Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στην επανάσταση της μόδας και μιας ομάδας δυτών στη θάλασσα; Πώς είναι δυνατόν το επόμενό σας ρούχο ή παπούτσι να προέρχεται από εκείνους που καταδύονται στον πυθμένα των ωκεανών για να ανασύρουν τα δίχτυα-φαντάσματα; Τι θα λέγατε, αν το μαγιό σας προερχόταν από δίχτυα που βρέθηκαν μπλεγμένα στον βυθό της θάλασσας, σε κάποιο ναυάγιο ή σε κάποιον βράχο; Η αλήθεια βρίσκεται στη… θάλασσα.
του Γιάννη Μούτσου
Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Scientific Reports, 46% των απορριμμάτων που βρίσκονται στον πυθμένα της θάλασσας είναι δίχτυα-φαντάσματα, τα οποία μετατρέπονται σε αόρατες παγίδες. Έτσι, ένα δίκτυο εθελοντικών ομάδων ανά τον κόσμο, από τη Νέα Ζηλανδία μέχρι τη Δανία και από τη Βρετανία μέχρι τις ΗΠΑ, αναλαμβάνει να φέρει στην επιφάνεια δίχτυα που “μολύνουν” τον βυθό και σκοτώνουν κάθε μορφή ζωής, προκειμένου αυτά να μετατραπούν σε οικολογικά ανακυκλώσιμα νήματα για την παραγωγή χρήσιμων αντικειμένων – και μάλιστα… με την τελευταία λέξη της μόδας!
Το ghost fishing ξεκίνησε από Ολλανδούς εθελοντές δύτες πριν από πέντε περίπου χρόνια. Σιγά-σιγά, δημιουργήθηκαν ομάδες ανά τον κόσμο, όπως στην Αγγλία, τη Νέα Ζηλανδία, την Κορέα, τις ΗΠΑ και τον Λίβανο, όλες κάτω από την ομπρέλα της ΜΚΟ “Healthy Seas”.
– Οι Έλληνες κυνηγοί διχτυών-φαντασμάτων
Γνωρίσαμε, λοιπόν, την ομάδα κυνηγών διχτυών-φαντασμάτων στην Ελλάδα: όλοι τους εθελοντές, οι οποίοι αναλαμβάνουν να φέρουν σε πέρας ένα δύσκολο και απαιτητικό έργο στις ελληνικές θάλασσες. Ο Γιώργος Κωλίκης, εκπρόσωπος της ομάδας ghostfishing.org, ανέλαβε να μας διαφωτίσει σχετικά με το τι είναι ακριβώς το “ghost fishing”:
“Πρόκειται για ψάρεμα διχτυών-φαντασμάτων που έχουν μείνει στον βυθό των θαλασσών είτε από μηχανότρατες, είτε από ψαράδες που τους σκάλωσαν στον πυθμένα ή τα πέταξαν οι ίδιοι. Το αποτέλεσμα είναι τα δίχτυα αυτά να δημιουργούν σοβαρό πρόβλημα τόσο στην πανίδα, όσο και στη χλωρίδα, αφού αποτρέπουν τη δημιουργία ζωής – και, ακόμη χειρότερα, σκοτώνουν την ήδη υπάρχουσα ζωή. Εμείς καταδυόμαστε με σκοπό την απομάκρυνση των διχτυών, προκειμένου να δημιουργηθεί και πάλι ζωή στο συγκεκριμένο σημείο”, εξηγεί ο Γιώργος.
Η ομάδα δημιουργήθηκε πριν από δυο χρόνια και αποτελείται κυρίως από 10 άτομα, όλοι τους εθελοντές τεχνικοί δύτες. “Είμαστε μια μεγάλη παρέα που βουτάμε χρόνια μαζί και γνωρίζουμε ο ένας τον άλλον. Είμαστε όλοι εκπαιδευμένοι στον ίδιο βαθμό και γνωρίζουμε εκ των προτέρων πώς θα αντιμετωπίσουμε οτιδήποτε συμβεί κάτω από το νερό. Σε κάθε επιχείρηση ανέλκυσης κάποιου διχτυού, συμμετέχουν όσοι από την ομάδα είναι διαθέσιμοι”, μας αναφέρει.
