Ασπρόµαυρο

Ασπρόµαυρη ή έγχρωµη;», ρωτάω τον Γιώργο Γεροντιδάκη, ενώ συζητάµε περί φωτογραφίας και του ταλέντου του να απαθανατίζει στιγµές, βλέµµατα και χαµόγελα µέσα από τον φακό του. «Ασπρόµαυρη!», απαντάει εκείνος, χωρίς δεύτερη σκέψη. «Στην ασπρόµαυρη φωτογραφία τα πράγµατα κάπως φωτίζονται διαφορετικά. Φωτίζονται περισσότερο τα µάτια, φωτίζονται διαφορετικά η χαρά και η λύπη»… 

Σκέφτοµαι πόσα διαφορετικά πράγµατα µπορεί να δηλώσει το ασπρόµαυρο – γενικώς:

Το παρελθόν. Οι ασπρόµαυρες ταινίες, αλλά και οι οικογενειακές φωτογραφίες ή τα πορτρέτα στα συρτάρια των παππούδων µας, δηλώνουν περασµένες εποχές, οι οποίες έχουν περάσει ανεπιστρεπτί· µε τις δυσκολίες τους, τον συντηρητισµό τους, αλλά και τον ροµαντισµό τους.

Κοµψότητα και στυλ. Το ασπρόµαυρο, κυρίως ενδυµατολογικά, είναι σικ και «στιβαρό» παράλληλα, κολακεύοντας το σώµα και αναδεικνύοντας την ακτινοβολία του ατόµου που το φοράει.

Καλλιτεχνική άποψη. Όπως και να το κάνουµε, το ασπρόµαυρο έχει πάντα κάτι πιο… αρτιστίκ – είτε µιλάµε για φωτογραφία, είτε για ταινία, είτε ακόµα και για ένα µουσικό βίντεο.

Μυστήριο. Το χρώµα είναι συνδεδεµένο µε το φως. Αντίθετα, το ασπρόµαυρο κρύβει πάντα κάτι λίγο πιο σκοτεινό που σου εξάπτει τη φαντασία και το ενδιαφέρον.

Θλίψη. Το ασπρόµαυρο µπορεί να δηλώσει µια απώλεια ή µια δύσκολη συναισθηµατική κατάσταση, η οποία έχει άµεσο αντίκτυπο στην ψυχολογία µας.

Θα ταίριαζε το ασπρόµαυρο στην υπερσύγχρονη εποχή µας;

Νοµίζω πως ναι. Έχουµε περάσει πολλά την τελευταία 15ετία: οικονοµική κρίση, πανδηµία covid-19, τραγωδία στο Μάτι, τραγωδία στα Τέµπη… Χρώµα πουθενά. Μόνο ασπρόµαυρο. Θλίψη.

Αλλά ταιριάζει και σε ένα σηµαντικό κοινωνικό «κεφάλαιο», το οποίο, θεωρητικά τουλάχιστον, έχει αρχίσει να χρωµατίζεται. Θεωρητικά.

Ο Μάρτιος είναι ο µήνας των γυναικών. Και όχι, δεν µιλάω για τις σκηνές απείρου κάλλους κάποιων χρόνων πριν, µε γυναίκες να ξεσαλώνουν στα µπαρ κάθε 8η Μαρτίου, δηλώνοντας την ανεξαρτησία τους (#not). Μιλάω για την ευκαιρία που δίνει αυτός ο µήνας να ασχοληθούµε λίγο πιο επισταµένα µε τον εκµηδενισµό των –κοινωνικών, εργασιακών, µισθολογικών, ακόµα και γονεϊκών– ανισοτήτων που σχετίζονται µε το φύλο, µε την ενδυνάµωση των γυναικών, µε τη σωµατική και ψυχική υγεία τους, αλλά και µε τον ουσιαστικό εορτασµό της Γυναίκας ως ενός ζωογόνου, χαρισµατικού και γοητευτικού πλάσµατος.

Πώς σχετίζεται, λοιπόν, το ασπρόµαυρο  µε τη γυναίκα;

«Η γυναικεία επιχειρηµατικότητα δεν υποστηρίζεται, όχι. Είσαι µόνη σου! Αν δεν γνωρίζεις λογιστικά, αν δεν έχεις σπουδάσει οικονοµικά, αν δεν έχεις ανθρώπους να σε συµβουλεύουν σωστά, την έχεις πατήσει, να το ξέρεις…», µου λέει η Ελένη Πετρουλάκη. Για να προσθέσει, στην πορεία της κουβέντας µας, ότι οι περισσότερες γυναίκες µε τις οποίες εκείνη έρχεται σ’ επαφή, παρουσιάζουν χαµηλή αυτοεκτίµηση, η οποία «έγραψε» µέσα τους (µας), κατά τα παιδικά τους (µας) χρόνια – όταν αυτό το «µη σε πιάσει στο στόµα του ο κόσµος» έκανε τα κορίτσια να µεγαλώνουν γεµάτα ενοχικά σύνδροµα που λειτουργούσαν ανασταλτικά στην ουσιαστική ανεξαρτησία τους, τσιµεντώνοντας όλων των ειδών τις διακρίσεις. Παρελθόν.

Ωραίο το ασπρόµαυρο. Γοητευτικό. Όµορφα µελαγχολικό. Αλλά µόνο στην καλλιτεχνική δηµιουργία. Όταν έρχεται να χαρακτηρίσει µια κοινωνική πραγµατικότητα, καθιστώντας την «γκρίζα ζώνη», η γοητεία εξανεµίζεται. Και τότε αρχίζει να σε ενοχλεί η έλλειψη χρώµατος. Διότι, όπως και να το κάνουµε, τα έχουµε ανάγκη τα χρώµατα – συµβολίζουν την ελπίδα για κάτι όµορφο, την ελπίδα ότι κάτι καλύτερο έρχεται.

Ασπρόµαυρη µπορεί να είναι η καταιγίδα· το ουράνιο τόξο ποτέ.