Μέδουσες: Πώς μπορώ να αποφύγω το τσίμπημα; | Υγεία - planbemag.gr
Plan Be Mag
Υγεία

Μέδουσες: Πώς μπορώ να αποφύγω το τσίμπημα;

Σοβαρές ή και απειλητικές για τη ζωή μπορεί να είναι οι επιπτώσεις του τσιμπήματος της μέδουσας σε ορισμένους ανθρώπους, αφού μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε καρδιακά ή αναπνευστικά προβλήματα, αλλά και σε αναφυλακτικό σοκ. Αν και τις περισσότερες φορές τα συμπτώματα είναι πιο ήπια και περιορίζονται σε πόνο, τσούξιμο και αίσθηση καύσου, ορισμένα είδη μεδουσών δύνανται να επηρεάσουν διάφορα συστήματα του οργανισμού και να προκαλέσουν προβλήματα που χρήζουν άμεσης ιατρικής αντιμετώπισης.

Η σοβαρότητα της αντίδρασης του οργανισμού εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, και συγκεκριμένα από τον τύπο και το μέγεθος των μεδουσών, την ηλικία, το μέγεθος και την υγεία του θύματος, την ευαισθησία του και τον χρόνο έκθεσης στο τσίμπημα.
Στη χώρα μας, την τελευταία δεκαετία και πλέον, υπάρχει αύξηση του πληθυσμού των μεδουσών, η παρουσία των οποίων στις ακτές του Κορινθιακού, του Ευβοϊκού και του Πατραϊκού κυρίως Κόλπου υποχρεώνει του κολυμβητές και λάτρεις των θαλασσίων σπορ να απέχουν απ’ αυτές τις δραστηριότητες. Το πρόβλημα είναι τόσο μεγάλο, που η πολιτεία, προσπαθώντας να προστατεύσει τους λουόμενους, ενέκρινε κονδύλι από το Ταμείο Δημοσίων Επενδύσεων για να εγκατασταθούν δίχτυα απώθησης, ενώ το Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας επιχειρεί την καταγραφή των μεδουσών με διαδραστικό τρόπο ώστε οι ενδιαφερόμενοι να έχουν άμεση πληροφόρηση.
Όπως εξηγεί ο ενδοκρινολόγος Δρ. Παναγιώτης Ντάβος, “oι μέδουσες έχουν πολύπλοκους μηχανισμούς τσιμπήματος. Ένα πλοκάμι τους έχει πολυάριθμες συστάδες δηκτικών κυττάρων, κάθε μια από τις οποίες αποτελείται από εκατοντάδες δηκτικά κύτταρα. Κάθε δηκτικό κύτταρο περιέχει μία πυκνή κάψουλα εντός της οποίας είναι μια πολύ διπλωμένη βελόνα. Όταν η μέδουσα τσιμπάει, η βελόνα απελευθερώνεται, διοχετεύοντας δηλητήριο στο θύμα. Πάνω από 2000 βελόνες καλύπτουν ένα τετραγωνικό χιλιοστό (πάνω από ένα εκατομμύριο ανά τετραγωνική ίντσα) ανθρωπίνου δέρματος, κατά τη διάρκεια επαφής με ένα πλοκάμι. Κατά την επαφή, ενεργοποιούνται τα δηκτικά κύτταρα και μια υδροστατική, ρευστή, πίεση 200 ατμοσφαιρών αναπτύσσεται εντός της κάψουλας, ακριβώς πριν από την πράξη του τσιμπήματος. Η κάψουλα, λόγω αυτής της πίεσης, αναγκάζεται ν’ απελευθερώσει το κεντρί με ταχύτητα που φθάνει μέχρι και 5.000.000 G.”
Όλα τα είδη των μεδουσών μπορεί να έχουν τον ίδιο μηχανισμό τσιμπήματος, αλλά οι επιπτώσεις του στον άνθρωπο δεν είναι οι ίδιες και ούτε χρήζουν της ίδιας αντιμετώπισης. Για παράδειγμα, οι Chiropsalmus quadrumanus προκαλούν έντονο πόνο, ερυθρότητα και οίδημα στο σημείο της επαφής. Αυτή η μέδουσα θεωρείται επικίνδυνη για τον άνθρωπο ή ακόμα και απειλητική για τη ζωή των παιδιών.
Οι μέδουσες Chrysaora hysoscella, που εμφανίζονται στους Ευβοϊκό και Σαρωνικό Κόλπο, είναι ένα πολύ συνηθισμένο είδος που ζει στα παράκτια ύδατα της Μεσογείου, της Τουρκίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ιρλανδίας, αλλά και του Ατλαντικού. Έχουν διάμετρο έως 30 εκατ. και χρώμα κιτρινωπό, με 16 καφέ πλοκάμια. Το τσίμπημά τους είναι οδυνηρό και για την αντιμετώπισή του δεν πρέπει να εφαρμόζεται γλυκό νερό, οινόπνευμα, ξύδι (το οποίο δεν είναι πανάκεια και δεν εφαρμόζεται στα τσιμπήματα όλων των ειδών μέδουσας). Αντιθέτως, το πλύσιμο με το θαλασσινό νερό, η εφαρμογή ενός μείγματος 50-50% μαγειρικής σόδας και θαλασσινού νερού, η απομάκρυνση με μια πλαστική κάρτα των εναπομεινάντων πλοκαμιών, η εφαρμογή παγωμένων επιθεμάτων αποτελούν τις πρώτες βοήθειες, σε περίπτωση τσιμπήματος από το συγκεκριμένο είδος.
Οι επικίνδυνες Pelagia noctiluca που έχουν εντοπιστεί στον Κορινθιακό Κόλπο είναι χρώματος μοβ, πορφυρού ή κοκκινωπού και η μέση διάμετρος είναι περίπου 6 εκατ. Σε περίπτωση επαφής με αυτό το είδος μέδουσας η αντιμετώπιση είναι η ίδια με εκείνη για τις μέδουσες Chrysaora hysoscella.
Ωστόσο, για τα είδη Caryhdea marsupiatis και Olindias phosphorka επιβάλλεται η χρήση ξυδιού, μόνο που το πρώτο από τα δύο αυτά είδη θέλει εφαρμογή ζεστών και όχι κρύων επιθεμάτων.



