“Το νοσοκομείο δεν είναι το κατάλληλο μέρος για να είσαι άρρωστος”, είχε πει ο δύστροπος μεγαλοπαραγωγός του Χόλιγουντ Samuel Goldwyn, ο οποίος τα τελευταία χρόνια της ζωής του, λόγω προβλημάτων υγείας, είχε κουραστεί από τις συχνές επισκέψεις του στο νοσοκομείο. Κι όμως, δεν αποκλείεται το ιατρικό προσωπικό και οι καθημερινές ιστορίες τους να του είχαν γεννήσει κάποια ιδέα για μια νέα ταινία…
της Γιώτας Χουλιάρα
Από τις πρώτες απόπειρες για ιατρική σειρά ήταν το City Hospital που προβλήθηκε στην αμερικανική τηλεόραση από το 1951 μέχρι το 1953. Ωστόσο, χρειάστηκε να περάσουν αρκετά χρόνια, για να φτάσουμε στην εποχή των “medical series” ή “medical shows”. Οι όροι αναφέρονται σε μια δραματική κατά βάσιν σειρά, η οποία ασχολείται με τα τεκταινόμενα στους χώρους των νοσοκομείων. Από ασυνήθιστες ιατρικές υποθέσεις, μέχρι έκτακτα περιστατικά, και από δύσκολες χειρουργικές επεμβάσεις, μέχρι διαπροσωπικές σχέσεις γιατρών, οι δραματικές ιατρικές σειρές τα έχουν όλα: καταιγιστική δράση, άφθονα συναισθήματα, αγωνία, μεγάλες ανατροπές, αλλά και… ιατρική πληροφορία.
Ήταν το 1994, όταν η σειρά Στην Εντατική (E.R.) έκανε σταρ τoν George Clooney, για να ακολουθήσουν οι υπερ-επιτυχημένες τηλεοπτικές σειρές Πλαστική Ομορφιά (Nip/Tuck) το 2003, Ιατρικές Υποθέσεις (House MD) το 2004 και τα Μαθήματα Ανατομίας (Grey’s Anatomy) το 2005.
Καθώς ένα μεγάλο ποσοστό των Αμερικανών (παλαιότερες έρευνες έδειξαν ότι αγγίζει το 88%!) ενημερώνεται για θέματα υγείας μέσω τηλεόρασης, το Αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC) θεώρησε ότι, μέσα από τα τηλεοπτικά προγράμματα, μπορεί να στείλει μηνύματα Υγείας.
Το CDC, λοιπόν, ξεκίνησε συνεργασία με το Τμήμα “Hollywood, Health and Society” του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνια, προκειμένου, μεταξύ άλλων, να παρέχει στους σεναριογράφους σωστή και έγκυρη πληροφόρηση σε θέματα Υγείας, λοιμώξεων, ασθενειών και σοβαρών χειρουργικών επεμβάσεων. Μάλιστα, από το 2000, έχει καθιερώσει βραβεία (Sentinel Awards), τα οποία απονέμονται ετησίως στις σειρές που μεταφέρουν με επιστημονική εγκυρότητα μηνύματα Υγείας.
Χαρακτηριστικά, το 2017, η τηλεοπτική σειρά Grey’s Anatomy (13η σεζόν) τιμήθηκε για τον τρόπο με τον οποίο παρουσίασε την περίπτωση της Diane, μητριάς ενός εκ των γιατρών-πρωταγωνιστών της σειράς, η οποία διαγνώστηκε με φλεγμονώδη καρκίνο του μαστού (IBC), μια σπάνια, επιθετική και θανατηφόρα μορφή καρκίνου.
Σειρές που… σώζουν ζωές
Εκτός όμως από τα βραβεία, η έγκυρη πληροφόρηση των medical series μπορεί να σώσει και ζωές, όπως στην περίπτωση ενός ασθενούς από τη Γερμανία. Ήταν τον Μάιο του 2012, όταν ο 55χρονος Γερμανός που έπασχε από καρδιακή ανεπάρκεια, παρουσίασε ένα παράδοξο συνδυασμό συμπτωμάτων, όπως πυρετό, τύφλωση, κώφωση και οίδημα στους λεμφαδένες. Η περίπτωσή του βασάνιζε τους γιατρούς για πολλούς μήνες. Κανείς δεν μπορούσε να δώσει συγκεκριμένη διάγνωση και, φυσικά, να προχωρήσει στην κατάλληλη γι’ αυτόν θεραπευτική αγωγή.
Την περίπτωσή του ανέλαβε τελικά ο δρ. Juergen Schaefer, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μάρμπουργκ και φανατικός θαυμαστής της αμερικανικής τηλεοπτικής σειράς House MD. “Κατάλαβα τι συμβαίνει μέσα σε πέντε λεπτά”, δήλωσε ο Schaefer, ο οποίος εργάζεται στο Κέντρο Μη Διαγνωσμένων Νοσημάτων (Center for Undiagnosed Diseases). Όπως τόνισε, τα συμπτώματα ήταν σχεδόν πανομοιότυπα με εκείνα που αντιμετώπιζε μία ασθενής στη συγκεκριμένη σειρά, έπειτα από δηλητηρίαση με κοβάλτιο.
