Όσοι έχουν παιδιά πιθανότατα το γνωρίζουν, καθότι και στα ελληνικά σχολεία είναι δημοφιλέστατο. Όσοι δεν έχουν, σίγουρα θα το μάθουν σύντομα. Τι είναι αυτό το παιχνίδι που ονομάζεται ‘fidget spinner’ και πώς έχει καταφέρει να γίνει η νέα μανία μικρών και μεγάλων;
του Ραζμίκ Αγαμπατιάν
• Σε ποιον την… πρωτοσβούριξε
Για την ύπαρξη του fidget spinner υπεύθυνη είναι η Αμερικανίδα χημικός μηχανικός Catherine Hettinger. Αρχές του 1990 είχε ένα δύσκολο καλοκαίρι, καθότι είχε διαγνωστεί με μυασθένεια – ένα χρόνιο αυτοάνοσο νόσημα, το οποίο αποδυναμώνει το μυϊκό σύστημα που σχετίζεται με την κίνηση (ιδίως τα πόδια και τα χέρια) και τους πνεύμονες. Τότε η κόρη της, Σάρα, ήταν μόλις επτά ετών και η Hettinger δεν μπορούσε καν να σηκώσει τα παιχνίδια της από το πάτωμα.
Έτσι, σε συνεργασία με τη μικρή, προκειμένου να δώσουν μια πρακτική λύση στο πρόβλημα αυτό, είπαν να σχεδιάσουν “κάτι” που θα μπορούσαν να παίζουν μαζί. Το αποτέλεσμα ήταν μια μικρή συσκευή από πλαστικό που στριφογύριζε. Επιπρόσθετα, η εφευρέτης, παίζοντας με αυτό, διαπίστωσε πως την έκανε να αισθάνεται πολύ πιο χαλαρή και της μείωνε κατά πολύ το στρες. Έτσι, αποφάσισε να κατοχυρώσει την πατέντα του “παιχνιδιού που στριφογυρίζει”.
Τα σημερινά fidget spinners, βέβαια, δεν μοιάζουν σε τίποτα με την πρωτότυπη εκδοχή τους· έχουν εξελιχθεί σχεδιαστικά και λειτουργικά, προκειμένου να μπορούν να στριφογυρίζουν πιο εντυπωσιακά και περισσότερη ώρα.
Καιρός να ξεχάσουμε τα Pokemon Go, τις μεταλλικές τάπες, τη συλλογή από αυτοκόλλητα. Το fidget spinner έχει καταφτάσει και σαρώνει τα πάντα! Είναι παιχνίδι, είναι εύκολο, δεν απαιτεί ιδιαίτερες δεξιότητες, κοστίζει ελάχιστα και, αναμφίβολα, είναι η μόδα της εποχής.
Αποτελείται από δύο κομμάτια και θυμίζει έλικα ελικοπτέρου. Έχει (συνήθως) τρεις ακτίνες και μία βάση, στην οποία αυτές στηρίζονται. Το μόνο που χρειάζεται να κάνει κάποιος είναι το τοποθετήσει σε ένα από τα δάχτυλά του (συνήθως στον αντίχειρα) και να χτυπήσει τις ακτίνες ώστε αυτές να αρχίσουν να περιστρέφονται. Υπάρχουν φυσικά και πιο “τρελά” σχέδια, τα οποία όμως ακολουθούν αυτό το βασικό μοτίβο.
Έτσι, άνθρωποι κάθε ηλικίας, οπουδήποτε κι αν βρίσκονται, ασχολούνται με αυτό απασχολώντας τα χέρια τους. Παρότι τα fidget spinners υπάρχουν από τη δεκαετία του 1990, έγιναν ευρέως γνωστά φέτος, το 2017.
Η νέα αυτή μόδα έχει ήδη κάνει πάταγο σε Αγγλία και Αμερική. Είναι, δε, χαρακτηριστικό ότι, από τα 50 best-selling παιχνίδια αυτή τη στιγμή στο Amazon, τα 49 είναι τύπου fidget spinner.
– Μήπως είναι εθιστικό;
Η μόδα των fidget spinners, σύμφωνα με τους ειδικούς, απογειώθηκε εξαιτίας της εθιστικής φύσης του παιχνιδιού, όπως άλλωστε έχει συμβεί με αρκετές μόδες του παρελθόντος (όπως τα pokemon).
