; Θα μαζεύονταν μυγάκια; Ο ενθουσιασμός μας, όμως, υπερίσχυσε των αρχικών επιφυλάξεων και δεν άργησε να έρθει η μέρα, που η μια γωνία του μπαλκονιού μας “καταλήφθηκε” από έναν κομποστοποιητή”. Η συνέχεια θα μπορούσε να είναι η ιστορία της ακμής και παρακμής μιας μεσαιωνικής καστροπολιτείας, και της τελικής αναγέννησής της, κυριολεκτικά μέσα από τις στάχτες. Το έπος αυτής της πολιτείας, που κατοικείται κατά κύριο λόγο από τους συμπαθητικούς κόκκινους γαιοσκώληκες, περιλαμβάνει πολέμους, πανδημίες, ξηρασίες και διάφορες άλλες καταστροφές.
Αχ, όχι ρε συ…
Το ξεκίνημα φαινόταν εύκολο. Μούσκεψαν τον κύβο από ίνες κοκοφοίνικα και τον άπλωσαν στην βάση του κάδου με σκοπό να αποτελέσει το θρεπτικό υπόστρωμα που θα έδινε ώθηση στην ανάπτυξη του αρχικού πληθυσμού των κοκκινωπών κατοίκων. Ύστερα από τέσσερις μήνες λοιπόν, τα δυο αδέλφια άρχισαν σταδιακά να πετάνε υπολείμματα από φρούτα και λαχανικά. Για ένα χρόνο, όλα λειτουργούσαν άριστα, τίποτα δεν προλάβαινε να μυρίσει και οι γαιοσκώληκες καταβρόχθιζαν κυριολεκτικά ότι τους έδιναν.
Όμως, πάνω στον ενθουσιασμό τους, αποφάσισαν να τους ταΐσουν με πορτοκαλόφλουδες. Τότε παρατήρησαν ότι οι γαιοσκώληκες έκαναν φιλότιμες προσπάθειες για να τις αποδομήσουν και γενικά τα κατάφερναν. Οπότε τους πρόσφεραν και δεύτερη δόση. Μετά από δυο μέρες, όμως, αντιλήφθηκαν ότι ο κάδος είχε αποκτήσει μια έντονη δυσάρεστη οσμή και ανακάλυψαν ότι ο μισός πληθυσμός είχε εγκαταλείψει τα εγκόσμια. Προφανώς, τα καλόβολα πλασματάκια δεν άντεξαν το έντονα όξινο περιβάλλον που επικράτησε λόγω του κιτρικού οξέος των πορτοκαλόφλουδων. Η κατάσταση απαιτούσε δραστικές λύσεις. Καθημερινές πλύσεις με νερό, καλό ανακάτεμα και προσθήκη αλισίβας (σταχτόνερο) προκειμένου να επανέλθει η αρχική ισορροπία. Η πρώτη κρίση είχε περάσει. Δυστυχώς όμως, δεν πρόλαβε να κλείσει τρίμηνο και ήρθε το δεύτερο χτύπημα. Η ξηρασία.
Να κάνουμε ευχέλαιο;
Λόγω λανθασμένης συνεννόησης μεταξύ των δύο αδελφών πιονέρων της οικιακής κομποστοποίησης, πέρασε σχεδόν ένας ολόκληρος καλοκαιρινός μήνας μέχρι να ποτιστεί ο κάδος. Μέγα λάθος. Αυτή τη φορά είχαν καταφέρει να εξοντώσουν άθελά τους το μεγαλύτερο ποσοστό των φιλήσυχων γαιοσκωλήκων, οι οποίοι παρεμπιπτόντως ουδέποτε εγκατέλειψαν την πολιτεία τους. Πέρασαν μήνες μέχρι να πάψει να επικρατεί νεκρική σιγή. Διότι, όσο ο κάδος έσφυζε από ζωή, υπήρχε μια υγιής “ηχορύπανση” που προερχόταν από την δραστήρια κινητικότητα των γαιοσκωλήκων.
Δεν θα μπορούσε, όμως, να λείπει από την περιπετειώδη αυτή ιστορία και ο στρατός των Μυρμιδόνων (ή αλλιώς τα μυρμήγκια).
