Ο μύθος της Σταχτοπούτας διαβασμένος ανάποδα ή η αναζήτηση της πιο υπερεκτιμημένης(;) προσδοκίας: Της συγχώρεσης των άλλων, του εαυτού μας… Αλλιώς, μια προσωπική αφήγηση για την άσκηση της βίας όλων των ειδών, η οποία δείχνει να γιγαντώνεται μέσα στην κρίση. Και μια προτροπή σε θύματα, θύτες, αλλά και απλούς παρατηρητές να μην αποδεχτούν αυτή τη συνθήκη, αλλά να βρουν το θάρρος να μιλήσουν.
Το βιβλίο της Νάντιας Δρακούλα, “Το Σχοινάκι”, ανεβαίνει αυτόν τον Μάιο στη Νέα Σκηνή ‘Νίκος Κούρκουλος’ του Εθνικού Θεάτρου, στα πλαίσια της ενότητας “Συγγραφέας του Μήνα”, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου. Με αυτή την αφορμή, η συγγραφέας Νάντια Δρακούλα μιλάει στο Plan Be για τη σχολική “αρένα”, για τις σκέψεις ενοχής και συγχώρεσης που πυροδοτεί η κοινωνία μας, αλλά και για τις δυσκολίες στη ζωή που μας ενδυναμώνουν…
Συνέντευξη στη Μαρία Λυσάνδρου
Το βιβλίο σας, “Το Σχοινάκι”, επανεκδίδεται από τις Εκδόσεις Σοκόλη και το Εθνικό Θέατρο, ενώ παράλληλα έχει επιλεγεί να ανέβει και ως θεατρική παράσταση. Μιλήστε μας λίγο γι’ αυτή τη συγκυρία.
Το “Σχοινάκι” κυκλοφόρησε για πρώτη φορά από τις εκδόσεις Ευρασία τον Ιούλιο του 2015. Στη συνέχεια, το έστειλα σε κάποιους σκηνοθέτες και θέατρα, ανάμεσά τους και το Εθνικό. Ένα χρόνο μετά, δέχτηκα ένα τηλεφώνημα από το Εθνικό, όπου μου ανακοίνωσαν την απόφασή τους να ανέβει στα πλαίσια της ενότητας που θα εγκαινίαζαν, με τίτλο “Συγγραφέας του Μήνα”, προτείνοντας τέσσερις νέους συγγραφείς. Tώρα, λοιπόν, επανεκδίδεται από τις εκδόσεις Σοκόλη και το Εθνικό Θέατρο.
Τι ήταν αυτό που σας οδήγησε να γράψετε το συγκεκριμένο βιβλίο; Είχατε εσείς κάποια σχετική εμπειρία;
Με παρότρυνση του καθηγητή μου, συγγραφέα Ανδρέα Φλουράκη, έλαβα μέρος σε ένα διαγωνισμό θεατρικού έργου στις Η.Π.Α. Ο διαγωνισμός μάς ζήταγε την αποδόμηση ενός παραμυθιού.
Ένα από τα παραμύθια που μου κέντριζε πάντα το ενδιαφέρον ήταν η Σταχτοπούτα. Έκανα έρευνα και διαπίστωσα ότι πρόκειται για ένα λαϊκό μύθο που κρατάει από την Αρχαιότητα, ήδη από τον μύθο της “ροδομάγουλης” Ροδώπης, που αναφέρει ο Στράβωνας. Έχει παραλλαγές σε πάρα πολλά μέρη του κόσμου, και ιδιαίτερα στην Ανατολή, ενώ φυσικά έγινε πασίγνωστο παραμύθι μέσα από την εκδοχή του Περώ και των αδελφών Γκριμ.
