“Σκέφτομαι να αφαιρέσω από το βιογραφικό μου το ότι ασχολούμαι με την Κοινωνική Αλληλεγγύη”, μου είπε ένας φίλος πρόσφατα. “Και γιατί αυτό;”. “Μωρέ ξέρεις τι γίνεται, παρεξηγείσαι όταν λες κάτι τέτοιο… Σκέφτονται οι άλλοι ‘ποιος ξέρει τώρα πού είναι χωμένος αυτός’ και δεν θέλω να μπλέκω σε τέτοιες συζητήσεις…”. Πραγματική συνομιλία. Και, δυστυχώς, όχι εντελώς αδικαιολόγητη.
Στην Ελλάδα έχουμε την τάση να “ποινικοποιούμε” την καλή πράξη. Και πάλι, όχι εντελώς αδικαιολόγητα. Είναι γνωστό ότι η Αλληλεγγύη υπήρξε, σε διάφορες περιπτώσεις, πολύ βολικό καμουφλάζ για λιγότερο… αλληλέγγυους σκοπούς (το φαινόμενο είναι διεθνές). Ωστόσο, σε μια χώρα που έχει ταλαιπωρηθεί πολύ στην ιστορία της και που η επιβίωση ολόκληρων κοινοτήτων της στηρίχθηκε στην καλοσύνη ενός γείτονα που τύχαινε να έχει λίγο ρύζι παραπάνω, στα βερεσέ ενός πονόψυχου μπακάλη που ήξερε ότι δεν θα πληρωθεί ποτέ και στην καλή διάθεση φίλων και γνωστών να φροντίσουν έναν άρρωστο που δεν είχε κάποιον δικό του να τον κοιτάξει, η τόση καχυποψία μοιάζει λίγο με αυτο-αναίρεση.
Η υγιής Αλληλεγγύη είναι θέμα ποιότητας· ποιότητας ψυχής “ευεργετών” και “ευεργετούμενων”. Το διαπιστώνεις αν μιλήσεις με τους ανθρώπους της ‘Σχεδίας’, του περιοδικού δρόμου που πωλείται σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη από ανθρώπους που βρίσκονται σε ανάγκη. Υπερηφάνεια και συγκίνηση: Για τη μεν ομάδα διαχείρισης του περιοδικού, υπερηφάνεια επειδή η προσπάθειά τους αποδεικνύεται πραγματική σχεδία στη ζωή “ναυαγισμένων” ανθρώπων. Συγκίνηση επειδή ο κόσμος ανταποκρίνεται δίνοντας νόημα στην όλη προσπάθεια. Για τους δε πωλητές του περιοδικού, υπερηφάνεια επειδή νιώθουν και πάλι χρήσιμοι και αξιοπρεπείς. Συγκίνηση επειδή εισπράττουν αυτή τη συμπαράσταση των ανθρώπων μέσα από ένα χαμόγελο και μια καλή κουβέντα – αγοράσουν δεν αγοράσουν το περιοδικό.
Εξάλλου, αν το καλοσκεφτεί κανείς, στο πλαίσιο μιας υγιούς Αλληλεγγύης, όλοι είναι ευεργετηθέντες. Ακόμα κι αν είσαι αυτός που “δίνει”, στην ουσία κι εσύ “εισπράττεις”: εισπράττεις ψυχική ηρεμία, γαλήνη και χαρά, επειδή έκανες έναν άνθρωπο να χαμογελάσει. Ακόμα κι αν αυτό που εισπράττεις είναι απενοχοποίηση για τη γενικότερη απραξία σου μπροστά στα μεγάλα προβλήματα της κοινωνίας. Τουλάχιστον ξορκίζεις την απραξία… έμπρακτα.
“Όλη η ζωή είναι υπόθεσις χαμόγελο”, είχε τραγουδήσει ο φιλόσοφος Κώστας Χατζής. Και το να κάνεις έναν άνθρωπο που περνάει δύσκολα να χαμογελάσει, είναι μια σημαντική προσωπική “νίκη” – είναι δεν είναι γραμμένο στο βιογραφικό σου.
“Εύκολη θα ‘ναι η ζωή μ’ ένα χαμόγελο / μια καλημέρα στον ανήξερο διαβάτη / είμαστε όλοι μας φτωχοί / γυμνοί γεννιόμαστε, γυμνοί / και δεν υπάρχει άλλο ρούχο απ’ την αγάπη”…
Μαρία Σ. Λυσάνδρου