Μια ωραία πρωία, λοιπόν, αποφάσισαν να επιτεθούν στην καστροπολιτεία των δυο αδερφών, οι οποίοι μετά τον αρχικό πανικό, αποφάσισαν να προχωρήσουν σε οχυρωματικά έργα. Το κάθε πόδι του κάδου τοποθετήθηκε μέσα σε μια γαβάθα νερό και έτσι για πρώτη φορά το κάστρο απέκτησε και μια υδάτινη τάφρο. Στην πορεία, βέβαια, ανακάλυψαν ότι τα μυρμήγκια απλά εμφανίστηκαν, γιατί υπήρχε περίσσεια τροφής και δεν επιτίθεντο στους ζωντανούς γαιοσκώληκες.
“Στην παρούσα φάση, ύστερα από εννιά χρόνια, και μετά από όλες αυτές τις δοκιμασίες, επικρατεί ειρήνη μεταξύ των διαφορετικών φυλών και κατοίκων της καστροπολιτείας μας. Οι γαιοσκώληκες αποδείχτηκαν πολύ αλτρουιστικά και φιλόξενα πλασματάκια, αφού συμβιώνουν με κάθε λογής ζωύφια χωρίς κανένα πρόβλημα. Και εμείς απολαμβάνουμε τη συντροφιά τους και τους ευχαριστούμε για το εξαιρετικό λίπασμα που προσφέρουν στα φυτά μας” καταλήγει ο Γκάρο.
Μια τυπική μέρα φροντίδας
Αφού μαζέψουμε υπολείμματα τροφής (π.χ. φλούδες από φρούτα και λαχανικά, τσόφλια αυγών, ζυμαρικά και ψωμιά), τα κομματιάζουμε, τα ανακατεύουμε και έτσι παρασκευάζουμε την τροφή των γαιοσκωλήκων. Αν έχουμε κάποιο μπλέντερ (πολυκόπτη), η δουλειά μας μπορεί να γίνει πολύ πιο εύκολα. Στη συνέχεια, αραιώνουμε το μίγμα κατά τα 2/3 με νερό και το τροφοδοτούμε στον κομποστοποιητή μας. Την επόμενη μέρα, αδειάζουμε το νερό που έχει κατακαθίσει στη βάση του κάδου σουρώνοντάς το, για να διασώσουμε τους γαιοσκώληκες που μπορεί να παρασύρθηκαν. Επίσης, κατ’ αυτόν τον τρόπο περισώζουμε πολλούς γόνους, οι οποίοι έχουν διαστάσεις της τάξεως χονδρόκοκκης άμμου και συνήθως επιπλέουν στο νερό. Ό,τι πιάσουμε στο “δίχτυ” μας το ρίχνουμε πάλι μέσα στον κάδο, ενώ το νερό που μαζέψαμε, το χρησιμοποιούμε ως υγρό λίπασμα για τις γλάστρες μας. Αυτή η διαδικασία επαναλαμβάνεται ανά 4-5 μέρες. Με το τελικό κομπόστ, όταν θα είναι έτοιμο, μπορούμε να εμπλουτίσουμε το χώμα στις γλάστρες και να έχουμε υγιέστατα και ανθηρά φυτά, έχοντας καταφέρει παράλληλα να μειώσουμε τα απορρίμματά μας έως και 40%.
Τι πρέπει να ξέρω για τους κάδους κομποστοποίησης
Στο εμπόριο κυκλοφορούν τρία διαφορετικά είδη κομποστοποιητών. Αυτοί που τοποθετούνται σε κήπους, εκείνοι που είναι κατάλληλοι για μπαλκόνια και, τέλος, οι περιστρεφόμενοι κάδοι κομποστοποίησης.
Οι κάδοι κήπου δεν είναι απομονωμένοι από το έδαφος και πρέπει να τοποθετούνται πάντα πάνω σε επίπεδο μαλακό χώμα. Τα υγρά που παράγουν, στραγγίζουν κατευθείαν στο έδαφος και από το χώμα ουσιαστικά εισέρχονται στο κομπόστ όλοι οι ωφέλιμοι οργανισμοί. Επίσης, πρέπει να ρυθμίζεται το μικροκλίμα των κάδων σωστά, διότι, εάν αεριστούν πολύ, μειώνεται η υγρασία, στεγνώνουν τα προς κομποστοποίηση υλικά με αποτέλεσμα να υπολειτουργούν.
Η πλειονότητα των περιστρεφόμενων κάδων, όπως και κάποιοι μικροί κάδοι κουζίνας-μπαλκονιού, από την άλλη, λειτουργούν αυτόνομα και μπορούν να κομποστοποιήσουν όλα τα αποφάγια, είτε είναι φυτικής προέλευσης είτε ζωικής. Δεν λειτουργούν με γαιοσκώληκες αλλά με τη βοήθεια μικροοργανισμών που επιταχύνουν τις αερόβιες ζυμώσεις.