Τσιμπήματα γενικώς…
Αν το τσίμπημα είναι από μέλισσα ή σφήκα, θα δείτε το κεντρί, το οποίο πρέπει να αφαιρέσετε με ένα τσιμπιδάκι ή μια καρφίτσα που θα έχετε “κάψει” πριν. Προσέξτε μόνο να μην το πιέσετε, γιατί θα μπει πιο μέσα και θα απελευθερώσει περισσότερο δηλητήριο στην πληγή, μεγαλώνοντας τον πόνο. Για να ανακουφιστείτε από τη φαγούρα και το κάψιμο, τοποθετήστε κρύες κομπρέσες, πάγο τυλιγμένο σε πετσέτα ή οτιδήποτε έχετε παγωμένο (ακόμα και ένα κουτάκι αναψυκτικού) πάνω στο τσίμπημα. Κρέμα κορτιζόνης, επίσης, βοηθάει πολύ.
Αν το τσίμπημα είναι από τσούχτρα, ξεπλύνετε το σημείο με θαλασσινό νερό, για να φύγουν τυχόν υπολείμματα της τσούχτρας, αλλά όχι με γυμνά χέρια, γιατί θα κολλήσουν και σε αυτά. Αν δεν έχετε άλλο τρόπο, γεμίστε τη χούφτα σας με άμμο και τρίψτε την περιοχή. Βάλτε κρέμα κορτιζόνης. Για τον πόνο χρησιμοποιήστε πάγο τυλιγμένο σε πετσέτα. Τα τσιμπήματα των κουνουπιών είναι τα πιο απλά, χωρίς όμως να παύουν να είναι ενοχλητικά. Μια ειδική αλοιφή ή ένα στικ από το φαρμακείο αρκούν.
Για όλα τα τσιμπήματα, όμως, χρειάζεται προσοχή. Αν παρουσιαστεί δυσκολία στην αναπνοή, πρήξιμο ή κάποιο άλλο σύμπτωμα αλλεργίας, απευθυνθείτε σε γιατρό ή πηγαίνετε στο νοσοκομείο, αφού πρώτα πιείτε ένα χάπι κορτιζόνης και ένα αντιισταμινικό.
Πατήσατε αχινό; Σκεφτείτε θετικά: Αυτό σημαίνει ότι η παραλία που κολυμπάτε έχει καθαρά νερά. Το τσίμπημα προκαλεί έντονο πόνο, κοκκινίλα και πρήξιμο, το οποίο υποχωρεί συνήθως μέσα σε μια μέρα.
Πρέπει να βγάλετε όσα περισσότερα αγκάθια μπορείτε με ένα καθαρό τσιμπηδάκι. Αρχίστε καθαρίζοντας την περιοχή με λίγο ζεστό νερό ή με αντισηπτικό και τοποθετώντας μετά κρέμα κορτιζόνης. Αν μείνουν κάποια αγκάθια, μην ανησυχείτε. Θα φύγουν σιγά-σιγά μόνα τους. Αν τα αγκάθια είναι πολλά ή τα συμπτώματα πιο σοβαρά, απευθυνθείτε σε νοσοκομείο.