Μαρία Λυσάνδρου
Τα ταξίδια συνήθως τα αντιμετωπίζουμε ως σύντομες «αποδράσεις» από την απαιτητική καθημερινότητα, ως μια ευκαιρία να αλλάξουμε παραστάσεις και να αφήσουμε για λίγο στην άκρη άγχη και υποχρεώσεις. Έρευνες δείχνουν ότι τα ταξίδια μπορούν να έχουν σημαντικά οφέλη στην ψυχική υγεία, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην προαγωγή του γενικότερου ευ ζην. Εξάλλου, όλοι το έχουμε νιώσει επιστρέφοντας από ένα ταξίδι – νιώθουμε χαλαροί, αισιόδοξοι και, γενικώς, «ανεβασμένοι». Με ποιους τρόπους, λοιπόν, λειτουργεί ένα ταξίδι θεραπευτικά στην ψυχολογία μας;
«Το να ταξιδεύεις σημαίνει να ζεις», έχει πει ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Και, πράγματι, τα στοιχεία δείχνουν ότι, συλλέγοντας ταξιδιωτικές εμπειρίες, γίνεσαι «πλουσιότερος» ως χαρακτήρας και ως προσωπικότητα. Παράλληλα, φορτίζεις τις ψυχικές σου «μπαταρίες», εφοδιάζοντας τον εαυτό σου με ενέργεια για τη συνέχεια. Πώς εξηγείται, όμως, αυτό στην πράξη;
Καταπολέμηση του στρες
Τα ταξίδια αποτελούν ένα ισχυρότατο όπλο κατά του στρες. Κι αυτό, διότι μας επιτρέπουν να κάνουμε “reset”, να πατήσουμε το προσωπικό μας «κουμπί επαναφοράς». Μας βοηθούν να καθαρίσουμε το μυαλό μας και ν’ απαλλαγούμε από την τοξική καθημερινότητα. Αυτό οδηγεί σε χαμηλότερα επίπεδα κορτιζόλης, με αποτέλεσμα να ενισχύεται το αίσθημα της ηρεμίας και της χαλαρότητας, σύμφωνα με την κλινική ψυχολόγο δρ. Tamara McClintock Greenberg.
Επιπλέον, ο πλούτος νέων εικόνων, ήχων και γεύσεων που προσφέρει ένα ταξίδι, διεγείρει τις αισθήσεις μας, πυροδοτώντας την αποδέσμευση ντοπαμίνης και σεροτονίνης – των φυσικών χημικών ουσιών του οργανισμού που ενισχύουν το αίσθημα της ευτυχίας. Η δε αίσθηση της περιπέτειας και του ενθουσιασμού που νιώθουμε πηγαίνοντας σε ένα καινούργιο μέρος, μας κινητοποιεί, μας γεμίζει ενέργεια και μας φτιάχνει τη διάθεση.
Ενίσχυση της δημιουργικότητας και της γνωστικής ευελιξίας
Η επαφή με νέους πολιτισμούς οδηγεί τον εγκέφαλό μας να κάνει καινούργιες συνάψεις, βελτιώνοντας την ικανότητά μας να αφομοιώνουμε νέες πληροφορίες. Έρευνα του καθηγητή δρ. Adam Galinsky, στο Πανεπιστήμιο Columbia, έχει δείξει ότι η συγκέντρωση εμπειριών από διαφορετικούς πολιτισμούς ενισχύει τις ικανότητες επίλυσης προβλημάτων, αλλά και τη δημιουργικότητα. Ο ίδιος, μάλιστα, υποστηρίζει ότι η υιοθέτηση, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, των συνηθειών και του τρόπου λειτουργίας της κοινωνίας που επισκεπτόμαστε, μπορεί να βελτιώσει τη συμπεριληπτική μας σκέψη. Ωστόσο, όπως υπογραμμίζει, αυτό δεν μπορεί να συμβεί με το να επισκεφθούμε απλά ένα μέρος, αλλά με το να ακολουθήσουμε συνειδητά την τοπική κουλτούρα.
Πνευματική ενδυνάμωση
Η απόφαση να ζήσουμε για ένα διάστημα σε ένα μέρος που μας προκαλεί ενθουσιασμό και, παράλληλα, φόβο για το άγνωστο, μας βοηθά να δυναμώσουμε πνευματικά και συναισθηματικά, καθώς, πέρα από τη διασκέδαση που προσφέρει, μας φέρνει αντιμέτωπους και με τους φόβους μας. Η αντιμετώπιση προκλήσεων σε ένα μη οικείο περιβάλλον, όπου δεν υπάρχουν «μαξιλαράκια ασφαλείας», μας αναγκάζει να βγούμε από τη «ζώνη άνεσής» μας για να βρούμε λύσεις. Αυτό μας κάνει πιο ευέλικτους, πιο παρατηρητικούς και υπομονετικούς, δίνοντάς μας τα εφόδια να αντιμετωπίσουμε με μεγαλύτερη ευκολία παρόμοιες δυσκολίες που μπορεί να προκύψουν αργότερα στην καθημερινότητά μας.
