Προσβάσιμος Τουρισμός | Είναι οι «διακοπές» άγνωστη λέξη για ένα ΑμεΑ;

Ο «Προσβάσιμος Τουρισμός» δεν λέει και πολλά ως όρος στους περισσότερους. Βρισκόμαστε στην καρδιά του ελληνικού καλοκαιριού, με τις πρώτες εξορμήσεις σε παραλίες και δημοφιλείς προορισμούς να είναι γεγονός. Οι πιο τυχεροί απολαμβάνουν ήδη τις διακοπές τους, ενώ άλλοι μετρούν αντίστροφα για την πολυπόθητη άδεια. Το σίγουρο είναι ότι όλοι νιώθουν ευτυχείς που θα χαλαρώσουν, περνώντας ημέρες ξεκούρασης και διασκέδασης, είτε στη θάλασσα, είτε στο βουνό. Υπάρχει, όμως, και μια τρίτη κατηγορία ανθρώπων, για τους οποίους τίποτα από τα παραπάνω δεν είναι δεδομένο.

Γι’ αυτή την τρίτη κατηγορία, η αναζήτηση του καλοκαιρινού προορισμού είναι αποτέλεσμα προσεκτικής επιλογής που γίνεται μετά από έρευνα και με το ρίσκο, παρά τη σχολαστική προετομασία, να μην καταφέρουν να απολαύσουν την καλοκαιρινή ραστώνη. Πρόκειται για τα Άτομα με Αναπηρία, σωματική ή νοητική, ιδιαίτερα όσα κινούνται σε αναπηρικό αμαξίδιο.

Κι ενώ έχουν τα ίδια δικαιώματα και επιθυμίες για τουρισμό με όλους τους υπόλοιπους, τα άτομα με αναπηρία πρέπει να λάβουν υπ’ όψιν τους περισσότερους παράγοντες σχετικά με τις καλοκαιρινές τους διακοπές και να αντιμετωπίσουν περισσότερες προκλήσεις κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Συνεπώς, οι διακοπές μακριά από το σπίτι αποδεικνύονται διαφορετικές για τους τουρίστες με αναπηρία, με την προσβασιμότητα να αποτελεί σημαντικό παράγοντα πραγματοποίησης ενός ταξιδιού.

Αναφέρομαι, φυσικά, σε απλές, καθημερινές δραστηριότητες των καλοκαιρινών διακοπών, όπως η πρόσβαση στη θάλασσα με αξιοπρέπεια ή η είσοδος σ’ ένα χώρο εκδηλώσεων, ή σ’ ένα μουσείο. Αυτές οι δραστηριότητες, που για τους υπόλοιπους είναι αυτονόητες, μπορεί να αποβούν απόλυτα απογοητευτικές για ένα άτομο σε αναπηρικό αμαξίδιο.

Καθώς έχω άτομο σε αναπηρικό αμαξίδιο στο οικογενειακό μου περιβάλλον, μου έχει τύχει να βρεθώ πολλές φορές αντιμέτωπη με καταστάσεις που κάνουν έναν άνθρωπο με αναπηρία να νιώθει πολίτης δεύτερης κατηγορίας, όταν σε κάποιο χώρο με σκαλιά δεν έχει προβλεφθεί η τοποθέτηση ράμπας ή, ακόμη χειρότερα, έχει λησμονηθεί να γίνει συντήρηση στο ειδικό αναβατάριο που λειτουργεί ως ασανσέρ για τα άτομα με αναπηρία, με αποτέλεσμα να είναι χαλασμένο. Το ίδιο άβολη για έναν άνθρωπο με αμαξίδιο μπορεί να είναι η πρόσβασή του στη θάλασσα, ειδικά αν δεν υπάρχει ειδική κατασκευή στην ακτή.

Τα ερωτήματα που όλοι καλούμαστε να απαντήσουμε πριν από τις καλοκαιρινές διακοπές, λοιπόν, αποκτούν ιδιαίτερη βαρύτητα για έναν άνθρωπο με αναπηρία. Πού θα πάτε, πού θα μείνετε, πώς θα διασκεδάσετε – όλα αυτά επηρεάζονται από τις δυσκολίες που προσθέτει μια αναπηρία, με αποτέλεσμα η πραγματοποίηση ενός ταξιδιού να απαιτεί ειδική μεταχείριση και περισσότερη προσοχή.

