Η πανέμορφη αρχιτεκτονική της και η κοσμοπολίτικη φινέτσα της την καθιστούν πόλο έλξης καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, αλλά ειδικά το Πάσχα η “Αρχόντισσα των Κυκλάδων” παραμένει ένας αξεπέραστος προορισμός.
της Έλενας Κιουρκτσή
Το όνομα “Σύρος” προέρχεται από τη λέξη “Σουρ” ή “Οσούρα” που σήμαινε “βραχώδης” στα αρχαία Φοινικικά. Ο Όμηρος την αναφέρει στην Οδύσσεια ως “Συρίη”. Με άλλα λόγια, η συγκεκριμένη… κοπελιά είναι γνωστή από πολύ παλιά, και ο κοσμοπολίτικος αέρας της δεν είναι τυχαίος. Η πολύπλευρη προσωπικότητα του νησιού είναι εμφανής σε κάθε μικρό οικισμό του, από τη μεσαιωνική Άνω Σύρο, μέχρι τη γραφική Ποσειδωνία και το παραθαλάσσιο Κίνι. Πλακόστρωτα δρομάκια, προσεγμένα αρχοντικά, γραφικά σπιτάκια, καθώς και η φινέτσα από την ιταλική και τη γαλλική αρχιτεκτονική, περιγράφουν με τον πιο γλαφυρό τρόπο την ιστορία και τον πολιτισμό ενός νησιού που δεν μοιάζει με κανένα άλλο.
Το ίδιο ισχύει και για τους κατοίκους της, που είναι ιδιαίτερα ανοιχτόμυαλοι, φιλόξενοι και χαμογελαστοί. Γεγονός που αντικατοπτρίζεται, εκτός των άλλων, και στην ξεχωριστή εμπειρία της Μεγάλης Εβδομάδας και της Ανάστασης, καθότι είναι ένα από τα ελάχιστα μέρη στον κόσμο, όπου οι δύο χριστιανικές κοινότητες, των Καθολικών και των Ορθοδόξων, μοιράζονται την κατάνυξη των ημερών, επισφραγίζοντας έτσι κάθε χρόνο τη μακραίωνη αρμονική συμβίωσή τους.
Αυτή την Αρχόντισσα την αγάπησα όχι μόνο για τη ζωντάνια της και τις γοητευτικές διαδρομές της, αλλά και για τη Μαίρη και τον μοναχογιό της Μάρκο, πρόσωπα-σταθμούς στη ζωή μου, που έφυγαν νωρίς για τον Παράδεισο και που μου γνώρισαν με τον ομορφότερο τρόπο το νησί τους, μέσα από τα καταγάλανα μάτια τους. Αφιερωμένη σε εκείνους, λοιπόν, αυτή η ταξιδιωτική μας περιήγηση: από την Ερμούπολη και την Άνω Σύρο, έως τον Γαλησσά.
7+1 Μust see του νησιού
1 _ Πλατεία Μιαούλη και Δημαρχείο
Η πλατεία Μιαούλη στην Ερμούπολη είναι το κομβικό σημείο συνάντησης για ντόπιους και παραθεριστές. Στο κέντρο της βρίσκεται ο ανδριάντας του ναυάρχου της Επανάστασης του 1821, Ανδρέα Μιαούλη, που τοποθετήθηκε το 1899 και έδωσε το όνομά του στην πλατεία.
Σήμα κατατεθέν το επιβλητικό Δημαρχείο –ένα από τα μεγαλύτερα δημαρχιακά μέγαρα στην Ελλάδα– που χτίστηκε το 1898 βάσει σχεδίων του Τσίλλερ και στοίχισε τότε στον Δήμο 1.300.000 δραχμές, ποσό υπέρογκο για την εποχή. Στο εσωτερικό του δεσπόζει η μεγαλοπρεπής σκάλα του, πλάτους 15,5 μέτρων. Τριγύρω του πανέμορφα κτίρια, όλα δημιουργήματα του 19ου αιώνα.