Σηματοδότηση μιας νέας αρχής
Ένα ταξίδι μπορεί να αποτελέσει και έναν αποτελεσματικό τρόπο για να κάνουμε μια νέα αρχή, ενώ αναρρώνουμε από κάτι τραυματικό που έχουμε βιώσει. Παίρνοντας μια απόσταση από καταστάσεις που μας έχουν τραυματίσει, το καινούργιο περιβάλλον θα μας βοηθήσει να αποφορτιστούμε, να βάλουμε τις σκέψεις μας σε μια τάξη, να καταλάβουμε τι είναι σημαντικό και τι όχι, και να πάρουμε πιο ψύχραιμες αποφάσεις για τη συνέχεια. Επιπλέον, το ταξίδι μπορεί να αναζωπυρώσει το πάθος για τη ζωή και τις απολαύσεις της, κάνοντάς μας να επαναπροσδιορίσουμε τις προτεραιότητές μας.
Προαγωγή της αυτοπεποίθησης
Το «ξεβόλεμα» που φέρνει ένα ταξίδι σε μέρη όπου οι συνήθειες είναι εντελώς διαφορετικές από τις δικές μας, μπορεί να μας κάνει να πιστέψουμε περισσότερο στον εαυτό μας. Πώς; Αναγκάζοντάς μας να έρθουμε σε επαφή και να επικοινωνήσουμε με νέους ανθρώπους, βάσει μίας εντελώς άλλης λογικής από εκείνη στην οποία είμαστε συνηθισμένοι. Κάθε φορά που θα βρίσκουμε τρόπο να ξεπεράσουμε το εμπόδιο της συνεννόησης και θα λύνουμε το όποιο πρόβλημα προκύπτει, θα νιώθουμε όλο και πιο σίγουροι για τις ικανότητές μας.
Διεύρυνση της προοπτικής μας
Είτε κάνοντας βόλτα σε μια ξένη πόλη, είτε δοκιμάζοντας μια τοπική συνταγή, το ταξίδι μπορεί να «ανοίξει» το μυαλό μας (και το στομάχι μας), φέρνοντας στην επιφάνεια τον εσωτερικό μας εξερευνητή. Είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε ξαφνικά μπροστά σε ένα εντυπωσιακό κτίριο, το οποίο πιστεύαμε ότι θα βλέπαμε μόνο στα περιοδικά, ή, ακολουθώντας ένα παλιό μονοπάτι, να φτάσουμε σε ένα μέρος όπου η θέα σού κόβει την ανάσα. Έχοντας ζήσει αυτή τη συγκίνηση της ανακάλυψης, διευρύνουμε τους ορίζοντές μας, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Αυτός ο «διευρυμένος» φακός θέασης των πραγμάτων μπορεί να καταπολεμήσει τη στενομυαλιά και τις προκαταλήψεις. Το «διαφορετικό» δεν είναι καλύτερο ή χειρότερο· είναι απλά διαφορετικό. Και τα ταξίδια θα μας βοηθήσουν να το καταλάβουμε στην πράξη.
Καλλιέργεια κοινωνικών επαφών και διαπροσωπικών σχέσεων
Τα συχνά ταξίδια μάς δίνουν την ευκαιρία να διαμορφώσουμε δεσμούς με ανθρώπους με διαφορετικό υπόβαθρο και προσλαμβάνουσες. Η δημιουργία τέτοιων σχέσεων μπορεί να καταπολεμήσει τη μοναξιά, να ενισχύσει την ενσυναίσθηση, αλλά και το αίσθημα τού ανήκειν – όλα στοιχεία που συμβάλλουν στην καλύτερη ψυχική υγεία.
Επιπλέον, ένα ταξίδι με τον/τη σύντροφό μας ή τους φίλους μας μπορεί να ενδυναμώσει τη σχέση μας, βοηθώντας μας να μάθουμε καλύτερα ο ένας τον άλλον. Αυτό, βέβαια, σημαίνει ότι μία σχέση μπορεί να μη δυναμώσει, αλλά να… σπάσει! Κάτι που, αν και στενάχωρο, τελικά είναι χρήσιμο, καθώς συνειδητοποιούμε πόσο ταιριάζουμε ουσιαστικά με τους ανθρώπους που έχουμε δίπλα μας. Και δεν είναι κακό, αραιά και πού, ένα καλό… ξεσκαρτάρισμα.
