Θεόδουλος Παπαβασιλείου_Να το πάμε λίγο από την αρχή. Ποια ήταν η πρώτη σου επαφή με τη γλυπτική και πότε είπες «Εγώ με αυτό θέλω να ασχοληθώ»;
Κοιτάξτε, δεν είναι τόσο απλό… Η ζωή σε πάει εκεί που θέλει εκείνη, και όχι το αντίστροφο. Όλοι ακολουθούμε μια προδιαγεγραμμένη πορεία ζωής από μια ανώτερη δύναμη.
Εγώ, αν είχα πραγματικά επιλογή, δεν θα επέλεγα να γίνω καλλιτέχνης, να περνώ μέσα από αγκάθια και φωτιές! Μεγάλη η δοκιμασία του καλλιτέχνη σε αυτή τη ζωή. Σαν τον δαιμονισμένο παλεύεις με όλες τις σκιές του εαυτού σου. Φλέγεται το είναι σου, ακόμα και όταν κοιμάσαι!
Δεν ξέρω τι βρίσκουν πολλοί που θέλουν να γίνουν καλλιτέχνες, αλλά άλλο να θες και άλλο να έχεις γεννηθεί για αυτό. Τότε είναι μονόδρομος, φίλε μου! Σαν να είσαι μέσα σε super car χωρίς φρένα και, μπροστά σου, στο τέλος τις διαδρομής, τοίχος· δεν γλυτώνεις τη σύγκρουση με την πραγματικότητα!
_Υπήρξαν, κατά καιρούς, και άλλες «προκλήσεις», άλλα επαγγέλματα που σε ιντρίγκαραν;
Ναι! Του ψαρά ή του βοσκού. Σε αυτά, νομίζω, αισθάνεσαι αυτάρκεια, ελευθερία! Τι να την κάνεις την καριέρα, αν είσαι δυστυχισμένος;
Έχω γνωρίσει πολλούς αξιοζήλευτους, με πολλά χρήματα, καριέρα και, μετά από μισή ώρα μαζί τους, τους λυπάσαι. Μέσα στα προβλήματα είναι. Όσο πιο άπληστος είσαι, τόσο πιο μεγάλο το χάος μέσα σου.
Δεν υπάρχουν επαγγέλματα για εμένα, ούτε χρειάζονται ταμπέλες για να υπάρχεις ως άνθρωπος. Αξία έχεις μόνο όταν βάλεις τον εαυτό σου δίπλα στον πόνο του συνανθρώπου σου. Τότε είσαι επιτυχημένος! Το επάγγελμα των ονείρων μου είναι «επάγγελμα άνθρωπος»!
_Ποιες ήταν οι πρώτες πηγές έμπνευσής σου και πώς αυτές διαμορφώθηκαν στο πέρασμα των χρόνων;
Τα χρώματα. Μου λέει η μάνα μου ότι, όταν γεννήθηκα, αμέσως σχεδόν, αντί να κλαίω, έβλεπα μια χρωματιστή πετσέτα με λουλούδια και την ακολουθούσαν τα μάτια μου. Ο γιατρός τής είπε «Αυτός θα γίνει καλλιτέχνης, δες πώς κοιτάζει τα χρώματα!».
Μετά έκανα «βουτιά» στο φως και στο χρώμα, και αντιλήφθηκα πόσο μεγάλη δημιουργία είναι αυτή στην οποία έχουμε την τύχη να ζούμε. Και ειδικά στην Ελλάδα, που είναι από μόνη της μια πηγή έμπνευσης. Το ότι είμαι Έλληνας αρκεί για εμένα. Όταν πάω στους Δελφούς και ακουμπάω στον Ναό του Απόλλωνα, ακούω χιλιάδες ποτάμια ιστορίας να ρέουν σε μια στιγμή!