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η αίσθηση που προκαλεί το κράτημα τού γρήγορα κινούμενου έλικα καθώς αυτός γυρίζει στον αέρα, είναι ο λόγος που είναι τόσο ελκυστικό και, επομένως, αυξάνει την επιθυμία για επανάληψη. Αυτό το γεγονός είναι πιθανό σε επιρρεπή άτομα να προκαλέσει εθισμό.
Καθώς γυρίζει, μπορεί να τοποθετηθεί παντού: από το χέρι και τα δάχτυλα, έως το μέτωπο και τη μύτη, ενώ οι ακόμα πιο τολμηροί μπορούν να δοκιμάσουν να το πιάσουν στον αέρα ενώ περιστρέφεται.
Για να γίνει περισσότερο αντιληπτή η έκταση αυτής της μανίας, αξίζει να σημειωθεί πως, εξαιτίας της μεγάλης ζήτησης, η βιομηχανία παραγωγής των fidget spinners έχει εκτοξευτεί, έχοντας δημιουργήσει μια ευρεία γκάμα διαφορετικών τύπων και μοντέλων. Παράλληλα, έχει δημιουργηθεί πλήθος από video στο Υoutube και threads στο Reddit, με tutorials, κόλπα, κριτικές και συχνές ερωτήσεις (FAQs) για το υπερ-δημοφιλές αυτό παιχνίδι.
• 4+1 πλεονεκτήματα της νέας μόδας
1. Εκτονώνει τη νευρικότητα: Ας σκεφτούμε τις υποσυνείδητες κινήσεις που κάνουμε όταν αισθανόμαστε νευρικοί (π.χ. φάγωμα νυχιών, βηματισμοί πάνω-κάτω, αμήχανες κινήσεις με τα χέρια κ.λπ.). Τα spinners δίνουν στα χέρια μας κάτι το “εποικοδομητικό” να κάνουν, με αποτέλεσμα να επικεντρωνόμαστε “αλλού”, να ξεχνιόμαστε και να χαλαρώνουμε.
2. Κατευνάζει το άγχος: Τραβά την προσοχή μας από την πηγή του στρες (π.χ. συζήτηση, τεστ, συνάντηση, αναμνήσεις, σκέψεις κ.λπ.) και την επικεντρώνει στην περιστροφική κίνησή του.
3. Συμβάλλει στον αυτοέλεγχο: Επειδή δεν μπορούμε να ελέγξουμε όλους τους εξωτερικούς παράγοντες που μας ασκούν πίεση στην καθημερινότητα (π.χ. εργασία, σχέσεις, σχολείο κ.λπ.), με το παιχνίδι αυτό μπορούμε να ξεγελάσουμε το συναίσθημα και το μυαλό μας, και να αισθανθούμε ότι μπορούμε να επανακτήσουμε τον έλεγχο, ενδυναμώνοντας την αυτοπεποίθησή μας. Ιδιαίτερα χρήσιμο για όσους ασυνείδητα ή συνειδητά χρειάζονται ένα συναισθηματικό “βάλσαμο” αξιοπιστίας που δεν εμπεριέχει εκπλήξεις.
4. Καλμάρει το “μάτι”: Καθότι τα spinners είναι προβλέψιμα όσον αφορά την κατεύθυνση και την ταχύτητά τους, καλμάρουν την οπτική διέγερση (και, κατ’ επέκταση, την εγκεφαλική) και δίνουν την αίσθηση απόλυτου ελέγχου.
5. Δεν εμπεριέχει οθόνη: Αυτό κι αν είναι πλεονέκτημα! Ειδικά για τα παιδιά, είναι μακράν πιο υγιές για τον εγκέφαλο και τα μάτια τους να μειώσουν την ενασχόληση με παιχνίδια που περιλαμβάνουν οθόνες, προκειμένου να αναπτυχθούν νοητικά και συναισθηματικά.
– Πού είναι ωφέλιμο το fidget spinner
Κατασκευασμένο από διάφορα υλικά, όπως ορείχαλκο, ανοξείδωτο χάλυβα, τιτάνιο, χαλκό και πλαστικό, είναι ιδανικό για ενήλικες, αλλά και παιδιά, και η μεταφορά του είναι αρκετά εύκολη, αφού το μέγεθός του χωράει στην τσέπη μας.