Αποσύνδεση από την τεχνολογία και επανασύνδεση με το Τώρα
Σε έναν υπερ-συνδεδεμένο σύγχρονο κόσμο, τα ταξίδια μάς προσφέρουν μία χρυσή ευκαιρία να απέχουμε από την τεχνολογία και το Ίντερνετ, και να ζήσουμε περισσότερο το τώρα. Ένα τέτοιο διάλειμμα από τη συνεχή έκθεση σε οθόνες όλων των ειδών, οδηγεί αποδεδειγμένα σε μείωση του άγχους, βελτίωση της ενσυνειδητότητας και διατήρηση της ψυχικής ισορροπίας. Είτε κάνουμε μια χαλαρή βόλτα, είτε θαυμάζουμε ένα τοπίο φυσικής ομορφιάς, είτε απλά περνάμε όμορφα συζητώντας με τους φίλους μας, το σίγουρο είναι ότι είμαστε παρόντες στη στιγμή, έχοντας ένα αίσθημα πληρότητας.
Θεραπευτική αναμονή
Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι η αναμονή για ένα ταξίδι είναι εκείνη που μας κάνει πιο ευτυχισμένους. Και μόνο ο προγραμματισμός μιας ταξιδιωτικής «απόδρασης» μπορεί να μας κάνει να αισθανθούμε καλύτερα σε σχέση με την οικογένειά μας, τα οικονομικά μας, αλλά και την υγεία μας, σύμφωνα με μια έρευνα του Πανεπιστημίου του Surrey το 2002. Και, παρά το γεγονός ότι θα έχουμε ξοδέψει ένα σεβαστό ποσό για να οργανώσουμε το ταξίδι, η χαρά της όλης διαδικασίας είναι τόσο μεγάλη, ώστε επισκιάζει όλα τα υπόλοιπα. Μία έρευνα, δε, του Πανεπιστημίου Cornell του 2014, κατέληξε στο ότι ο ενθουσιασμός που αντλούμε από τον προγραμματισμό ενός ταξιδιού ξεπερνά τη χαρά που προκαλεί η απόκτηση υλικών αγαθών. Τέλος, ερευνητές στην Ολλανδία το πήγαν ένα βήμα παρακάτω, συμπεραίνοντας ότι η αναμονή ενός ταξιδιού προκαλεί τελικά μεγαλύτερη ευτυχία από το ίδιο το ταξίδι!
Ταξιδεύοντας μόνος – Μια θεραπευτική εμπειρία
Το να ταξιδεύεις με φίλους ή τον/τη σύντροφό σου σίγουρα δρα θεραπευτικά στην ψυχή σου. Τι γίνεται, όμως, με τις περιπτώσεις που κάποιος επιλέγει να ταξιδέψει μόνος; Πώς επιδρά κάτι τέτοιο στην ψυχολογία του; Η απάντηση είναι: «ευεργετικά».
Το να ταξιδεύεις μόνος σημαίνει ότι έχεις πολύ χρόνο να εστιάσεις σε μία πολύ σημαντική σχέση: τη σχέση με τον εαυτό σου. Κατ’ αρχάς, μαθαίνεις να σε εμπιστεύεσαι πιο πολύ, μέσα από την αντιμετώπιση των προκλήσεων ενός τέτοιου ταξιδιού. Ακόμα, αρχίζεις να νιώθεις πιο ανεξάρτητος και αυτάρκης, αφού ουσιαστικά δεν μπορείς να βασιστείς σε κανέναν άλλον, πέρα από τον εαυτό σου. Είσαι εσύ, για σένα!
Η δε συνδιαλλαγή με τον εαυτό σου, μέσα από μία τέτοια ταξιδιωτική εμπειρία, λειτουργεί καταπραϋντικά, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι θα αφεθείς να κλάψεις με την ησυχία σου, χωρίς να χρειάζεται να δώσεις εξηγήσεις σε κανέναν. Το αποτέλεσμα θα είναι λυτρωτικό. Η διαδικασία αυτή μπορεί να οδηγήσει σε ένα είδος αυτο-θεραπείας, επιτρέποντάς σου να κάνεις τον απολογισμό σου, να επεξεργαστείς τα δύσκολα συναισθήματα που βιώνεις, ακόμα και να πάρεις αποφάσεις για το μέλλον σου.
Να ταξιδεύει, λοιπόν, κανείς; Όταν και όσο μπορεί, ναι, να ταξιδεύει! Ακόμα κι αν νιώθει ότι τον κουράζει –ή τον αγχώνει– η όλη διαδικασία της εύρεσης προορισμού, εισιτηρίων και καταλύματος στα μέτρα του. Η πράξη θα τον δικαιώσει.
«Ταξίδεψε αρκετά μακριά και θα βρεις τον εαυτό σου», έχει πει ο ηθοποιός και συγγραφέας Ντέιβιντ Μίτσελ. Κι αυτό, από μόνο του, είναι το μεγαλύτερο κέρδος.
Πηγές
- https://www.forbes.com/sites/nomanazish/2018/01/22/five-reasons-why-travel-is-good-for-your-mental-health/
- https://www.psychologytoday.com/intl/blog/happiness-is-state-mind/201811/six-ways-traveling-can-boost-your-mental-health
- https://www.theatlantic.com/health/archive/2015/03/for-a-more-creative-brain-travel/388135/
- https://thetravelpsychologist.co.uk/benefits-of-travel/f/what-are-the-psychological-benefits-of-travelling-alone/