2 _ Αποθήκες Διαμετακομίσεως
Χτίστηκαν στην προβλήτα του λιμανιού της Σύρου στα 1834-1839, με κρατική δαπάνη, σε σχέδια του Ι.Β. Ερλάχερ και με την επιστασία του Βίλχελμ φον Βάιλερ. Το 1994 δημιουργήθηκε σε τέσσερις από αυτές η Πινακοθήκη Κυκλάδων, η οποία φιλοξενεί περιοδικές εκθέσεις και δικές της συλλογές.
3 _ Συνοικία “Βαπόρια”
Είναι ενδεχομένως η ομορφότερη γειτονιά του νησιού. Χτισμένη δίπλα στη θάλασσα, στο ανατολικό τμήμα της Ερμούπολης, με υπέροχα καπετανόσπιτα που μοιάζουν να κρέμονται πάνω στα βράχια, αποπνέει την αίγλη μια περασμένης εποχής, τότε που κατοικούσαν εκεί βαποριέρηδες και βιομήχανοι. Αξίζει μία στάση στην παραλία Αστέρια, αλλά και στον ναό του Αγίου Νικολάου των Πλουσίων, με τα χαρακτηριστικά πυργωτά κωδωνοστάσια.
4 _ Δημοτικό Θέατρο “Απόλλων”
Ένα από τα στολίδια της Σύρου, έμβλημα της πολιτιστικής ανάπτυξης της Ερμούπολης, το οποίο κατασκευάστηκε στα 1862-1864 από τον Ιταλό αρχιτέκτονα Pietro Sampo. Ο σχεδιασμός του είναι επηρεασμένος από τέσσερα τουλάχιστον ιταλικά πρότυπα, μεταξύ των οποίων και η Σκάλα του Μιλάνου. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, υπέστη σοβαρές καταστροφές, γεγονός που οδήγησε σε αλόγιστες επεμβάσεις αποκατάστασης των ζημιών το 1970, με αποτέλεσμα να αλλοιωθεί το εσωτερικό του. Από το 2002, λειτουργεί στον χώρο του θεάτρου ο “Χώρος Αναμνήσεων του Δημοτικού Θεάτρου Απόλλων”, με διάφορα εκθέματα, όπως αφίσες, κοστούμια διαφόρων παραστάσεων κ.ά.
5 _ Μεσαιωνικό Κάστρο και Άνω Σύρος
Το Κάστρο περιβάλλει τον ενετικό οικισμό της Άνω Σύρου και κατασκευάστηκε από τους πρώτους Φράγκους εποίκους του νησιού, τον 13ο αιώνα. Σήμερα τα απομεινάρια του είναι ορατά μέσα στον σύγχρονο οικισμό –οι τρεις πύλες του συνεχίζουν να αποτελούν τις κύριες εισόδους στην Άνω Σύρο–, που διατηρεί αυτούσιο τον μεσαιωνικό χαρακτήρα του. Πρόκειται για μια μαγευτική εμπειρία με πολλά σκαλοπάτια, ωραία καφέ, ενώ στην κορυφή βρίσκεται η Μητρόπολη των Καθολικών, Σαν Τζώρτζης. Στην Άνω Σύρο γεννήθηκε και ο Μάρκος Βαμβακάρης, όπου και συνέθεσε ένα από τα πιο γνωστά του κομμάτια, τη “Φραγκοσυριανή”. Η προτομή του κοσμεί την ομώνυμη πλατεία, ενώ στο μουσείο που φέρει το όνομά του εκτίθενται προσωπικά αντικείμενα, χειρόγραφα κείμενα κ.ά.