Κάποιοι, ωστόσο, ισχυρίζονται πως τα fidget spinners, εκτός από διασκεδαστικά, μπορεί να είναι κάτι περισσότερο από παιχνίδι, καθότι προσφέρουν κάποια οφέλη για τον εγκέφαλο: βοηθούν στην αντιμετώπιση του στρες, του άγχους, του συνδρόμου της ελλειμματικής προσοχής ή υπερκινητικότητας (ADHD), λειτουργούν θετικά στον αυτισμό, στις αϋπνίες και συμβάλλουν στη διακοπή κακών συνηθειών, όπως το να τρώμε τα νύχια μας ή το κάπνισμα.
Οι θεραπευτές αναφέρονται σ’ αυτά ως “αισθητηριακά χειριστήρια”, προκειμένου οι ασθενείς να εξασκήσουν μία ή και παραπάνω αισθήσεις. Αυτό τους επιτρέπει είτε να χαλαρώσουν, είτε να ενεργοποιηθούν. Αυτή, όμως, είναι η μία όψη του νομίσματος.
Aπό τα 50 best-selling παιχνίδια αυτή τη στιγμή στο Amazon, τα 49 είναι τύπου fidget spinner.
– Η “σκοτεινή” πλευρά
Δεν είναι, όμως, κατάλληλα για όλους τα fidget spinners. Κατά συνέπεια, μπορεί να υπάρξει και το αντίθετο αποτέλεσμα – δηλαδή, αντί να ενισχυθεί η συγκέντρωση, τα άτομα που παίζουν με fidget spinners να εμφανίσουν διάσπαση της προσοχής και αφηρημάδα. Και ειδικά τα παιδιά που είναι πιο παρορμητικά, οπότε η προσοχή τους “παρασύρεται” πολύ πιο εύκολα και αβίαστα, σε σχέση με των ενηλίκων.
Επίσης, σύμφωνα με τους ειδικούς, ο παιδικός εγκέφαλος, όσο κι αν εντυπωσιάζεται από την περιστροφική κίνηση του αντικειμένου, χρειάζεται πραγματική εξάσκηση για να αναπτυχθεί, και αυτό μπορεί να συμβεί μόνο μέσα από τις αισθήσεις. Υπάρχουν, λοιπόν, και εκείνοι που αμφισβητούν την επιστημονική βάση και χρησιμότητα των fidget spinners, θεωρώντας τα ένα αντικείμενο που περισσότερο προκαλεί σύγχυση, παρά αποφορτίζει.
Ήδη, μεταξύ των παιδιών έχουν σημειωθεί και τα πρώτα ατυχήματα, ενώ πολλά σχολεία έχουν απαγορεύσει στα παιδιά να παίζουν με fidget spinner στο προαύλιο, θεωρώντας ότι είναι επικίνδυνο και ότι αποσπά την προσοχή τους.
Η Molly, μια μητέρα από την Αυστραλία, είπε ότι ο 11χρονος γιος της παρ’ ολίγον να χάσει το μάτι του από το fidget spinner: “Ήταν πολύ τυχερός που δεν έχασε την όρασή του από το ένα μάτι, ωστόσο έχει τραυματιστεί σοβαρά”, δήλωσε η Molly, λέγοντας ότι, για να δει πλέον καθαρά ο γιος της, θα πρέπει να γυρίζει ελαφρά το κεφάλι του.
Αυτό, φυσικά, δεν ήταν το μοναδικό περιστατικό. Η κόρη της Kelly Rose από το Τέξας, η Britton, κατάπιε παίζοντας ένα μικρό εξάρτημα μιας τέτοιας συσκευής και αναγκάστηκε να νοσηλευτεί, προκειμένου να της το αφαιρέσουν.
Παρά τα παραπάνω, δύσκολα μπορεί να ανακοπεί αυτή η νέα μόδα των fidget spinners (τουλάχιστον μέχρι την κυκλοφορία του επόμενου παιχνιδιού-trend). Τόσο το βολικό μέγεθός του, όσο και η προσιτή τιμή του, το καθιστούν ιδιαίτερα ελκυστικό όχι μόνο στα μάτια των μικρών, αλλά και των μεγάλων.
