Σάμος: Διακοπές στην… «Ουγκάντα» του Αιγαίου

Η Σάμος είναι ένα κατάφυτο νησί με πλούσια ιστορία, μοναδικές φυσικές ομορφιές, πανέμορφες παραλίες, εντυπωσιακά αρχαιολογικά μνημεία και υπέροχους ανθρώπους. Κι όμως, το «παρατσούκλι» της είναι μάλλον ασυνήθιστο: «Ουγκάντα» την αποκαλούν… χαϊδευτικά όσοι υπηρετούν εκεί τη στρατιωτική τους θητεία, κι αυτό κυρίως χάρη στην οργιώδη βλάστησή της που θυμίζει αφρικανική ζούγκλα.

Η Σάμος είναι, πράγματι, από τα πιο πράσινα νησιά της Ελλάδας, καθώς, εκτός από τις υψηλές κορυφές του όρους Κέρκη, η υπόλοιπη επιφάνειά της καλύπτεται από πυκνά δάση, ελιές, αμπέλια και οπωροφόρα δέντρα.

Επιπλέον, από όλα τα νησιά της χώρας μας, είναι εκείνο που βρίσκεται πιο κοντά στην Τουρκία, από την οποία τη χωρίζει το Στενό της Μυκάλης, με πλάτος μόλις 750 μέτρα περίπου.

Πρωτεύουσα του νησιού είναι η ομώνυμη πόλη (ή Βαθύ), ενώ συμπρωτεύουσα το Καρλόβασι. Άλλοι σημαντικοί οικισμοί είναι το Πυθαγόρειο, η Χώρα και ο Μαραθόκαμπος.

Στις αρχαίες πηγές, η Σάμος αναφέρεται ως Υδρήλη, λόγω των πηγών της, Μελάμφυλλος, Μελάνθεμος, Φυλλίς και Ανθεμίς, για την πλούσια και ξεχωριστή χλωρίδα της, και Δόρυσσα, Δρυούσα ή Κυπαρισσία για τα δέντρα της.

Είναι πιθανό όλα αυτά να ήταν απλώς επίθετα, δεδομένου ότι το όνομα «Σάμος» (το οποίο προέρχεται από αρχαία ρίζα που σημαίνει «τόπος με ψηλά βουνά») εμφανίζεται σταθερά στις πηγές. 

Γνωστές φυσιογνωμίες…

Από το νησί αυτό κατάγεται μια γνωστή από τα μαθητικά μας χρόνια… προσωπικότητα. Ο λόγος για τον Πυθαγόρα, μαθηματικό, φιλόσοφο και θεωρητικό της Μουσικής του 6ου αιώνα π.Χ., με το περίφημο Πυθαγόρειο Θεώρημά του, μνημείο του οποίου θα συναντήσουμε, πού αλλού, στο Πυθαγόρειο.
Επίσης, το νησί είναι περήφανο για τον Αρίσταρχο, αστρονόμο και μαθηματικό που φέρεται να σχεδίασε τον πρώτο ηλιοκεντρικό χάρτη, για τον φιλόσοφο Επίκουρο και άλλους.

Η ιστορία σε… τηλεγράφημα, στοπ.

▶ Ανθρώπινη παρουσία στο νησί υπάρχει ήδη από τη Νεολιθική Περίοδο.
▶ Το 535 π.Χ. επέβαλε τυραννίδα ο Πολυκράτης, στην εποχή του οποίου η Σάμος έφτασε στην ακμή της.
▶ Στον Πελοποννησιακό Πόλεμο φαίνεται πως το νησί είχε θέση ισοτιμίας με την Αθήνα, σε σύγκριση με άλλες πόλεις.
▶ Στα Ρωμαϊκά Χρόνια η πόλη της Σάμου παρέμεινε ανθηρή και ακμάζουσα.
▶ Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επηρέασε σημαντικά το νησί με το χριστιανικό στοιχείο της.
▶ Στην Τουρκοκρατία και για μία μεγάλη περίοδο, η Σάμος παρέμεινε σχετικά έρημη. Ξανακατοικήθηκε από τον 16ο αιώνα, χάρη σε ένα πρόγραμμα εποικισμού με προνόμια.
▶ Μετά την Επανάσταση του 1821, το νησί έγινε αυτόνομο, με την ονομασία «Ηγεμονία της Σάμου».
▶ Ενσωματώθηκε στην Ελλάδα στις 11 Νοεμβρίου του 1912.