Ο καλλιτέχνης είναι κάτι σαν μια χορδή που πάλλεται στα ερεθίσματά του, χωρίς να γνωρίζει και αυτός πώς εξηγείται το μυστήριο αυτό. Ο Θεός δεν μας επιτρέπει να αντιλαμβανόμαστε εξ ολοκλήρου τα πάντα. Ίσως, με αρωγό την Τέχνη, να βλέπουμε και λίγο παραπάνω στην αρχική έμπνευση της δημιουργίας όλου του κόσμου.
_Να πάμε λίγο στους «Ήρωες από μέταλλο», που γνώρισαν πολύ μεγάλη επιτυχία πρόσφατα στην Αυστραλία. Πώς ξεκίνησαν την πορεία τους οι «Ήρωες»;
Η έκθεση αυτή ξεκίνησε ύστερα από πρόσκληση της κυρίας Βικτώριας Καρέλια. Φιλοξενήθηκε στην Καλαμάτα, σε έναν εξαιρετικό εκθεσιακό χώρο στο κέντρο της πόλης, όπου και εκτίθεται μόνιμα η συλλογή ελληνικών παραδοσιακών ενδυμασιών, η οποία και αποτελεί έργο ζωής για την κυρία Καρέλια.
Όλη η συλλογή έργων μου είναι εμπνευσμένη από τον Αγώνα των Ελλήνων για την Ελευθερία το 1821, ανάμεσα στους οποίους και ο δικός μου πρόγονος, μέγας οπλαρχηγός και συνονόματός μου, Νικόλαος Φλώρος, που έπεσε μαχόμενος για την ελευθερία, στην Αθήνα, το 1822.
Τα συναισθήματα που μου δημιουργούνται για αυτήν την έκθεση είναι πολλά και εναλλασσόμενα. Ναι μεν ξεκίνησα έχοντας στο μυαλό μου την Ελληνική Επανάσταση και των Αγώνα των Ελλήνων για την Ελευθερία, όμως, όσο προχωρώ, βλέπω όλο και πιο καθαρά. Η Ελευθερία είναι μία έννοια οικουμενική! Μπορεί, θέλοντας και μη, να μεταφέρω την Ελλάδα μέσα από τα έργα μου, όμως οι έννοιες που αντιπροσωπεύουν τα έργα δεν γνωρίζουν σύνορα.
Η Ελευθερία συνδέει τους λαούς μεταξύ τους και δεν τους χωρίζει. Είναι μεγάλο το βάρος να μεταφέρεις ένα ολόκληρο έθνος μέσα από την τέχνη σου σαν αγγελιοφόρος.
_Είχες αναφέρει πρόσφατα ότι στην έκθεση αυτή κυριαρχεί η γυναίκα, καθώς από αυτήν αρχίζουν και τελειώνουν οι επαναστάσεις. Είναι μία γυναικεία επανάσταση και το κίνημα #metoo που ζήσαμε πρόσφατα και στην Ελλάδα;
Η ίδια η φύση είναι γυναίκα! Η ίδια η γη είναι γυναίκα! Η μήτρα των πάντων!
Από εκεί ξεκινούν όλα. Μια μάνα μάς έδωσε το γάλα, μας ανέθρεψε ως ήρωες της ζωής. Με συγκλονίζει η δύναμη της γυναίκας με τον σκοπό της ζωής που έχει να φέρει εις πέρας.
Σκέφτομαι τις Σουλιώτισσες που θυσίασαν τη ζωή τους, αλλά και τα ίδια τους τα παιδιά, για να μη γίνουν σκλάβες. Τις Μεσολογγίτισσες στην Έξοδο, που κι εκείνες προτίμησαν να πεθάνουν για την ελευθερία.
Εμείς, στην Ελλάδα, δεν χρειαζόμαστε κανένα ξενόφερτο σύστημα αφύπνισης της γυναίκας. Έχουμε πολύ δυναμικά πρότυπα γυναικών, που πήραν το σπαθί και έκοψαν τα κεφάλια του εχθρού. Οι Ελληνίδες έχουν ηρωισμό, ανθρωπιά, ήθος, αξιοπρέπεια!
