Μαρία Λυσάνδρου
Ο φορέας «Θάλπος – Ψυχική Υγεία» ιδρύθηκε το 2005, με σκοπό την ενημέρωση και την παρέμβαση σε θέματα ψυχικής υγείας. Μετά από 18 χρόνια στον χώρο, ποιους παράγοντες θα ξεχωρίζατε εσείς ως πιο «στρεσογόνους» στην ελληνική κοινωνία; Τι δείχνει η πείρα σας;
Αν σκεφτούμε το πόσο έχει αλλάξει η πραγματικότητα όλων μας τα τελευταία δέκα και πλέον χρόνια στην Ελλάδα, πιστεύω ότι μπορούμε να βρούμε τις απαντήσεις. Η βαθιά κοινωνική και οικονομική κρίση που βιώσαμε, οδήγησε σε παρατεταμένα αισθήματα ανασφάλειας. Επίσης, οι σημαντικές διαφοροποιήσεις σε αντιλήψεις και συμπεριφορές που συναντάμε στην ελληνική κοινωνία όλο και πιο έντονα ή το βίωμα τραυματικών γεγονότων, όπως η έξαρση της βίας, ενισχύουν τα αισθήματα φόβου.
Τέλος, ας μην ξεχνάμε ότι, στον σύγχρονο τρόπο ζωής μας, κυριαρχεί η ζωή μπροστά από μια οθόνη, μακριά από το φυσικό περιβάλλον και τις διαπροσωπικές σχέσεις, γεμάτη από μη ρεαλιστικά πρότυπα και προσδοκίες…
Η πανδημία έφερε στην επιφάνεια τον κρίσιμο ρόλο της ψυχικής υγείας στη διατήρηση της συνολικής υγείας ενός ατόμου. Ωστόσο, της δίνουμε το απαιτούμενο βάρος; Σε τι επίπεδο θα λέγατε ότι βρίσκεται η πρόνοια περί ψυχικής υγείας στη χώρα μας, σε σχέση με άλλες χώρες;
Τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές πολιτικές για την ψυχική υγεία, υλοποιείται στην Ελλάδα το Πρόγραμμα Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης «Ψυχαργώς» του Υπουργείου Υγείας, ο οποίος αποτελεί βασικό πυλώνα παρέμβασης στην κοινότητα. Οι αυξημένες και διαφοροποιημένες πλέον ανάγκες σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας σε ολόκληρη την Ευρώπη αναδεικνύουν, αφ’ ενός, την επιτακτική ανάγκη επένδυσης στην ψυχική υγεία και, αφ’ ετέρου, την ενίσχυση της ποιότητας της φροντίδας, με στόχο τη μείωση του κοινωνικού και οικονομικού κόστους που συνοδεύει την ψυχική ασθένεια.
Ειδικότερα για την Ελλάδα, θα λέγαμε ότι υπάρχει ανάγκη ενίσχυσης των πρωτοβάθμιων, προληπτικών υπηρεσιών στην κοινότητα, οι οποίες θα λαμβάνουν υπ’ όψιν τις ανάγκες ειδικών πληθυσμιακών ομάδων.
Το «Θάλπος – Ψυχική Υγεία», σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας, έχει αναλάβει τη λειτουργία του πρώτου Κέντρου Ημέρας για την Υποστήριξη Εργαζομένων στον Δήμο Αθηναίων. Μεταξύ διαφόρων κοινωνικών ομάδων που, ομολογουμένως, έχουν ανάγκη από ψυχολογική υποστήριξη, με ποια κριτήρια ορίστηκαν ως πρώτη στοχευμένη ομάδα οι εργοδότες και εργαζόμενοι;
Ο εργασιακός χώρος μπορεί να συμβάλει προστατευτικά στην ψυχική υγεία του ατόμου, εφόσον η εργασία διαθέτει ποιοτικά χαρακτηριστικά. Ωστόσο, εμπειρικά διαπιστώνονται σημαντικοί ψυχο-κοινωνικοί κίνδυνοι, οι οποίοι συνδέονται με τον εργασιακό χώρο και επηρεάζουν την ψυχική μας υγεία, όπως το περιεχόμενο της εργασίας, ο φόρτος και ο ρυθμός εργασίας, ο χρόνος εργασίας, η νοοτροπία και ο τρόπος λειτουργίας του οργανισμού, οι διαπροσωπικές σχέσεις στην εργασία, η εξέλιξη της σταδιοδρομίας, ή, ακόμα, η βία και ο εκφοβισμός στην εργασία.
Μέσα από το Κέντρο Ημέρας για την υποστήριξη εργαζομένων που αναπτύσσουμε, επιδιώκουμε να απευθυνθούμε σε αυτούς κινδύνους, προκειμένου να ενισχύσουμε την ψυχική υγεία, την ευεξία και την ανθεκτικότητα των εργαζομένων.
Αν έπρεπε να σκιαγραφήσουμε, σε αδρές γραμμές, την ψυχική υγεία στον ελληνικό εργασιακό χώρο, ποια βασικά χαρακτηριστικά της θα ξεχωρίζαμε; Ποια είναι τα συχνότερα προβλήματα που εμφανίζουν οι Έλληνες εργαζόμενοι σε ψυχολογικό επίπεδο;
Στο Κέντρο Ημέρας Εργαζομένων Αθηνών στοχεύουμε στην υποστήριξη όλων των εργαζομένων από κάθε εργασιακό χώρο! Ιδίως μέσα από δράσεις ενημέρωσης και πρόληψης, απευθυνόμαστε σε όλα εκείνα τα ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι σήμερα: εργασιακό στρες, επαγγελματική εξουθένωση, ζητήματα επικοινωνίας, εργασιακό εκφοβισμό στους χώρους εργασίας.