6 _ Άνω Μεριά και Χαλανδριανή
Το απανωμερίτικο τοπίο είναι άγριο και άνυδρο, συναρπαστικό και πανέμορφο με απόκρημνα βράχια, ξερολιθιές, αγριελιές, και μυρίζει θυμάρι. Θα συναντήσουμε διάσπαρτα εκκλησάκια και πεζούλες, μικρούς οικισμούς που εναρμονίζονται πλήρως με το περιβάλλον, παρθένες παραλίες που έχουν πρόσβαση μόνο από δύσβατα μονοπάτια ή από τη θάλασσα, με καΐκια που κάνουν δρομολόγια από το Κίνι.
Κάπου εκεί, στη βορειοανατολική πλευρά του νησιού, βρίσκεται η Χαλανδριανή. Αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους του νησιού, αλλά και των Κυκλάδων, καθώς στην περιοχή έχει ανακαλυφθεί, μετά από ανασκαφές του Χρήστου Τσούντα στα τέλη του 19ου αιώνα, μια προϊστορική ακρόπολη με οχυρωματικό τείχος που διέθετε πύργους, πύλες και νεκροταφείο, που χρονολογείται από την 3η χιλιετία π.Χ. Άλλωστε, το όνομα Χαλανδριανή προέρχεται από τη λέξη “Χάλαντρα” που σημαίνει “χαλασμένα άντρα”, δηλαδή ερείπια. Λόγω της ιδιαιτερότητάς του, ο συγκεκριμένος οικισμός κοσμεί τα διεθνή βιβλία αρχιτεκτονικής, έχοντας μόλις τρεις μόνιμους κατοίκους, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή. Εκεί μπορούμε να θαυμάσουμε το μικρό ξωκλήσι της Παναγίας Χαλανδριανής, αλλά και την απέραντη θέα προς τις ακτές της Σύρου και το γαλάζιο του Αιγαίου.
7 _ Άλλοι όμορφοι οικισμοί
Αξίζουν της προσοχής μας οι επιβλητικές εξοχικές κατοικίες στην Ποσειδωνία, η πέτρινη προβλήτα με τους φοίνικες στον Γαλησσά και τα γραφικά ξωκλήσια στα Χρούσσα.
Επιτάφιος και Ανάσταση στη Σύρο
Το ιδιαίτερο στοιχείο στη Σύρο είναι η συνύπαρξη των Επιταφίων Καθολικών και Ορθόδοξων Εκκλησιών. Από τον ναό του Σαν Τζώρτζη (Αη-Γιώργη), στην Άνω Σύρο (ή Άνω Σύρα), κι από την Ευαγγελίστρια στην Ερμούπολη πορεύονται εκείνοι των Καθολικών, ενώ από τους ναούς του Αγίου Νικολάου, της Κοίμησης της Θεοτόκου και της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος ξεκινούν των Ορθοδόξων.
Την περιφορά των καθολικών Επιταφίων συνοδεύουν, αντί για εξαπτέρυγα, χιτώνες, σφουγγάρια και ζάρια κρεμασμένα σε κοντάρια, που συμβολίζουν τα Θεία Πάθη.
Οι Επιτάφιοι συναντιούνται στην πλατεία Μιαούλη, όπου ψάλλονται τροπάρια της Μεγάλης Παρασκευής από τη χορωδία της ορθόδοξης ενορίας του Αγίου Νικολάου. Πρόκειται για μια πραγματικά κατανυκτική εμπειρία. Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, κατά την πρώτη Ανάσταση και μετά το “Χριστός Ανέστη”, το έθιμο στη Σύρο επιβάλλει το εκκωφαντικό κτύπημα από τους πιστούς των στασιδιών στις εκκλησίες της Σύρου.
Εντυπωσιακό είναι και το βράδυ της Ανάστασης, στο καθολικό μοναστήρι του Αη-Γιώργη (Σαν Τζώρτζη) στην Άνω Σύρο ή στην κορυφή του λόφου Δήλι, όπου βρίσκεται η ορθόδοξη εκκλησία της Αναστάσεως. Εκεί λαμβάνει χώρα μια πανδαισία πυροτεχνημάτων, τα οποία εκτοξεύονται και από τους δύο λόφους που δεσπόζουν πάνω από την Ερμούπολη.