Δεν νομίζω κανένα κίνημα να μπορεί να τις αντιπροσωπεύσει. Μπορούν να βγουν μπροστά επαναστάτριες, όπως όλες οι Ελληνίδες στο παρελθόν, που έγιναν τα σύμβολα της παγκόσμιας ελευθερίας.
Η γυναίκα, η μάνα, μπορεί να «φορτίσει» στο φουλ τον άνθρωπο που φέρνει στη ζωή, με αγάπη!
_Έχεις δεχτεί κι εσύ κακοποίηση λόγω του ονόματός σου. Μόνο λεκτική ή και σωματική; Πώς το βίωσες όλο αυτό;
Πολλές φορές δέχτηκα στο παρελθόν και λεκτική και σωματική κακοποίηση, ακόμα και από δασκάλους και καθηγητές μου. Μόνο το όνομά μου αρκούσε, για να ξεκινήσουν τα «ρε, φλώρος είσαι» κ.λπ..
Έχω έναν αδερφό που πάσχει από σοβαρό ψυχιατρικό νόσημα. Μεγαλώνοντας με αυτό το πρόβλημα στο σπίτι μας, έμαθα και να έχω τεράστια υπομονή, και να βάζω τον εαυτό μου σε δεύτερη μοίρα, γιατί την ανάγκη για βοήθεια την είχε εκείνος.
Θυμάμαι, όταν πήγαινε στο λύκειο, ένα απόγευμα χειμώνα, οι συμμαθητές του τον είχαν ρίξει μέσα σε ένα χαντάκι και τον χτυπούσαν με μανία, κοροϊδεύοντάς τον για το όνομα Φλώρος και λέγοντάς τον και ψυχοπαθή.
Ευτυχώς, ένας περαστικός τους σταμάτησε και τον έσωσε. Από τότε δεν επανήλθε ποτέ. Βυθίστηκε ακόμη περισσότερο στην ασθένειά του που, αν ήταν σε ένα άλλο περιβάλλον, μπορεί να μην είχε καν εκδηλωθεί.
Η διαφορετικότητα είναι αρχή της φύσης. Όλα είναι ανόμοια μεταξύ τους, αν το καλοσκεφτείτε. Πρέπει να καταλάβουμε ότι ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός και έχει το δικαίωμα να εκφράζεται όπως θέλει, είτε αυτό αφορά την εμφάνισή του, είτε τη σεξουαλική του προτίμηση, είτε οτιδήποτε άλλο. Ποιος είναι εκείνος που έθεσε τις αρχές για το πώς πρέπει να είναι ένας άνθρωπος και πώς να εκφράζεται; Αρρωστημένη θα χαρακτήριζα αυτή την ηθική που διαμορφώνεται μέσα από φόβο, κόμπλεξ και εγωισμό.
Ό,τι έχει συμβεί στη ζωή μου, έγινε για κάποιο λόγο. Θέλω να λέγομαι χριστιανός και, για αυτό, πρέπει να συγχωρώ όποιον μου κάνει κακό, και να προσεύχομαι στον Θεό να τον βοηθήσει να καταλάβει την πτώση του. Το μίσος γεννά μίσος. Γι’ αυτό, λοιπόν, κι εγώ τα έχω αφήσει όλα αυτά στο παρελθόν. Ο εγωισμός και η περηφάνια μάς δημιουργούν προβλήματα. Εγώ τους έχω συγχωρέσει όλους όσους μου έκαναν κακό στη ζωή μου και είμαι ελεύθερος, γιατί πρώτα συγχώρεσα τον εαυτό μου. Αυτό κατάλαβα με τα χρόνια: ότι ο μεγαλύτερος εχθρός μας είναι ο εαυτός μας!