Προσβάσιμος Τουρισμός

Ως «Προσβάσιμος Τουρισμός» ορίζεται η συνεχής προσπάθεια να διασφαλιστεί ότι οι τουριστικοί προορισμοί, τα προϊόντα και οι υπηρεσίες είναι προσβάσιμα σε όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από τους σωματικούς ή πνευματικούς περιορισμούς, τις αναπηρίες ή την ηλικία τους. Περιλαμβάνει τουριστικές τοποθεσίες, δημόσιας και ιδιωτικής ιδιοκτησίας και λειτουργίας, τις υπηρεσίες των οποίων μπορούν να απολαύσουν όλοι με αξιοπρέπεια. Με άλλα λόγια, ο στόχος του προσβάσιμου τουρισμού είναι να συμπεριλάβει όλους ανεξαιρέτως, μεταξύ των οποίων και εκείνους που ταξιδεύουν με παιδιά, άτομα με αναπηρία και ηλικιωμένους. Ουσιαστικά, επιτρέπει σε όσους έχουν απαιτήσεις πρόσβασης να μπορούν να λειτουργούν ανεξάρτητα, χρησιμοποιώντας μια ποικιλία υπηρεσιών σε διαφορετικά περιβάλλοντα.

Με  βάση στοιχεία από το Ευρωπαϊκό Forum για την Αναπηρία  (European  Disability  Forum),  υπάρχουν περισσότερα από 100 εκατομμύρια άτομα με κάποιου είδους αναπηρία ή τραυματισμό που δυσκολεύει την κίνηση στην Ευρώπη. Αν ληφθεί, μάλιστα, υπ’ όψιν ο ταχέως αναπτυσσόμενος πληθυσμός ηλικίας άνω των 65 ετών και το γεγονός ότι τα άτομα με αναπηρία σπάνια ταξιδεύουν μόνα τους, τότε αυτή η αγορά σχεδόν τριπλασιάζεται.

Οι  διακοπές,  το  ταξίδι  και  οι  δραστηριότητες  άθλησης  και  αναψυχής  αποτελούν σημαντικό κομμάτι της ζωής των ατόμων με αναπηρία, ως μέσο απόδρασης από την καθημερινότητα, ενίσχυσης των οικογενειακών δεσμών, αλλά και προαγωγής της υγείας, της αυτοπεποίθησης και της ανεξαρτησίας τους. Έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί κατά καιρούς στον τουρισμό έδειξαν ότι τα άτομα με  αναπηρία  συναντούν  πολλά  εμπόδια  στη  συμμετοχή  τους  σε  δραστηριότητες άσκησης  και  αναψυχής,  εξαιτίας  της  έλλειψης  προσβάσιμων  προορισμών, εγκαταστάσεων, μέσων  μεταφοράς, κατάλληλης πληροφόρησης και εμποδίων επικοινωνίας και συμπεριφοράς. Συχνά, δε, συναντούν εμπόδια και στην εύρεση προσιτής και προσβάσιμης διαμονής.

«Προσβάσιμος Τουρισμός», ουσιαστικά, σημαίνει:

• Προσβάσιμοι (και για άτομα με προβλήματα όρασης) ιστότοποι που σχετίζονται με ταξίδια.
• Αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με το επίπεδο προσβασιμότητας σε αξιοθέατα και μουσεία.
• Επαγγελματικό προσωπικό, ικανό να αντιμετωπίσει θέματα προσβασιμότητας.
• Προσβάσιμη μεταφορά σε αεροδρόμια, λιμάνια και μέσα μαζικής μεταφοράς.
• Προσβάσιμα εστιατόρια, μπαρ και άλλες εγκαταστάσεις.
• Τεχνικά βοηθήματα και εξοπλισμός για άτομα με ειδικές ανάγκες, όπως αναπηρικά καροτσάκια, καρέκλες μπάνιου και ανυψωτικά τουαλέτας διαθέσιμα προς χρήση.
• Προσαρμοσμένες τουαλέτες σε εστιατόρια και δημόσιους χώρους.
• Προσβάσιμοι δρόμοι, πεζοδρόμια και είσοδοι/έξοδοι κτιρίων.
• Προσβάσιμα συστήματα επικοινωνίας.