– Χρήσιμες πληροφορίες
Διαμονή: Καλές επιλογές είναι το Electra Syros, από 56 ευρώ το δίκλινο (Αθηνάς 17, Βαπόρια, Ερμούπολη, τηλ.: +30 2281 079488, www.electrasyros.gr), ο Αποσπερίτης στο Κίνι από 37 ευρώ το δίκλινο (τηλ.: +30 2281 071207, www.aposperitis-syros.gr) και το Hotel Benois στο δημοφιλές παραθαλάσσιο θέρετρο του Γαλησσά, με μπάνιο εξοπλισμένο με ντους χρωματοθεραπείας ή υδρομασάζ, από 57 ευρώ το δίκλινο (Παραλία Γαλησσά, τηλ.: +30 22810-42833, www.benois.gr).
Για καφέ και ποτό: Υπάρχουν διάφορα καφέ στην Άνω Σύρο, όλα με καταπληκτική θέα στον φυσικό όρμο, την πόλη και τα γύρω νησιά, όπως η Τήνος και η Μύκονος. Ένα από τα πιο δημοφιλή είναι το Συριανών Καφεποτείο, το οποίο ξεπροβάλλει κάτω από τον ναό του Αγίου Γεωργίου, ανάμεσα στα υπέροχα στενά. Από το πρωί σερβίρει όλα τα είδη του καφέ, παραδοσιακά χειροποίητα γλυκά του κουταλιού, πίτες, παστελαριά (είδος γλυκού που αποτελείται από ξερά σύκα πασπαλισμένα με σουσάμι και κανέλα) και το βράδυ κρύα πιάτα, τσίπουρο, κοκτέιλ και κρασιά (www.facebook.com/syrianon.kafepoteio).
Το Asteria Beach Bar, στην Ερμούπολη (www.facebook.com/AsteriaBeachSyros), είναι ένα στιλάτο καφέ που το βράδυ γίνεται μπαρ. Εκεί γυρίστηκε και το super cheesy low budget κλιπάκι της Ελευθερίας Αρβανιτάκη για το κομμάτι “Μακριά από τη Τρικυμία”.
Για παγωτό: Το απόλυτο μέρος είναι το Django gelato, όπου φτιάχνουν μπροστά μας το παγωτό, ενώ διαθέτει και vegan επιλογές (Ερμούπολη, τηλ.: +30 2281 076661).
Μια σταγόνα ιστορία
Η αριστοκρατική συνοικία “Βαπόρια” χτίστηκε από Χιώτες και Μικρασιάτες πλούσιους πρόσφυγες (οι περισσότεροι εκ των οποίων εφοπλιστές). Μετά την καταστροφή των Ψαρών, της Καλύμνου και Κάσου (αντίποινα των Τούρκων για αντάρτικα του Μιαούλη), οι διασωθέντες έφτασαν πρώτα στην Ερμούπολη και αρκετοί εγκαταστάθηκαν εκεί. Το ίδιο ακριβώς συνέβη και το 1922 με τους Μικρασιάτες που, ουσιαστικά, δημιούργησαν το βιομηχανικό θαύμα της Ερμούπολης.
Για φαγητό: Το Αρχονταρίκι της Μαρίτσας στην Ερμούπολη σερβίρει ποικίλες αυθεντικές γεύσεις της ελληνικής και μεσογειακής κουζίνας (Εμμανουήλ Ροΐδη 8, τηλ.: +30 22810 86771, www.archontariki-restaurant.gr/).