Κανείς δεν πέθανε από τη διαφορετικότητα, αλλά μόνο από καταπίεση. Δεν μπορούν όλα να μπουν στο ίδιο κουτάκι. Να το θυμάστε αυτό.
Οι Ελληνίδες έχουν ηρωισµό, ανθρωπιά, ήθος, αξιοπρέπεια! Δεν νοµίζω κανένα κίνηµα να µπορεί να τις αντιπροσωπεύσει. Μπορούν να βγουν µπροστά επαναστάτριες, όπως όλες οι Ελληνίδες στο παρελθόν που έγιναν τα σύµβολα της παγκόσµιας ελευθερίας.
_Ποιοι θα είναι οι επόμενοι σταθμοί για τους «Ήρωες από μέταλλο»;
Αμερική, Γερμανία, Βέλγιο, Γαλλία, Ιταλία, και έπεται συνέχεια. Η έκθεση αυτή θα κάνει τον κύκλο της, χωρίς την παραμικρή συνδρομή του ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού. Δεν έχουμε βοηθηθεί ούτε καν από Δήμους, ή Περιφέρειες.
Ίσως δεν τους αφορά ο σύγχρονος ελληνικός πολιτισμός, τι να πω… Ίσως επειδή δεν μπορεί να εξαργυρωθεί πολιτικά σε ψήφους, άσχετα αν εσύ μεταφέρεις μέσα από μια έκθεση μια ολόκληρη χώρα και το ηθικό της ανάστημα, δοξάζοντας τον Αγώνα των Ελλήνων για την Ελευθερία.
Α, ξέχασα, το γιόρτασαν και τέλος. Δεν έχει νόημα πια η Ελληνική Επανάσταση, ήταν μια φιέστα που πλέον δεν αφορά κανέναν…
_Και τα επόμενά σου σχέδια, πέραν αυτών; Ετοιμάζεις κάτι καινούργιο;
Αυτή τη στιγμή εργάζομαι πάνω σε ένα έργο, εντελώς διαφορετικό από οτιδήποτε έχω κάνει έως τώρα. Υπολογίζω να παρουσιαστεί στο κοινό μέσα στο 2023.
Με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από τη γέννηση της μεγάλης καλλιτέχνιδος, Μαρίας Κάλλας, δημιουργώ το έργο αυτό στη μνήμη της. Πρόκειται για μία γλυπτή αναπαράσταση της ίδιας, φτιαγμένη από καθαρό ατσάλι, τεραστίων διαστάσεων, περίπου 8 μέτρα ύψος.
Πέραν του μεγέθους του, το εν λόγω έργο είναι εντελώς πρωτοποριακό, διότι θα μεταλλάσσεται. Θα αλλάζει, δηλαδή, σχήμα και μορφή, δεν θα παραμένει στάσιμο.
Επιθυμία μου είναι να το παρουσιάσω στη γενέτειρα της Μαρίας Κάλλας, στην πόλη της Καλαμάτας, και είμαι βέβαιος πως σε αυτό θα συνδράμει τόσο ο δήμαρχος Καλαμάτας, όσο και η Περιφέρεια Πελοποννήσου εν γένει, καθώς μέσω του έργου θα υπάρξει προβολή της Μεσσηνίας διεθνώς.
Αυτά μπορώ να μοιραστώ μαζί σας για την ώρα.
_Αν σου ζητούσα ένα έργο που να αποτύπωνε την εποχή που ζούμε, με τον κορονοϊό, τον πόλεμο κ.λπ., τι σχήμα και χρώμα θα είχε αυτό;
Θα ήταν ένα τεράστιο smartphone! Γλυπτό, γυαλιστερό, μεταλλικό σαν καθρέφτης, που καθρεφτίζει τις εικόνες μας σαν είδωλα!
Σήμερα ζούμε την εποχή της απόλυτης ειδωλολατρίας. Προσκυνάμε τις ψεύτικες εικόνες. Το σύμβολο της εποχής μας δεν είναι άλλο, παρά ένα smartphone.