Μαρία Λυσάνδρου
Ο φόβος, τελικά, µπορεί να ορίσει –και να καθορίσει– τη ζωή µας. Αυτό συνειδητοποιώ διατρέχοντας τις συνεντεύξεις αυτού του τεύχους. Με όλους τους συνοµιλητές µας κάναµε, παραδόξως, και µια κουβέντα περί φόβου:
Περί φόβου των τοξικών σχολίων σχετικών και ασχέτων, ο οποίος ταλαιπωρούσε επί χρόνια την Κατερίνα Παπουτσάκη. Αλλά και περί της πρωτοποριακής θεατρικής παράστασης µε τίτλο «Φόβος», στην οποία η ίδια πρωταγωνίστησε στο Θέατρο του Νέου Κόσµου.
Περί του φόβου να δράσεις όπως προστάζει η καρδιά και η συνείδησή σου παρά τις κοινωνικές συνέπειες, ο οποίος βασανίζει την ηρωίδα της Δώρας Χρυσικού στην παράσταση «18/9».
Περί φόβου του στιγµατισµού, αλλά και του φόβου ενός ενδεχόµενου κακού αποτελέσµατος, που κάνει πολλούς άνδρες να διστάζουν να εξετάσουν τον προστάτη τους, για τον οποίο συζητήσαµε µε τον “legend” Τάκη Φύσσα.
Περί φόβου µιας πιθανής αποτυχίας κατά τη διαδικασία της εξωσωµατικής γονιµοποίησης, τον οποίο συναντά συχνά στις υποψήφιες µητέρες ο δρ. Στέφανος Χανδακάς.
Ο φόβος είναι ίδιον της ανθρώπινης φύσης, συνειδητοποιώ. Το θέµα είναι πώς τον χρησιµοποιείς.
Αν τον… φοβηθείς, σε κρατάει πίσω, σε «παραλύει», καθιστώντας σε ανίσχυρο θεατή της ίδιας σου της ζωής.
Αν τολµήσεις να τον αντιµετωπίσεις, µπορεί να σε κινητοποιήσει, να σε ωθήσει να δοκιµάσεις τις αντοχές σου, να ξεπεράσεις τον εαυτό σου και, έτσι, να εξελιχθείς· να ζήσεις. Να ζήσεις ελεύθερος – από καταπιεστικές κοινωνικές επιταγές, από κάθε είδους στίγµα, από το βάσανο της σκέψης «Τι θα γινόταν αν / αν δεν…;».
Αν τον… «διαβάσεις» σωστά, µπορεί να σε βοηθήσει να αποφύγεις τις κακοτοπιές, να λειτουργήσεις προνοητικά και να προλάβεις δυσάρεστες εξελίξεις.
Ίδιον του ανθρώπου ο φόβος, ναι. Ωστόσο, στον βαθµό που χαρακτηρίζει τους περισσότερους από εµάς, πόσο ο φόβος αυτός είναι έµφυτος και πόσο επίκτητος; Γεννιόµαστε… φοβισµένοι ή µήπως αναπτύσσουµε τον φόβο σταδιακά, ανάλογα µε τις πεποιθήσεις του περιβάλλοντος µέσα στο οποίο µεγαλώνουµε; Μήπως η κοινωνία, µέσα στην οποία κινούµαστε και διαµορφωνόµαστε ως προσωπικότητες, ευνοεί την καλλιέργεια αυτού του φόβου; Μήπως ο φόβος λειτουργεί, σε ένα βαθµό, και ως «δίχτυ ασφαλείας» για να αποφεύγονται οι κοινωνικοί τριγµοί; Μήπως, δηλαδή, είναι ασφαλέστερο (για ποιον όµως;) να φοβόµαστε λιγάκι και «να καθόµαστε στ’ αβγά µας»;
«Επαναστατική η σκέψη», µπορεί να πείτε. Όχι και τόσο. Απλώς αναρωτιέµαι:
Οι φοβισµένοι άνθρωποι, τελικά, είναι «βολικοί» για την κοινωνία και τις διεργασίες της ή, αντιθέτως, την κρατάνε δεµένη σε κοινωνικά σχήµατα και νοοτροπίες που έχουν ξεπεραστεί προ πολλού;
Ή ανάποδα: Οι µη φοβισµένοι άνθρωποι που ακολουθούν πάντα την καρδιά τους χωρίς καµία έκπτωση, λειτουργούν ως «ελπίδα» ή ως «απειλή» για την κοινωνία;
Ιδού το ερώτηµα.
Κατηγορηµατική απάντηση σ’ αυτά τα ερωτήµατα δεν υπάρχει. Ίσως γιατί ο φόβος και η χρησιµότητά του (ή µη) ορίζονται κατά περίπτωση. Σε µια περίπτωση ο φόβος µπορεί να σε σώσει, σε άλλη να σε καταστρέψει.
«Βίος βίου δεόµενος ουκ έστιν βίος», έχει πει ο Μένανδρος: «Η ζωή που φοβάται τη ζωή δεν είναι ζωή». Ας ξεκινήσουµε από εκεί – από τον κυριότερο φόβο που πρέπει να δαµάσουµε.
Δυστυχώς οι περισσότεροι το συνειδητοποιούµε αργά. Διότι ο φόβος έχει µια σιγουριά· είναι το άλλοθι για την αδράνειά µας. Όσα τσιτάτα ενδυνάµωσης κι αν σηµειώσουµε, όσα βιβλία αυτοβελτίωσης κι αν διαβάσουµε, δύσκολα «µετακινούµαστε». Εκτός κι αν η ζωή µάς δώσει ένα δυνατό χαστούκι και µας συνεφέρει. Πολύ φοβάµαι ότι δεν µαθαίνουµε αλλιώς.