Πού να πρωτοπάω;

Καθώς το νησί είναι μεγάλο, προτείνουμε να το επισκεφθεί κανείς σε «ζώνες», με βάση τους τρεις σημαντικότερούς του οικισμούς. Έτσι, έχουμε τα εξής:

● Βαθύ

Βολτάροντας: Το Βαθύ είναι χτισμένο αμφιθεατρικά σε έναν… βαθύ κόλπο. Είναι μια όμορφη πόλη, με τη γνωστή «πασαρέλα» στον παραλιακό δρόμο, στον οποίο μπορούμε να τσιμπήσουμε κάτι ή να πιούμε τον καφέ μας, κουτσομπολεύοντας τους περαστικούς ή αγναντεύοντας το καταπράσινο βουνό απέναντι.
Μετά το παλιό λιμάνι, μπορούμε να συνεχίσουμε τη βραδινή μας διασκέδαση σε παλιά αρχοντικά χτισμένα πάνω στο κύμα, τα οποία σήμερα λειτουργούν ως μπαρ. Σε κάποιο από τα όμορφα αυτά αρχοντικά εκτυλίσσεται και η ιστορία στο υπέροχο «Καπλάνι της βιτρίνας» της Άλκης Ζέη.
Εφόσον κάνουμε τη βόλτα μας στην παραλία, μπορούμε να κάνουμε μια στάση στην κεντρική πλατεία με τους φοίνικες και το Λιοντάρι, ένα άγαλμα σήμα-κατατεθέν της πόλης και όμορφο σημείο για selfies.

Το Μουσείο: Σε πολύ κοντινή απόσταση από την πλατεία, βρίσκεται το Αρχαιολογικό Μουσείο Σάμου, το οποίο αξίζει να επισκεφθούμε και για το σύνολο των εκθεμάτων του, αλλά κυρίως για το κολοσσιαίο άγαλμα κούρου από το Ηραίον, που βρίσκεται εκεί. Καθώς περπατάμε ανέμελοι στο μουσείο, εμφανίζεται στα δεξιά μας, σε ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα, ένας υπέροχος γίγαντας, με ύψος 4,75 μ., που κόβει την ανάσα!

● Πυθαγόρειο

Βολτάροντας: Το Πυθαγόρειο είναι η πιο τουριστική περιοχή του νησιού. Πρόκειται για ένα μικρό και γραφικό λιμάνι, με ασβεστωμένα και περιποιημένα πλακόστρωτα σοκάκια. Η διέλευση των οχημάτων απαγορεύεται τις απογευματινές ώρες, όποτε μπορούμε να απολαύσουμε τη βόλτα μας με ηρεμία. Στο ένα άκρο της περαντζάδας θα δούμε το άγαλμα του Πυθαγόρα, στα… πόδια του οποίου όλοι βγάζουν τις απαραίτητες φωτογραφίες.

Στο άλλο άκρο του λιμανιού, σε ένα ειδυλλιακό ύψωμα με ωραία θέα, θα βρούμε τον Ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος και τμήματα του Βυζαντινού Κάστρου της πόλης (7ος αι. μ.Χ.). Ο Ναός οικοδομήθηκε με πρωτοβουλία του Λυκούργου Λογοθέτη, σε ανάμνηση της νίκης των Σαμίων σε ναυμαχία εναντίον του τουρκικού στόλου, στα στενά της Μυκάλης, την 5η Αύγουστοςυ 1824. Μάλιστα, κάθε χρόνο τέτοια μέρα, πραγματοποιείται θεαματική αναπαράσταση της ναυμαχίας στο λιμάνι του Πυθαγορείου, με βεγγαλικά να φωτίζουν τον ουρανό και πλήθος κόσμου να παρακολουθεί εκστασιασμένος.

Αξιοθέατα της περιοχής

Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Πυθαγορείου: Εντυπωσιακό έκθεμά του είναι το άγαλμα του Αυτοκράτορα Τραϊανού, ύψους 2,7 μέτρων.

Ευπαλίνειο Όρυγμα: Πρόκειται για ένα υπόγειο υδραγωγείο μήκους 1.036 μέτρων και σημαντικό τεχνικό έργο της αρχαιότητας. Ανοίχτηκε ταυτόχρονα από τις δύο πλευρές του βουνού, και οι δυο σήραγγες συναντήθηκαν περίπου στο μέσον, με ακρίβεια αξιοθαύμαστη για τα τεχνικά μέσα της εποχής. Βρίσκεται σε απόσταση μόλις δύο χιλιόμετρων από το Πυθαγόρειο. Μπορεί κανείς να μπει και να περπατήσει μέσα στο όρυγμα, με κράνος ασφαλείας που παρέχουν οι υπάλληλοι εκεί. Όσοι υποφέρουν από κλειστοφοβία είναι καλύτερα να περιοριστούν στην όμορφη θέα έξω από το όρυγμα.