Τέλος οι κάδοι μπαλκονιού λειτουργούν κυρίως με τη βοήθεια γαιοσκωλήκων. Το σχήμα αυτών των κομποστοποιητών είναι επιθυμητό να είναι κυκλικό, διότι διαφορετικά υπάρχει κίνδυνος δημιουργίας εστίας ανεπιθύμητων βακτηριδίων.
Ποιος κάδος μου ταιριάζει
Κάδοι κομποστοποίησης κήπου/αυλής: Ουσιαστικά προσφέρουν ένα ελεγχόμενο περιβάλλον, όπου αποθέτουμε όλα τα οργανικά απορρίμματα είτε προέρχονται από την αυλή είτε από την κουζίνα. Τη σκληρή δουλειά την αναλαμβάνουν τα έντομα και οι μικροοργανισμοί που ζουν στη φύση και θα βρουν μόνοι τους το δρόμο μέσα στο κάδο. Η προσθήκη γαιοσκώληκων δεν συνιστάται, διότι, λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που αναπτύσσονται μέσα στο κάδο, δεν θα μπορούν να επιβιώσουν.
Ένας κάδος κήπου/αυλής θα πρέπει να προσφέρει εύκολη πρόσβαση στο γέμισμα, αλλά κυρίως στο άδειασμα και η χωρητικότητα του να καλύπτει τις ανάγκες μας.
Κάδοι κομποστοποίησης μπαλκονιού: Λειτουργούν με τη βοήθεια γαιοσκωλήκων οι οποίοι ξεκινούν από το πρώτο επίπεδο-δίσκο και καθώς προστίθεται τροφή σκαρφαλώνουν σταδιακά μέχρι τον τελευταίο. Όταν πληρωθεί ο ανώτερος δίσκος, τότε αδειάζουμε τον αρχικό και τον τοποθετούμε πάνω από όλους τους άλλους. Τέλος στη βάση του, παράγεται υγρό λίπασμα. Δεν “ταΐζουμε” τους κάδους αυτούς με κρέας, ψάρια, γαλακτοκομικά, εσπεριδοειδή, κρεμμύδια, πράσα, σκόρδο, πολλά λάδια και καυτερές σάλτσες.
Bokashi: Η κομποστοποίηση με Bokashi είναι μια διαδικασία που έχει βάση τους μικροοργανισμούς και είναι ειδικά διαμορφωμένη για το αστικό περιβάλλον. Πρόκειται για κάδο που μπορεί να τοποθετηθεί στην κουζίνα και είναι σε θέση να κομποστοποιήσει όλα τα υπολείμματα τροφών, ακόμη και ζωικής προέλευσης ή με άλλα λόγια να ανακυκλώνει περισσεύματα από φαΐ, εσπεριδοειδή, κρέας, ψάρι και γαλακτοκομικά προϊόντα, τα οποία με τους κλασικούς τρόπους κομποστοποίησης δεν είναι συμβατά. Η διαδικασία αποδόμησης των απορριμμάτων επιτυγχάνεται με τη βοήθεια μικροοργανισμών ΕΜ (Effective Microorganisms).
Περιστρεφόμενοι κάδοι κομποστοποίησης: Είναι παρόμοιας λογικής κομποστοποιητές αλλά για μεγαλύτερες ποσότητες απορριμμάτων κλειστού συστήματος που λειτουργούν με την τεχνική της αερόβιου ζυμώσεως. Η κομποστοποίηση επιτυγχάνεται και πάλι με τη βοήθεια μικροοργανισμών (χωρίς γαιοσκώληκες) και κομποστοποιεί όλα τα υπολείμματα τροφής από κρέας, ψάρι και τυρί έως και εσπεριδοειδή. Το δε κομπόστ μπορεί να είναι έτοιμο ακόμη και μέσα σε 4 εβδομάδες.
Πού θα βρω κάδους κομποστοποίησης:
ΒΕΛΤΙΩΤΙΚΗ τηλ.: 210-6716227, www.veltiotiki.gr
ECOVOLUTION τηλ.: 210-2855904,http://ecovolution.gr/
ΦΥΤΩΡΙΑ ΑΝΤΕΜΙΣΑΡΗ ΑΕ τηλ.: 2109352065, http://www.antemisaris.gr
VEKKOS GARDEN τηλ.: 210-8032373, http://www.vekkosgarden.gr/index.php
ISLE OF ECO τηλ: 231-4004264, http://www.isleofeco.gr/