Bloggers που εμπνεύουν με τη στάση τους

«Τα πράγματα βελτιώνονται και υπάρχουν δυνατότητες, αν και ακόμα θέλουμε δουλειά», μου είπε ο Καμίλ Γκουνγκόρ, ο οποίος είναι δημοσιογράφος και Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ανεξάρτητης Διαβίωσης στην Ελλάδα.

Η αγάπη του για τα ταξίδια τον οδήγησε να δημιουργήσει  το “Τhe trawheeler”. Πρόκειται για ένα travel blog, μέσω του οποίου ο ίδιος μεταφέρει τις εμπειρίες από τα ταξίδια του στους αναγνώστες. Όπως εξηγεί, «τα ταξίδια είναι το μεγαλύτερό μου πάθος και με το “The trawheeler” θέλω να το μοιραστώ μαζί σας. Ανέκαθεν ήθελα να ασχοληθώ επαγγελματικά με την ταξιδιωτική δημοσιογραφία και ελπίζω πως αυτό το blog συμβάλλει προς την κατεύθυνση αυτή».

Ο Καμίλ, χωρίς να θεωρεί την αναπηρία εμπόδιο, ταξιδεύει σε διάφορους προορισμούς, κυρίως στο εξωτερικό, και χρησιμοποιεί τον διαδικτυακό του χώρο ως ένα ημερολόγιο εμπειριών. Το blog του, το οποίο είναι πλούσιο σε φωτογραφικό υλικό, δεν αποτελεί μόνο χώρο πληροφοριών, αλλά κυρίως σημείο έμπνευσης και φωτεινό παράδειγμα.

«Φυσικά, δεν είναι όλα ρόδινα», μου λέει, ενώ χαζεύω τις όμορφες φωτογραφίες του από ένα ταξίδι του στα Χανιά. «Σε πολλά μέρη είναι σχεδόν αδύνατο να πας. Για παράδειγμα, εγώ που δεν έχω αυτοκίνητο, δεν μπορώ να πάω από την Αθήνα στην Πάτρα ή το Ναύπλιο», μου εξομολογείται, θέτοντας το τόσο σημαντικό ζήτημα της προσβασιμότητας στα μέσα μαζικής μεταφοράς.

Παράλληλα, ιδιαίτερη βαρύτητα έχει και το ζήτημα των πληροφοριών: «Υπάρχουν πράγματα που δεν τα ξέρουμε και είναι δύσκολο να τα βρούμε, σχετικά με τις υπηρεσίες που μπορεί να παρέχει ένας προορισμός. Το αποτέλεσμα είναι να καταλήγουμε στο εξωτερικό, γιατί είναι πιο εύκολο», εξηγεί ο Καμίλ.

Μπορεί ο Καμίλ να είναι o μοναδικός travel blogger με αναπηρία στη χώρα μας, στο εξωτερικό όμως υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι με αναπηρία που μοιράζονται τις ταξιδιωτικές τους εμπειρίες στα προσωπικά τους ιστολόγια ή στα προφίλ τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ανάμεσά τους και η Κριστίν, η οποία έχει το blog “World on Wheels”.

«Το να είμαστε διαφορετικά ικανοί δεν σημαίνει ότι η επιθυμία μας να ταξιδέψουμε και να δούμε τον κόσμο είναι μικρότερη ή διαφορετική από οποιονδήποτε άλλο. Θέλω να βοηθήσω να γίνουν τα προσβάσιμα ταξίδια πιο εύκολα. Μοιράζομαι τις δικές μου εμπειρίες για να ξεκινήσετε να σχεδιάζετε το επόμενο προσβάσιμο ταξίδι σας», αναφέρει στην εισαγωγή της.

Είναι αξιοσημείωτο ότι η Κριστίν έχει επισκεφθεί την Ελλάδα. Μάλιστα, στο σχετικό κείμενό της, με τίτλο «Είναι η Ελλάδα προσβάσιμη με αναπηρικό αμαξίδιο;», δίνει πολύτιμες συμβουλές. Η ίδια, ερχόμενη στην Ελλάδα, έκανε κρουαζιέρα ξεκινώντας από την Αθήνα, για να επισκεφτεί στη συνέχεια Σαντορίνη, Μύκονο, Ρόδο και Κέρκυρα.

