“Shaken, not stirred” (χτυπημένο, όχι ανακατεμένο): Αυτή είναι η κλασική επιλογή του γοητευτικού Βρετανού με το σμόκιν, ο οποίος έχει μόλις παραγγείλει το μαρτίνι του στο μπαρ. Και αφού γυρίσει προς την καλλονή που κάθεται δίπλα του, θα την κοιτάξει βαθιά μέσα στα μάτια και θα της πει “My name is Bond, James Bond”. Kι αφού περάσει μαζί της λίγες ώρες πάθους, αποσπώντας από αυτήν τις πληροφορίες που χρειάζεται, θα την αφήσει να κοιμάται γαλήνια, πηγαίνοντας να ολοκληρώσει την αποστολή του: να εξουδετερώσει το Κακό, στο όνομα της Αυτής Μεγαλειότητας.
της Γιώτας Χουλιάρα
Ο Τζέιμς Μποντ ή, αλλιώς, Πράκτωρ 007 είναι ένας φανταστικός χαρακτήρας, ο οποίος δημιουργήθηκε το 1953 από τον Άγγλο συγγραφέα Ίαν Φλέμινγκ. Ο περιβόητος πράκτορας της βρετανικής Μυστικής Υπηρεσίας ΜΙ6 πρωταγωνιστεί σε δώδεκα μυθιστορήματα και δύο συλλογές διηγημάτων και το ονοματεπώνυμό του είναι συνδυασμένο με εικόνες πλούτου, εξωτικές τοποθεσίες, σκηνές κατασκοπείας, συνωμοσίες, ίντριγκες, πάθη και σκοτεινά μυστικά.
Τα βιβλία του Φλέμινγκ γρήγορα μεταφέρθηκαν στη μεγάλη οθόνη, δημιουργώντας τη δημοφιλέστερη και μακροβιότερη κινηματογραφική σειρά κατασκοπείας. Στις είκοσι τέσσερις ταινίες που προβλήθηκαν στον κινηματογράφο, τον ρόλο του απόλυτου πράκτορα έχουν ενσαρκώσει οι Σον Κόνερι, Ρότζερ Μουρ, Τίμοθυ Ντάλτον, Πιρς Μπρόσναν και Ντάνιελ Κρεγκ, με τον Αυστραλό Τζορτζ Λέιζενμπι να αναλαμβάνει τον ρόλο για μόνο μια φορά (ευτυχώς), το 1969, σε ένα διάλειμμα του Σον Κόνερι.
Από τον Οκτώβριο του 1962 που ξεκίνησε την κινηματογραφική διαδρομή του, μέχρι και σήμερα, ο Μποντ φαίνεται να είναι αξεπέραστος ως χαρακτήρας. Ο ζωώδης μαγνητισμός του Σον Κόνερι, το εκλεπτυσμένο και αριστοκρατικό γούστο του Ρότζερ Μουρ, το μυστηριώδες και σκοτεινό ύφος του Τίμοθι Ντάλτον, το αγγλοσαξωνικό και άκρως γοητευτικό στυλ του Πιρς Μπρόσναν και το σαγηνευτικό βλέμμα τού σχεδόν ατσαλάκωτου, ακόμη και σε ακραίες σκηνές βίας, Ντάνιελ Κρεγκ, αποτελούν ένα εκρηκτικό μείγμα που φαίνεται να μην έχει αντίπαλο.
“From Jamaica with love”
Το 1953, ο Ίαν Φλέμινγκ είδε το πρώτο βιβλίο του, με τίτλο “Casino Royale” και ήρωα τον Τζέιμς Μποντ, στα ράφια των βιβλιοπωλείων. Επρόκειτο για ένα μυθιστόρημα που έγραψε στο εξοχικό του στην Τζαμάικα, όπου είχε αποσυρθεί μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, έχοντας εγκαταλείψει τον κόσμο των Μυστικών Υπηρεσιών.
Ο Φλέμινγκ, γιος βουλευτή των Συντηρητικών, εργαζόταν ως δημοσιογράφος στο Reuters μέχρι το 1939. Όταν ξέσπασε ο Πόλεμος, άρχισε να συνεργάζεται με τη Μυστική Υπηρεσία Πληροφοριών της Βρετανίας (Secret Intelligence Service, γνωστή και ως MI6), τις Επιχειρήσεις Ειδικών Αποστολών (μια βρετανική ειδική μυστική παραστρατιωτική υπηρεσία που έδρασε στον Β΄ Παγκόσμιο) και το πρωθυπουργικό γραφείο. Κατά τη διάρκεια του Πολέμου, σχεδίαζε επικίνδυνες μυστικές αποστολές, πολλές από τις οποίες έφερε εις πέρας ο ίδιος, ενώ προσέφερε τις γνώσεις του και στους Αμερικανούς για την οργάνωση της OSS, πρόδρομο της CIA.