Στο παραμύθι ανακαλύπτει κανείς πολλούς συσχετισμούς σχέσεων και μοτίβα συμπεριφορών που ζούμε στη σύγχρονη εποχή. Ένα από αυτά είναι και εκείνο του εκφοβισμού. Χρησιμοποίησα, λοιπόν, τη συνθήκη του μύθου τοποθετώντας τους ήρωες σε μια σύγχρονη αμερικάνικη πόλη, για να μιλήσω για τον σχολικό εκφοβισμό.
Στην περιγραφή του βιβλίου αναφέρεται ότι πρόκειται για “την αναζήτηση της πιο υπερεκτιμημένης(;) προσδοκίας: Της συγχώρεσης των άλλων, του εαυτού μας…”. Γιατί “υπερεκτιμημένη” η συγχώρεση;
Όπως θα είδατε, χρησιμοποιώ ένα ερωτηματικό δίπλα από τη λέξη “υπερεκτιμημένης”, γιατί αναρωτιέμαι και εγώ η ίδια. Μεγαλώνουμε με κοινωνικές επιταγές που ανακυκλώνουν τις σκέψεις ενοχής και συγχώρεσης. Πιστεύω ότι συχνά χρησιμοποιούμε κατ’ επίφαση την έννοια της συγχώρεσης, για να αποφύγουμε την παραδοχή ότι ο κόσμος μπορεί να είναι άδικος και ακατανόητος, χωρίς ουσιαστικά να συγχωρούμε… άρα, να προχωράμε πιο πέρα.
Tελικά, ποιον είναι δυσκολότερο για εμάς να συγχωρέσουμε – τους άλλους ή τον εαυτό μας;
Σίγουρα τον εαυτό μας. Για να συγχωρέσεις τον εαυτό σου για πράξεις που έχεις κάνει ή έχεις ανεχθεί, χρειάζεται να τον κατανοήσεις βαθιά, να τον αγαπήσεις και αυτό δεν είναι μια διαδικασία σύντομη ή εύκολη.
Το βιβλίο αναφέρεται στο σοβαρότατο θέμα της ενδοσχολικής βίας, ενός φαινομένου που υπήρχε ανέκαθεν μεν, αλλά δείχνει να εντείνεται τα τελευταία χρόνια. Πού αποδίδετε εσείς αυτή την έκρηξη παρενόχλησης παιδιών από παιδιά;
Τα παιδιά είναι μικροί άνθρωποι. Αυτό σημαίνει ότι φέρουν όλα τα καλά και τα κακά που μπορεί να έχει η ανθρώπινη ψυχολογία, χωρίς, όμως, τα χιλιόμετρα της εμπειρίας. Όταν ο μικρόκοσμός τους, η οικογένεια και το σχολείο, νοσούν, τότε και τα ίδια επηρεάζονται, δρουν μιμητικά, συχνά χωρίς συναίσθηση των συνεπειών των πράξεών τους.
Την τελευταία εικοσαετία ζούμε στην εποχή της καταστροφολογίας, της τρομοκρατίας – και, μάλιστα, σε παγκόσμιο επίπεδο. Δεν νομίζω ότι υπάρχει άνθρωπος σήμερα που να αισθάνεται απόλυτα ασφαλής, με διαφορές κλίμακας βέβαια. Αυτό φυσικά και περνάει στα παιδιά. Η βία αναπαράγει τη βία.
Δεδομένου, επίσης, ότι έχουν στα χέρια τους τεχνολογία με τρομερές δυνατότητες διάχυσης της πληροφορίας, είναι αναμενόμενο τα “όπλα” να πέφτουν στα λάθος χέρια. Άλλωστε, μην ξεχνάμε ότι το σχολείο είναι η πρώτη αρένα όπου σαν άνθρωποι αναμετριόμαστε με τον εαυτό μας και με τους άλλους. Και, στην αρένα, ο καθένας χρησιμοποιεί τα όπλα του.