Με βάση, λοιπόν, τις πληροφορίες που παίρνει είτε από ψαράδες, είτε από αλιευτικούς συλλόγους με τους οποίους συνεργάζεται, είτε από φίλους δύτες που έχουν γίνει οι ίδιοι μάρτυρες κάποιων εγκαταλελειμμένων διχτυών, η ομάδα επισκέπτεται την περιοχή, κάνει μια αναγνώριση και, στη συνέχεια, οργανώνει μια αποστολή για να αφαιρέσει το δίχτυ.
Τα κόστη καλύπτονται από τον Μη Κερδοσκοπικό Οργανισμό “Healthy Seas” , ο οποίος δημιούργησε το Πρόγραμμα “from Waste to wear” (“από τα απορρίμματα, στην ένδυση”), διευκρινίζει ο Γιώργος. “Τα δίχτυα που συγκεντρώνουμε πηγαίνουν στην ανακύκλωση, με σκοπό να παραχθεί το Econyl , ένα οικολογικό νήμα από ανακυκλωμένα υλικά. Στη συνέχεια, το νήμα αυτό χρησιμοποιείται για την παραγωγή ρούχων, χαλιών, παπουτσιών κ.λπ. Κανένα σκουπίδι δεν πάει χαμένο!”, μας λέει.
– Εκπλήξεις και εμπόδια
“Έχουμε βρει πολλές φορές ψάρια μπλεγμένα μέσα σε δίχτυα, καθώς και αστακούς και καραβίδες. Ωστόσο, στην Ελλάδα τουλάχιστον, δεν έχουμε αντικρίσει κάποιο θηλαστικό (φώκια ή δελφίνι) μπλεγμένο στα δίχτυα. Δεν συμβαίνει το ίδιο και στο εξωτερικό, όμως, καθώς οι συνάδελφοί μας έχουν βρεθεί απέναντι σε χελώνες και δελφίνια μπλεγμένα στα δίχτυα, και μάλιστα νεκρά, γεγονός πολύ λυπηρό”.
Στις ελληνικές θάλασσες υπάρχουν παντού δίχτυα-φαντάσματα, εκ των οποίων ορισμένα βρίσκονται σε απαγορευτικά βάθη για την ομάδα, η οποία καταδύεται σε επιχειρησιακά βάθη από 10 έως 50 μέτρα. Από εκεί και πέρα, οι δυσκολίες και ο κίνδυνος μεγαλώνει.
Τα μέλη της ομάδας έχουν βουτήξει σε πολλά σημεία, μερικά από τα οποία είναι το Παλαιό Φάληρο, η Μακρόνησος, η Κέρκυρα, ο Ευβοϊκός, η Σαλαμίνα, ενώ φέτος προγραμματίζουν αποστολές στην Πάρο, στη Θεσσαλονίκη και το καλοκαίρι στη Σαντορίνη.
“Οπουδήποτε υπάρχει κάποια πληροφορία, την αξιοποιούμε και πηγαίνουμε στο σημείο”, αναφέρει ο Γιώργος.