Ειδικό στόχο του Κέντρου Ημέρας αποτελούν οι αυτοαπασχολούμενοι και οι εργαζόμενοι μικρομεσαίων επιχειρήσεων, οι οποίοι συχνά έρχονται αντιμέτωποι με ειδικότερα ζητήματα, όπως υψηλότερα επίπεδα ανασφάλειας και ανάληψη συμπεριφορών υψηλότερου ρίσκου, απώλεια της ισορροπίας εργασιακής-οικογενειακής ζωής και ακόλουθο υψηλό βαθμό συγκρούσεων… Και, τέλος, χρόνιο στρες λόγω της εξαντλητικής εργασίας, της κοινωνικής απομόνωσης και των οικονομικών πιέσεων που βιώνουν.
Ο εργασιακός χώρος µπορεί να συµβάλει προστατευτικά στην ψυχική υγεία του ατόµου, εφόσον η εργασία διαθέτει ποιοτικά χαρακτηριστικά.
Πέρα από το τραυματικό γεγονός της πανδημίας που, ομολογουμένως, άλλαξε άρδην τα εργασιακά δεδομένα, πού αλλού θα αποδίδατε εσείς τη σημερινή ανησυχητική εικόνα της ψυχικής υγείας των εργαζομένων;
Σίγουρα οι αλλαγές στην οργάνωση της εργασίας και τα νέα σχήματα απασχόλησης που καθιερώνονται, όπως η τηλεργασία, φαίνεται ότι επηρεάζουν την ψυχική υγεία των εργαζομένων. Γι’ αυτό και χρειάζεται να ληφθούν κατάλληλα μέτρα υποστήριξης. Επίσης, η απουσία πρακτικών ενημέρωσης, πρόληψης και συμβουλευτικής στους χώρους εργασίας αποτελεί ένα εμπόδιο που χρειάζεται να προσπεράσουμε.
Μιλήστε μου, λοιπόν, γι’ αυτό το πρώτο Κέντρο Ημέρας για την Υποστήριξη των Εργαζομένων. Περί τίνος πρόκειται ακριβώς και τι υπηρεσίες θα προσφέρει;
Όραμά μας είναι να δημιουργήσουμε έναν ανοιχτό χώρο διαλόγου, αλληλεπίδρασης, ενημέρωσης και θεραπείας για την ψυχική υγεία των εργαζομένων.
Η ψυχιατρική, ψυχοθεραπευτική, συμβουλευτική και κοινωνικοπρονοιακή υποστήριξη, η ενημέρωση και αγωγή της κοινότητας, οι δράσεις έρευνας και ανάπτυξης αποτελούν μέρος των υπηρεσιών του Κέντρου Ημέρας. Παράλληλα, μας ενδιαφέρει η ανάπτυξη καινοτόμων υπηρεσιών και η ενίσχυση της προσβασιμότητας των υπηρεσιών μας, ώστε ανεμπόδιστα όλοι να μπορούν να τις χρησιμοποιούν.
Ποιοι μπορούν να απευθύνονται στο συγκεκριμένο Κέντρο;
Στο Κέντρο Ημέρας που αναπτύσσουμε, μπορούν να απευθυνθούν εργαζόμενοι, οι οποίοι χρειάζονται υποστήριξη για την ενίσχυση της ψυχικής υγείας και ευεξίας τους, για την αντιμετώπιση ψυχικών διαταραχών, την εκτίμηση και αντιμετώπιση ψυχοκοινωνικών κινδύνων στον χώρο εργασίας, την υποστήριξη σε κοινωνικο-προνοιακά ζητήματα, καθώς και για τη διασύνδεση και παραπομπή προς κοινωνικούς και υγειονομικούς φορείς.
Και πότε περίπου προβλέπεται να τεθεί σε λειτουργία;
Εντός των επόμενων μηνών, το Κέντρο Ημέρας Εργαζομένων Αθηνών θα βρίσκεται σε λειτουργία. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στη φάση της προετοιμασίας και, λόγω τού ότι για πρώτη φορά θα λειτουργήσει στην Ελλάδα ανάλογο Κέντρο Ημέρας, δίνουμε έμφαση στην προετοιμασία του θεραπευτικού σχεδιασμού.
Μπορεί κανείς να ενημερώνεται σχετικά, μέσα από το www.thalpos.org.gr και τα social media του Φορέα
(@ThalposMentalHealth).
Δραστηριοποιείστε πολλά χρόνια στον χώρο της Ψυχικής Υγείας, είμαι σίγουρη ότι έχετε δει και ακούσει πολλά… Παρόλα αυτά, υπήρξε κάτι που σας εξέπληξε (ή σας θορύβησε) μελετώντας την ελληνική πραγματικότητα, στο πλαίσιο της προετοιμασίας για το συγκεκριμένο Κέντρο;
Βάσει των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ του 2022, από τις ενεργές επιχειρήσεις (1.012.019), οι 751.557 είναι ατομικές επιχειρήσεις και οι 321.156 εξ αυτών απασχολούν 1 έως 4 εργαζομένους. Το μεγαλύτερο μέρος της απασχόλησης στην Ελλάδα, λοιπόν, δεν υπάγεται στα υποχρεωτικά μέτρα για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία, γεγονός που μαρτυρά την αναγκαιότητα ανάπτυξης στοχευμένων υπηρεσιών επαγγελματικής και ψυχικής υγείας γι’ αυτή την ομάδα εργαζομένων.
Και μια και βρισκόμαστε στην αρχή της χρονιάς, ποιον στόχο θα θέτατε εσείς ως βασικότερο προς επίτευξη, σε επίπεδο ψυχικής υγείας, για το 2023;
Η ψυχική υγεία του ενός να γίνει προτεραιότητα όλων μας!