Μετά το τέλος του Πολέμου, ο Φλέμινγκ αποφάσισε να επιστρέψει στη δημοσιογραφία και να αφιερωθεί στη συγγραφή. Αφού έφυγε από τη Βρετανία, βρέθηκε στην Τζαμάικα όπου οι Times, με τους οποίους συνεργαζόταν τότε, του παραχώρησαν ένα εξοχικό που λεγόταν “Goldeneye”. Στην ηρεμία της εξωτικής Καραϊβικής, λοιπόν, ο Φλέμινγκ αποφάσισε να μεταφέρει στο χαρτί όσα έζησε κατά τη διάρκεια της θητείας του στις Μυστικές Υπηρεσίες. Όπως είχε αποκαλύψει σε συνέντευξή του στο περιοδικό New Yorker, ο ίδιος φανταζόταν αρχικά τον Μποντ ως έναν εξαιρετικά βαρετό, πεζό και αδιάφορο άνθρωπο.
Αν μελετήσει κάποιος με προσοχή τα έργα του Φλέμινγκ, θα διαπιστώσει πως ο ήρωάς του υπήρξε η επιτομή πολλών πρακτόρων και κομάντο που γνώρισε ο Φλέμινγκ κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Θεωρείται, δε, βέβαιο ότι έχει αντλήσει στοιχεία από τον αδελφό του, Πίτερ Φλέμινγκ, ο οποίος πολέμησε στη Νορβηγία και την Ελλάδα, αλλά και από τον Ρωσοεβραίο τυχοδιώκτη και πράκτορα Σίντνεϊ Ράιλι, ο οποίος είχε ονομαστεί “Άσσος των Κατασκόπων”.
Όλη η ζωή του Ράιλι κινήθηκε μεταξύ ιστορίας και μύθου, καθώς από την Οδησσό όπου γεννήθηκε το 1874, βρέθηκε στη Βραζιλία, αφού πρώτα σκηνοθέτησε τον θάνατό του. Στη συνέχεια, βρέθηκε στη Βρετανία όπου συνεργάστηκε με τις Μυστικές Υπηρεσίες, αλλά και με την Αυτοκρατορική Γερμανία, για την οποία ανέλαβε ειδικές αποστολές. Ο Ράιλι ήταν κοσμοπολίτης και πολύγλωσσος, αγαπούσε την καλή ζωή και τον τζόγο, ενώ ήταν και λάτρης του ωραίου φύλου…
Τις ιστορίες του Ράιλι διηγήθηκε στον Φλέμινγκ ο διπλωμάτης και δημοσιογράφος σερ Ρόμπερτ Μπρους Λόκχαρτ, ο οποίος είχε συνεργαστεί με τις βρετανικές Μυστικές Υπηρεσίες κατά τη διάρκεια της διπλωματικής του θητείας στη Ρωσία. Ο Φλέμινγκ εμπνεύστηκε και από το βιβλίο του Λόκχαρτ, με τίτλο “Memoirs of a British Agent”, δημιουργώντας σταδιακά την προσωπικότητα του Μποντ, στελέχους της Secret Intelligence Service (SIS), αλλιώς MI6, ο οποίος φέρει τον βαθμό του Πλωτάρχη και τον υπηρεσιακό κωδικό αριθμό 007.
Όταν ο Φλέμινγκ αναζητούσε όνομα για τον ήρωά του, θυμήθηκε ένα βιβλίο που διάβαζε μικρός, το “Πουλιά από τις Δυτικές Ινδίες” ενός πολύ γνωστού ορνιθολόγου, ειδικού στα πουλιά της Καραϊβικής, του Τζέιμς Μποντ. Κρίνοντας ότι το όνομα ήταν αρκούντως βαρετό, όπως αποκάλυψε αργότερα, βάφτισε έτσι τον πρωταγωνιστή των ιστοριών του, δημιουργώντας τελικά ένα από τα πιο συναρπαστικά και αναγνωρίσιμα ονόματα στον κόσμο.
Ψυχρός Πόλεμος και κατασκοπεία
Ήταν Μάιος του 1963, όταν η ταινία “Dr. No”, με τον Σον Κόνερι και την Ούρσουλα Άντρες, έκανε πρεμιέρα στις ΗΠΑ (στο Λονδίνο παρουσιάστηκε τον Οκτώβριο του 1962), αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο οι Αμερικανοί έπιναν τα κοκτέιλ τους. Βρισκόμαστε στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, ενώ έχει προηγηθεί η κρίση των πυραύλων της Κούβας, μία αντιπαράθεση διάρκειας 13 ημερών μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ, η οποία είχε φέρει τις δύο υπερδυνάμεις της εποχής πολύ κοντά σε έναν πυρηνικό πόλεμο.