Μονή Παναγίας Σπηλιανής: Πολύ κοντά στο Ευπαλίνειο Όρυγμα θα δούμε το μοναστήρι αυτό, με το χαρακτηριστικό εκκλησάκι που είναι χτισμένο μέσα σε μια μεγάλη σπηλιά.

Αρχαίο Θέατρο Πυθαγορείου: Βρίσκεται λίγο μετά το Ευπαλίνειο Όρυγμα. Σε αυτό δίνονται παραστάσεις, κυρίως τους θερινούς μήνες, στα πλαίσια πολιτιστικών φεστιβάλ.

Ναός της Ήρας: Σε απόσταση 3 χιλιομέτρων δυτικά από το Πυθαγόρειο, βρίσκεται το Ηραίον. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, στα αρχαία χρόνια ο ναός αυτός ήταν ο μεγαλύτερος στην Ελλάδα. Σήμερα στέκεται όρθιος μόνο ένας κίονας, ο οποίος όμως μας βοηθά να συλλάβουμε το μέγεθος του ναού.

● Καρλόβασι

Βουτιά στους καταρράκτες: Αποτελούν πόλο έλξης των επισκεπτών του νησιού. Για να μην χαθούμε, παρκάρουμε στην αρχή της παραλίας «Ποτάμι» και ακολουθούμε τις ταμπέλες. Πρόκειται για ένα πανέμορφο μονοπάτι, πλάι σε τρεχούμενα νερά και μέσα σε πυκνή βλάστηση. Υπάρχουν σημεία που πρέπει να περάσουμε στην απέναντι πλευρά, χρησιμοποιώντας ξύλινες αυτοσχέδιες «γέφυρες», τις οποίες κάθε χρόνο επισκευάζουν εθελοντές από το Καρλόβασι.
Στο τέλος του μονοπατιού και ανάμεσα σε δύο κάθετους βράχους, το ρυάκι βαθαίνει και μας καλεί να βουτήξουμε. Περπατώντας ή κολυμπώντας (η στάθμη του νερού κάθε χρόνο αλλάζει ανάλογα με τις βροχοπτώσεις του χειμώνα), θα φτάσουμε στον πρώτο καταρράκτη. Ας έχουμε υπ’ όψιν ότι το νερό είναι πραγματικά πολύ κρύο!

Παραλίες

Η Σάμος διαθέτει παραλίες για όλα τα γούστα και όλες τις καιρικές συνθήκες: όταν το βοριαδάκι είναι ήπιο, απολαμβάνουμε τις παραλίες της βόρειας πλευράς, ενώ τις μέρες που ο άνεμος… μάς παίρνει και μάς σηκώνει, αναζητάμε «καταφύγιο» στις απάνεμες παραλίες του νότου.

Βόρειες παραλίες

▸ Ποτάμι: Μετά από την επίσκεψη στους καταρράκτες, επιβάλλεται και μια βουτιά στην ομώνυμη παραλία. Έχει βότσαλο και σχετικά βαθιά νερά, ενώ το γύρω τοπίο κόβει την ανάσα. Είναι οργανωμένη σε ένα τμήμα της, με λίγες ομπρέλες, ξαπλώστρες και beach bar.
▸ Μικρό και Μεγάλο Σεϊτάνι: Μαγευτικές παραλίες, στις οποίες μπορεί κανείς να πάει είτε περπατώντας 45 λεπτά από το Ποτάμι, είτε με καΐκι. Έχουν μικρά βότσαλα, βαθιά γαλαζοπράσινα νερά και είναι απομονωμένες, ενώ η πυκνή βλάστηση που φτάνει μέχρι τη θάλασσα είναι βάλσαμο για τα μάτια μας.
▸ Τσαμπού και Τσαμαδού: Γειτονικές και παρόμοιες παραλίες με μεγάλα βότσαλα και γαλαζοπράσινα, βαθιά νερά, που πλαισιώνονται από πυκνή βλάστηση. Εκεί θα βρούμε beach bar, ταβέρνες και χώρο στάθμευσης.
▸ Λιβαδάκι: Μικρός, πανέμορφος κόλπος με ρηχά και τιρκουάζ νερά, στο βορειοανατολικό άκρο του νησιού. Για να φτάσουμε εκεί, θα πρέπει να οδηγήσουμε αρκετά μεγάλη απόσταση σε χωματόδρομο (σχετικά βατό). Αν και απομονωμένη, διαθέτει beach bar για τα απαραίτητα.