Στο αφιέρωμά της στο ελληνικό καλοκαίρι, ξεκινάει με την επίσκεψή της στην Ακρόπολη και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Δεν διστάζει, μάλιστα, να κάνει σύγκριση με το παρελθόν, όπου η πρόσβαση δεν ήταν εύκολη: «Ευτυχώς, οι καιροί έχουν αλλάξει, και οι χρήστες αναπηρικών αμαξιδίων μπορούν πλέον να επισκέπτονται τον αρχαιολογικό χώρο μέσω ενός ανελκυστήρα που βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά της Ακρόπολης», ενημερώνει τους αναγνώστες. Και συνεχίζει: «Στην κορυφή υπάρχει ένα νέο, προσβάσιμο μονοπάτι, που οδηγεί στα περισσότερα από τα διάσημα αξιοθέατα και ναούς». Δίνει, δε, ιδιαίτερη σημασία και στο γεγονός ότι η  είσοδος στην Ακρόπολη είναι δωρεάν για τα  άτομα με αναπηρία – κάτι που ισχύει για όλα τα μουσεία της χώρας μας.

Χρήσιμες συμβουλές

Την ώρα που η “Washington Post” πλέκει το εγκώμιο της χώρας μας, καθώς σε παραπάνω από 200 παραλίες υπάρχει μηχανισμός που επιτρέπει στα άτομα με αναπηρία να μπαίνουν εύκολα στη θάλασσα, ενώ παράλληλα σχέδιο του Υπουργείου Πολιτισμού φροντίζει μέσα στο επόμενο διάστημα η Καστροπολιτεία του Μυστρά να γίνει προσβάσιμη στα ΑμεΑ, μπορούμε να δώσουμε μερικές χρήσιμες συμβουλές προς γονείς και συνοδούς:

• Αναζητήστε εγκαίρως εισιτήρια για πτήση. Ο νόμος περί πρόσβασης αερομεταφορέα απαγορεύει στις αεροπορικές εταιρείες να κάνουν διακρίσεις σε βάρος ατόμων με αναπηρία, και απαιτεί από αυτές να παρέχουν ορισμένα καταλύματα. Ωστόσο, μία πρόσθετη έρευνα πριν αγοράσετε τα εισιτήριά σας θα σας βοηθήσει να βρείτε μια αεροπορική εταιρεία που θα παρέχει τις πιο εξυπηρετικές πτήσεις.

• Ψάξτε για εκπτώσεις. Πολλές υπηρεσίες και αξιοθέατα προσφέρουν εκπτώσεις για άτομα με αναπηρία. Δυστυχώς, εδώ θα πρέπει να τονιστεί ότι, στην Ελλάδα, πολλά από τα ξενοδοχεία ή καταλύμματα για ΑμεΑ νομίζουν ότι απευθύνονται σε «χρυσά πορτοφόλια», βάζοντας υπερβολικά υψηλές τιμές στα δωμάτια που έχουν τις αντίστοιχες παροχές προσβασιμότητας, και το κόστος είναι συνήθως απαγορευτικό για μια μέση οικογένεια.

• Ερευνήστε τις επιλογές μεταφοράς. Πιθανότατα θα θέλετε να δείτε πολλά πράγματα στον προορισμό σας, οπότε φροντίστε να ερευνήσετε τις επιλογές σας. Ενώ η ενοικίαση αυτοκινήτου ή βαν είναι συχνά η πιο βολική για άτομα με εξοπλισμό κινητικότητας, η στάθμευση μπορεί να δημιουργήσει πρόσθετες επιπλοκές. Γνωρίζοντας τα μεταφορικά σας σχέδια εκ των προτέρων, μπορεί να κάνει το ταξίδι σας πολύ πιο ομαλό.

• Οπλιστείτε με καλή διάθεση. Αυτό απαιτείται για να ξεπεράσετε όποιο εμπόδιο (ακόμη και εκείνο της αγενούς συμπεριφοράς) βρεθεί στον προορισμό σας. Αλλά, κυρίως, αυτό θα σας βοηθήσει να περάσετε όμορφα.

Καλό Καλοκαίρι!