Λέγεται ότι ο πρόεδρος Κένεντι, βλέποντας την ταινία, είχε πει “Μακάρι να είχα τον Τζέιμς Μποντ στο προσωπικό μου”, καθώς ο ίδιος υπήρξε λάτρης του Βρετανού κατασκόπου. Μάλιστα, η Τζάκι ήταν εκείνη που του είχε αγοράσει τα βιβλία του Φλέμινγκ ως δώρο. Σε συνέντευξή του, ο Κένεντι είχε αποκαλύψει ότι το βιβλίο “Από τη Ρωσία με Αγάπη” ήταν ένα από τα 10 αγαπημένα του βιβλία. Η ομώνυμη ταινία εικάζεται ότι ήταν και η τελευταία που είδε ο Κένεντι σε ειδική προβολή στον Λευκό Οίκο, πριν από το ταξίδι του στο Ντάλας, όπου δολοφονήθηκε το 1963.
Αν και πλέον η εποχή του Ψυχρού Πολέμου έχει παρέλθει, η γοητεία που ασκούν σε σινεφίλ και αναγνώστες οι ταινίες και τα βιβλία με θέμα την κατασκοπεία παραμένει αναλλοίωτη στον χρόνο. Δεν είναι καθόλου τυχαίο το ότι πρόσφατα ξεκίνησε να λειτουργεί στη Νέα Υόρκη το KGB Espionage Museum, ένα μουσείο αφιερωμένο στη ρωσική Μυστική Υπηρεσία της εποχής του Ψυχρού Πολέμου και στις τεχνικές της.
Diamonds are forever. To ίδιο και ο Bond
Η αντοχή του Τζέιμς Μποντ στον χρόνο οφείλεται σε πολλούς παράγοντες και όχι μόνο στη γοητεία που ασκεί η κατασκοπεία. Πρόκειται για έναν πολυεπίπεδο ήρωα, ο οποίος παραμένει διαχρονικά γοητευτικός, ταυτόχρονα κλασικός αλλά και μοντέρνος, καθώς ο Μποντ χρησιμοποιεί πάντα την εκάστοτε τελευταία λέξη της τεχνολογίας, για να αντιμετωπίσει τους κακούς που θέλουν να σπείρουν τον όλεθρο και την καταστροφή. Οι άνδρες που τον παρακολουθούν, θέλουν να είναι σαν αυτόν – δυναμικοί, γοητευτικοί, γυμνασμένοι, ευφυείς. Οι γυναίκες, από την άλλη, επιθυμούν έναν άνδρα όπως ο Μποντ – μυστηριώδη, σαγηνευτικό και ευγενή.
Σε συνέδριο για την ανθρώπινη συμπεριφορά το 2008, στην Ιαπωνία, ο Δρ. Πίτερ Τζόνασον, ειδικός σε θέματα συμπεριφοράς, χρησιμοποίησε το μοντέλο του Βρετανού πράκτορα για την έρευνά του. Όπως αποκάλυψε, ο Τζέιμς Μποντ αποτελεί τον τέλειο συνδυασμό όλων των σκοτεινών δυνάμεων που ελκύουν μια γυναίκα, καθώς είναι δύσκολος και εξωστρεφής, αποτελώντας την προσωποποίηση αυτού που λέμε “κακό παιδί”.
Τη δική του εξήγηση επιχείρησε να δώσει ο Ντάνιελ Κρεγκ, πρωταγωνιστής των τελευταίων ταινιών του Μποντ. Όταν, λοιπόν, μετά την πρεμιέρα της ταινίας “Skyfall” ρωτήθηκε γιατί οι γυναίκες τρελαίνονται για τον Τζέιμς Μποντ, εκείνος απάντησε “Σίγουρα έχει σέξι γκάτζετς και είναι επικίνδυνος. Έτσι απλά”.
Ελληνική γοητεία και κατασκοπεία
Αυτό που δεν γνωρίζει το ευρύ κοινό είναι ότι τον ρόλο του Βρετανού κατασκόπου λίγο έλειψε να πάρει ο ωραίος του ελληνικού σινεμά, Γιώργος Φούντας. Ήταν το 1967, όταν ο Σον Κόνερι θέλησε να αποχωρήσει από τις ταινίες του θρυλικού κατασκόπου, παρά την τεράστια επιτυχία που είχε σημειώσει. Έτσι, οι παραγωγοί άρχισαν να αναζητούν ηθοποιούς από όλο τον κόσμο, όταν είδαν τον Γιώργο Φούντα στην ταινία “Ποτέ την Κυριακή”. Ζήτησαν τότε από τον Φίνο να τους φέρει σε επαφή με τον Έλληνα ηθοποιό.