Νότιες παραλίες

▸ Ψιλή Άμμος: Απάνεμη παραλία με χρυσαφένια άμμο, μέσα και έξω, και ρηχά, καταγάλανα νερά. Ιδανική για οικογένειες. Είναι οργανωμένη, με ομπρέλες και ξαπλώστρες, ενώ τριγύρω έχει ταβέρνες με νοστιμότατο φαγητό. Καθώς τσαλαβουτάμε, κοιτάζουμε στην απέναντι όχθη την… Τουρκία.
▸ Μυκάλη: Παραλία χιλιομέτρων με χοντρά βότσαλα, πεντακάθαρα, κρύα νερά και αλμυρίκια για σκιά. Ιδανική για όποιον αποζητά την ησυχία του.
▸ Γλυκόριζα: Πρόκειται για έναν μικρό κόλπο, σε κοντινή απόσταση από το Πυθαγόρειο. Η παραλία έχει άμμο μέσα και ψιλά βότσαλα έξω.
▸ Παραλία Πυθαγορείου: Από τις πιο τουριστικές παραλίες του νησιού, λόγω των ξενοδοχείων που είναι χτισμένα εκεί. Είναι, όμως, αγαπημένη και των ντόπιων, ιδίως των νέων, λόγω των beach bars που υπάρχουν στο σημείο. Είναι και αυτή μεγάλη παραλία, με βότσαλα έξω και βαθιά νερά.

Οινοποιία

Το σαμιώτικο κρασί έχει υψηλή αναγνωρισιμότητα σε όλο τον κόσμο. Σημειώνουμε, δε, ότι τα προϊόντα του Ενιαίου Οινοποιητικού Συνεταιρισμού Σάμου έχουν τιμηθεί με εκατοντάδες μετάλλια διεθνών εκθέσεων, ενώ κάθε χρόνο προστίθενται και νέες διακρίσεις.

Γιορτή που… τρώγεται

Στα πανηγύρια του νησιού σερβίρεται… «γιορτή», ένας παχύρρευστος και λαχταριστός χυλός που σιγοβράζει σε καζάνια. Εξαιτίας της γιορτής, οι ντόπιοι προσέρχονται στα πανηγύρια όχι μόνο με κατάνυξη, αλλά και με… ταπεράκια, προκειμένου να πάρουν όσο περισσότερη μπορούν «πακέτο» για το σπίτι!

Η γιορτή παρασκευάζεται με κρέας από γίδι, κοπανισμένο, αποφλοιωμένο, ολόκληρο σιτάρι και κρεμμύδια. Το μαγείρεμά της είναι μία επίπονη και χρονοβόρα διαδικασία, διότι ξεκινά από νωρίς το απόγευμα και ολοκληρώνεται το επόμενο πρωί, οπότε και την κατεβάζουν από τη φωτιά, για να την ανακατέψουν με μεγάλες ξύλινες κουτάλες σαν κουπιά. Ο χυλός είναι έτοιμος, όταν το κουπί στέκεται όρθιο στο κέντρο!

Τι πρέπει να ξέρουμε;

Στη Σάμο θα βρούμε όλα τα απαραίτητα για άνετες και ασφαλείς διακοπές: τράπεζες, καταστήματα, φαρμακεία, νοσοκομείο και πολύ καλό οδικό δίκτυο. Θα βρούμε, επίσης, πληθώρα καταλυμάτων, εστιατορίων και καφέ με προσιτές τιμές, συγκριτικά με άλλους δημοφιλείς προορισμούς της χώρας.
Το μεγάλο «ατού» του νησιού, ωστόσο, είναι οι άνθρωποί του! Είναι αξιέπαινη η δράση πολλών ομάδων εθελοντών που φροντίζουν για τη γενικότερη «νοικοκυροσύνη» του τόπου, την οποία αντιλαμβάνεται κανείς αμέσως μόλις πατήσει το πόδι του στο νησί.

«Έλα να πάμε στο νησί…»

Η Σάμος διαθέτει τρία λιμάνια: στο Καρλόβασι, στο Βαθύ και στο Πυθαγόρειο. Τα δύο πρώτα συνδέουν το νησί με τον Πειραιά, την Καβάλα, τη Θεσσαλονίκη και όλα τα νησιά στα οποία κάνουν ενδιάμεση στάση τα πλοία (όπως Ικάρια, Φούρνοι, Χίος κ.ά.). Το λιμάνι του Πυθαγορείου εξυπηρετεί τακτικά δρομολόγια κυρίως προς τα Δωδεκάνησα.
Το ταξίδι από Πειραιά, Καβάλα και Θεσσαλονίκη διαρκεί πολλές ώρες, οπότε είναι καλό να είναι κανείς προετοιμασμένος. Μπορούμε, βέβαια, να το δούμε και ως ευκαιρία για μίνι κρουαζιέρα στο Αιγαίο!
Εναλλακτικά, μπορούμε να πάμε στο νησί… πετώντας από Αθήνα.

Περισσότερες πληροφορίες:

https://www.islandofsamos.gr
http://visit.samos.gr