Στο Κίνι (την Οία της Σύρου, τουλάχιστον όσον αφορά το ηλιοβασίλεμα), στο Αλλού Γυαλιού, θα γευτούμε φρέσκα ψάρια και θαλασσινά (το λιμάνι με τις ψαρόβαρκες απέχει 200 μέτρα), αλλά και μαγειρευτά του φούρνου και του καζανιού (Παραλία Κινίου, τηλ.: +30 22810 71196, www.allouyialousyros.gr). Εξαιρετικό, με εξίσου ευφάνταστη ονομασία, και το Δυο τζιτζίκια στ’ αλμυρίκια, με δυνατό του σημείο τα φρούτα της θάλασσας και γενικά τα ψαρικά. Από τα νοστιμότερα είναι τα καλαμαράκια, το μαστιχωτό χταποδάκι, η ψητή σαρδέλα και ο γαύρος. Το χαλαρό ύφος του χώρου “επιτρέπει”, από μαγιό, μέχρι ανάλαφρη βραδινή ένδυση (Παραλία Κινίου, τηλ.: +30 2281 071151).
Για… ψάρια που μυρίζουν ακόμη ιώδιο, στη σχάρα ή στο τηγάνι, το Αμπέλα είναι το ιδανικό εστιατόριο. Κάπως ακριβό (αλλά το αξίζει), σερβίρει και σπιτικά φαγητά, παρασκευασμένα από ντόπιες, φρέσκες πρώτες ύλες. Αξίζει να δοκιμάσουμε, εκτός των ψαρικών, σαλάτα με πλιγούρι, απάκι καπνιστό και μπιφτέκια κοτόπουλου (Παραλία Αμπέλα, τηλ.: +30 22810 45110, https://www.facebook.com/ambela.syros). Στις παραδοσιακές ταβέρνες του Σαν Μιχάλη (Άνω Μεριά) μπορούμε να απολαύσουμε μερικές από τις παραδοσιακές συνταγές, όπως αετόπιτα (πίτα με ψάρι και λαχανικά) και κοκκινιστά σαλιγκάρια με φασκόμηλο, μαραθόπιτα και άλλες γεύσεις που θα μας μυήσουν στη συριανή γαστρονομία. Ενδεικτικά, η ταβέρνα Πλακόστρωτο προσφέρει σπιτικές γεύσεις και παραδοσιακές συνταγές με βότανα και μυρωδικά της περιοχής. Νοστιμότατη η λιαστή ντομάτα, τηγανισμένη με κουρκούτι που συνοδεύεται με γιαούρτι, η μελιτζάνα σε πήλινο, το κατσικάκι στη λαδόκολλα, το χοιρινό με το μοσχάρι στη γάστρα, αλλά και το κρασάτο χοιρινό με μάραθο (Σαν Μιχάλης, τηλ.: +30 697 3980248).
– Τοπικές νοστιμιές
Εννοείται λουκούμια, αμυγδαλωτά και χαλβαδόπιτες, καθώς και το νοστιμότατο λουκάνικο Σύρου με μάραθο και το περίφημο τυρί Σαν Μιχάλη, που παράγεται αποκλειστικά στον ομώνυμο οικισμό.
Το εκλεκτότερο των εκλεκτών ελληνικό αλλαντικό είναι η συριανή λούζα (όπως το jamon iberico, αλλά ανώτερο), του οποίου η συνταγή χάνεται στο βάθος του χρόνου. Επιπλέον, μην παραλείψουμε το θυμαρίσιο μέλι, την κάπαρη και τα αποξηραμένα σύκα, ενώ το καλύτερο ντόπιο κρασί (σε λευκό) είναι η Φάμπρικα.
Περισσότερα:
www.syrosisland.gr/travel-information
www.syrostoday.gr/Info/16-Dimos-Syroy-Ermoypolis-Ermoypoli.aspx
* Ευχαριστούμε για την ενδελεχή “ξενάγηση” τον Συριανό Πάνο Ρούσσο με την υπέροχη κορούλα του Αριάδνη.