Ο Φούντας, παρά τους δισταγμούς του, ταξίδεψε τελικά στο Λονδίνο για τα δοκιμαστικά. Πέρασε, μάλιστα, στους επικρατέστερους υποψήφιους, αλλά το γεγονός ότι δεν ήξερε Αγγλικά οδήγησε τους παραγωγούς στον Τζωρτζ Λέιζενμπι, τον πιο αδιάφορο Μποντ που είδαμε στη μεγάλη οθόνη.
Ελληνικό χρώμα, ωστόσο, είχε η ταινία του 1981 “For your eyes only”, με τον Ρότζερ Μουρ στον πρωταγωνιστικό ρόλο, γυρίσματα της οποίας έγιναν σε Κέρκυρα και Μετέωρα. Σε εκείνη την ταινία, ο κακός που καλούνταν να αντιμετωπίσει ο θρυλικός πράκτορας είχε το ελληνικό όνομα “Άρης Κριστάτος”. Ενώ το 2012, στην ταινία “Skyfall”, η Ελληνίδα Τόνια Σωτηροπούλου κατάφερε να ενταχθεί στη λίστα των εκλεκτών γυναικών του φοβερού πράκτορα. Ωστόσο, υπήρξε το μοναδικό κορίτσι του Μποντ που δεν είπε ούτε μια ατάκα.
Bond 25 – For our eyes only
Για τους φανατικούς του είδους (και ειδικά για τις θαυμάστριες του Ντάνιελ Κρεγκ), η ταινία “Bond 25” θα επιβεβαιώσει τη διαχρονικότητα του ήρωα την άνοιξη του 2020, παρόλο που αρχικά την περιμέναμε μέσα στο 2019. Αυτή θα είναι και η τελευταία εμφάνιση του Ντάνιελ Κρεγκ στον ρόλο του Μποντ.
Σύμφωνα με όσα έχουν δοθεί στη δημοσιότητα, η υπόθεση της ταινίας έχει ως εξής: O Μποντ έχει αφήσει την ενεργό δράση και απολαμβάνει μια ήρεμη ζωή στην Τζαμάικα (άραγε στο εξοχικό του Φλέμινγκ;). Η γαλήνη του όμως θα διακοπεί γρήγορα, όταν ένας παλιός του φίλος, ο Φίλιξ Λέιτερ της CIA, θα εμφανιστεί ζητώντας τη βοήθειά του. Η αποστολή διάσωσης ενός επιστήμονα που έχει πέσει θύμα απαγωγής αποδεικνύεται πιο δύσκολη από ό,τι αναμενόταν, οδηγώντας τον Μποντ στα χνάρια ενός μυστηριώδους κακού, τον οποίο θα ενσαρκώσει ο βραβευμένος φέτος με Όσκαρ Α’ ανδρικού ρόλου, Ράμι Μάλεκ, ο οποίος είναι εξοπλισμένος με μια επικίνδυνη νέα τεχνολογία.
Τζέιμς ή… Τζέιμι;
Την ίδια ώρα, οι παραγωγοί της σειράς ταινιών ψάχνουν τον επόμενο ηθοποιό που θα υποδυθεί τον φοβερό πράκτορα, με διάφορες προτάσεις να έχουν πέσει στο τραπέζι. Παρά το γεγονός ότι αρκετοί θεωρούν πιθανό το ενδεχόμενο ο ήρωας να μετατραπεί σε… ηρωίδα, βασισμένοι σε μια εξωφρενική λογική πολιτικής ορθότητας, η παραγωγός Μπάρμπαρα Μπρόκολι επιβεβαίωσε σε συνέντευξή της στην Guardian ότι δεν πρόκειται ποτέ να δούμε μια γυναίκα να παίζει τον ρόλο του Τζέιμς Μποντ. “Ο Μποντ είναι άνδρας”, δήλωσε η Μπρόκολι. “Είναι αρσενικός χαρακτήρας. Έχει γραφτεί ως άνδρας και νομίζω πως καλύτερα είναι να παραμείνει ως έχει”.
Σε μια προσπάθεια να συνεισφέρουμε κι εμείς στη διαδικασία εκλογής, θα προτείνουμε τον Βρετανό ηθοποιό Τομ Έλλις, με το φλεγματικό γοητευτικό του στυλ, ο οποίος έχει ενσαρκώσει τον Lucifer στην ομώνυμη σειρά του Netflix. Εξάλλου, ο Τζέιμς Μποντ αποδεικνύεται σωστός “διάβολος” για τους διαβόητους εγκληματίες, που πάντα κάνουν το λάθος να πιστέψουν ότι θα ξεμπερδεύουν εύκολα μαζί του. Έτσι δεν είναι;