Οι χαρακτήρες του βιβλίου είναι σύγχρονοι θύτες και θύματα που ανακυκλώνουν αυτό το “θέατρο ελέγχου” από γενιά σε γενιά. Πόσο θύματα μπορεί να είναι, τελικά, και οι ίδιοι οι θύτες και πώς αυτό το “κουβαλάνε” μέχρι την ενήλικη ζωή τους;
Οι θύτες, για μένα, είναι τα πρώτα θύματα. Αφ’ ενός, γιατί συχνά έχουν οι ίδιοι βιώσει τη βία μέσα στα σπίτια τους και τη γνωρίζουν ως πρότυπο επιβολής, αφ’ ετέρου, γιατί αντλούν τη δύναμή τους από μια νοσηρή πηγή, τη δυστυχία ενός άλλου.
Αντίθετα τα θύματα, σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να βγουν πιο δυνατοί από “αυτό που δεν τους σκοτώνει”. Αυτό λέει και ο Γιουνγκ, ότι χρειαζόμαστε τις δυσκολίες στη ζωή, γιατί μας ενδυναμώνουν. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι πρέπει να γινόμαστε δυνατοί μέσα από τον πόνο, αλλά δυστυχώς αυτό είναι μέρος της ζωής, που δεν είναι κακή ή καλή – είναι αυτό που είναι.
Πόσο θεωρείτε ότι το περιστατικό με τον Βαγγέλη Γιακουμάκη έχει παίξει ρόλο στην ευαισθητοποίηση των Ελλήνων στο θέμα της ενδοσχολικής βίας; Εσάς σας επηρέασε καθόλου, κατά τη διαδικασία επανέκδοσης του βιβλίου;
Ας πούμε ότι στάθηκε αφορμή για να ξεκινήσουν πολλές συζητήσεις, πολλές και εκτός θέματος. Δεν γνωρίζω αν θεσμικά έχουν γίνει κάποιες αλλαγές, γιατί αυτό είναι το θέμα, τα αντανακλαστικά των θεσμών, αλλά και των πολιτών. Προσωπικά, όταν έγραφα το “Σχοινάκι”, δεν είχε συμβεί το γεγονός, οπότε η συγκυρία ήταν απόλυτα τυχαία.
Τι είναι αυτό που θα εισπράξει κάποιος που θα το διαβάσει και θα παρακολουθήσει την παράσταση στο Εθνικό;
Θα μου επιτρέψετε να μην μπω σε αυτή την κατεύθυνση. Το “Σχοινάκι” είναι ένα θεατρικό έργο. Και στο θέατρο, όπως συμβαίνει γενικότερα στην Τέχνη, ο καθένας πρέπει να εισπράττει ό,τι θέλει και ό,τι τον αφορά, ό,τι τον συγκινεί. Αυτό είναι το στοίχημα του δημιουργού.
Η υπόθεση
Η συνθήκη του έργου είναι μια σύγχρονη αμερικάνικη κωμόπολη. Η Λίζα Μίτσελ, καταξιωμένη μουσικός, επιστρέφει στο σχολείο που πέρασε τα μαθητικά της χρόνια, για να γράψει τον μικρό της γιο. Εκεί συναντάει δύο παλιές της συμμαθήτριες, οι οποίες χρόνια πριν έκαναν το σχολείο αυτό να μοιάζει ανυπόφορη φυλακή για εκείνη. Παρακολουθούμε τους ήρωες μιας τραγικής ιστορίας που γεννήθηκε στο εφηβικό τους παρελθόν, αλλά τα κατάλοιπά της επιβιώνουν στην ενήλικη ζωή τους, μέχρι να λυθούν τα μάγια και να πάρουν όλοι και όλα την πραγματική τους μορφή.
INFO: “Το Σχοινάκι”, της Νάντιας Δρακούλα • 10 έως 27 Μαΐου 2017 • Κτίριο Τσίλλερ – Σκηνή “Νίκος Κούρκουλος” Ταμεία: 210 5288170-171 • Πληροφορίες παραστάσεων: 210-5288173