– Δίχτυα-φαντάσματα
Μέχρι σήμερα ο μεγαλύτερος όγκος διχτυών που έχει ανασύρει η ομάδα σε μια αποστολή ξεπερνάει τα 500 κιλά! “Τα δίχτυα που ανασύρουμε δεν είναι ενιαία. Είναι μπλεγμένα και, μάλιστα, όταν βρίσκονται σε ναυάγια, είναι πολύ δύσκολο να τα αποκολλήσεις. Κι αυτό διότι μια στρώση από αυτά μπορεί να προέρχεται από μια τράτα που τα άφησε εκεί, αλλά να έχουν περάσει επανειλημμένα από το ίδιο σημείο 2 και 3, και 4 ακόμη τράτες, με αποτέλεσμα να μαζευτούν πολλά δίχτυα μαζί, το ένα πάνω από το άλλο. Συνήθως υπάρχουν πολλά δίχτυα μπλεγμένα. Συνολικά, ως ομάδα, πρέπει να έχουμε ανασύρει περίπου 3 τόνους δίχτυα από τον βυθό”, όπως υπολογίζει ο Γιώργος Κωλίκης.
Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι το ποσοστό των διχτυών που ανακυκλώνονται και ανασύρονται από δύτες είναι ελάχιστο, καθώς δεν ξεπερνάει το 2-3%. Το μεγαλύτερο ποσοστό διχτυών προέρχεται από τις ιχθυοκαλλιέργειες, οι οποίες αντί να τα πετάξουν, τα δίνουν για ανακύκλωση.
– Ghostfishing.org
Η ομάδα έχει δημιουργηθεί και ειδικεύεται στην ανάσυρση από τη θάλασσα διχτυών-φαντασμάτων. Συνεπώς, τα μέλη της είναι “ανοιχτά”, αν κληθούν, να βοηθήσουν και άλλες αντίστοιχες ομάδες που υπάρχουν στον κόσμο, όπως στην Αγγλία, την Ολλανδία, τη Νέα Ζηλανδία κ.λπ. Ήδη διατηρούν επαφή με διάφορες αποστολές που βρίσκονται σε εξέλιξη και είναι πάντα σε ετοιμότητα, σε περίπτωση που κάποιοι τους χρειαστούν.
Στην ερώτηση “Ποιος μπορεί να συμμετάσχει στην ομάδα;”, ο Γιώργος Κωλίκης απαντά: “Δεν μπορεί να συμμετάσχει οποιοσδήποτε δύτης σε αυτές τις αποστολές. Χρειάζεται το άτομο να έχει συγκεκριμένη εκπαίδευση στο αντικείμενο τόσο ως δύτης, όσο και πάνω στο αντικείμενο της εργασίας μας στα δίχτυα, ενώ βρισκόμαστε στον βυθό. Η ομάδα γνωρίζει απόλυτα τον τρόπο λειτουργίας και δράσης του καθενός, και χρειάζεται μόνο μια ματιά κάτω από το νερό για να καταλάβουμε τι θέλει να πει ο άλλος”.
Πρόκειται για μια επικίνδυνη εργασία, όπως σημειώνει, συνεπώς είναι απαγορευτικό να συμμετάσχει κανείς χωρίς την κατάλληλη εκπαίδευση και εμπειρία. Τα πάντα είναι προγραμματισμένα εκ των προτέρων, ενώ τηρούνται όλα τα πρωτόκολλα ασφαλείας.
Όσο για το πώς μπορεί κανείς να βοηθήσει στην προσπάθεια: “Μπορεί να μας δώσει πληροφορίες για σημεία στα οποία βρίσκονται δίχτυα-φαντάσματα και, αν όντως έχει την τεχνική κατάρτιση ως δύτης και θέλει να εμπλακεί, μπορεί να επικοινωνήσει μαζί μας. Ωστόσο, σε γενικές γραμμές, η ομάδα είναι ‘κλειστή’ – όχι λόγω ιδεολογίας, αλλά κυρίως για λόγους ασφαλείας των ίδιων των συμμετεχόντων”, καταλήγει ο Γιώργος Κωλίκης.
Photo Credits: Areti Komninou, Ghost Fishing Greece
Πηγές: https://www.nature.com/articles/s41598-018-22939-w
http://healthyseas.org/
https://medium.com/@ECONYL/these-divers-made-your-fiber-9974f8efc777