Πιο συγκεκριμένα, ο Schaefer αναφέρθηκε στο επεισόδιο με τίτλο “Family Practice” της έβδομης σεζόν, το οποίο είχε επιλέξει πρόσφατα να παρουσιάσει στους φοιτητές του, προκειμένου να το συζητήσουν. Ο 55χρονος ασθενής εξήγησε στον Schaefer ότι τα συμπτώματά του εμφανίστηκαν λίγο μετά από μία εγχείρηση αντικατάστασης ισχίου, στην οποία είχε υποβληθεί (όπως συνέβη και στην τηλεοπτική σειρά). Αν και οι γιατροί είχαν προτείνει στον 55χρονο Γερμανό τη μεταμόσχευση καρδιάς, ο Schaefer και οι συνάδελφοί του πραγματοποίησαν αμέσως τις σχετικές εργαστηριακές αναλύσεις, ώστε να διαπιστώσουν τα επίπεδα κοβαλτίου στον οργανισμό του ασθενούς. Ο Schaefer διαπίστωσε ότι μικροσκοπικά τμήματα του παλαιού εμφυτεύματος είχαν παραμείνει στον οργανισμό και προκαλούσαν τριβή με το νέο μεταλλικό εμφύτευμα. Το αποτέλεσμα ήταν η διαρροή κοβαλτίου και χρωμίου στο αίμα του ασθενούς.
Η περίπτωση του συγκεκριμένου ασθενούς, η οποία τελικά αντιμετωπίστηκε με επιτυχία, παρουσιάστηκε και αναλύθηκε διεξοδικά σε δυο επιστημονικά περιοδικά: στην κορυφαία επιστημονική επιθεώρηση The Lancet και στο New England Journal of Medicine.
Αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που ο δρ. Schaefer ή “German Dr. House”, όπως τον αποκαλούν χαϊδευτικά οι συνάδελφοί του, χρησιμοποίησε την πετυχημένη τηλεοπτική σειρά σε ιατρική διάγνωση. Όπως έχει αποκαλύψει σε συνεντεύξεις του, το κάνει συχνά και, μάλιστα, έχει εντάξει σχετικό σεμινάριο στο πανεπιστημιακό του μάθημα, με τίτλο “Θα είχαμε σώσει τον ασθενή και στο Μάρμπουργκ;”, όπου λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα συμπτώματα που παρουσιάζει κάθε επεισόδιο της σειράς, ζητάει από τους φοιτητές του διάγνωση. Δεν δίστασε να κυκλοφορήσει και βιβλίο με τίτλο Housemedizin, όπου αναλύει όλες τις ιατρικές περιπτώσεις της σειράς.
Η περίπτωση του δρ. Schaefer δεν είναι η μοναδική, καθώς ανάλογη τακτική χρησιμοποιούν και οι καθηγητές του Monash University, στη Μελβούρνη της Αυστραλίας. Όπως αναφέρουν σε έρευνα, η οποία δημοσιεύθηκε στην επιστημονική διαδικτυακή εφημερίδα Plos One τον Μάρτιο του 2018, σεμινάρια βασισμένα σε ιατρικές τηλεοπτικές σειρές, όπως το House MD, θα μπορούσαν να προσελκύσουν φοιτητές της Ιατρικής, ώστε να ενδιαφερθούν και να μάθουν περισσότερα για τις σπάνιες ασθένειες.
– Η Μεγάλη Οθόνη “προφήτης” ιατρικών εξελίξεων
Σε αντίθεση με τις ιατρικές τηλεοπτικές σειρές που οφείλουν να μένουν πιστές στις ιατρικές εξελίξεις και να παρουσιάζουν τα ιατρικά επιτεύγματα μετά την πιλοτική τους εφαρμογή, ο κινηματογράφος εμφανίζεται πιο… προχωρημένος στις προβλέψεις του σχετικά με την Ιατρική.
• Στη σειρά ταινιών επιστημονικής φαντασίας Star Wars, η οποία εκτυλίσσεται στο μακρινό μέλλον, ο Λουκ Σκαϊγουόκερ και ο πατέρας του, Άνακιν, αποκτούν πρόσθετα ρομποτικά μέλη. Πιο συγκεκριμένα, στην ταινία The Empire Strikes Back, του 1980, ο Λουκ αποκτά ένα ρομποτικό χέρι, σε αντικατάσταση αυτού που έχασε κατά τη διάρκεια της μάχης του με τον Νταρθ Βέιντερ. Το ίδιο συμβαίνει και στην ταινία Attack of the Clones του 2002, όπου ο Άνακιν χάνει στην τελευταία μάχη το δεξί του χέρι και το αντικαθιστά με ένα ρομποτικό. Κι αν σήμερα η προσθήκη ρομποτικού μέλους ακούγεται πιο λογική, το 1980 μάλλον εντασσόταν ακόμα στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας…
Το 2015, στο Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Φυσικής του φημισμένου πανεπιστημίου Johns Hopkins, στη Βαλτιμόρη, μια ομάδα μηχανικών κατασκεύασε ρομποτικά προσθετικά μέλη, όπως στη σειρά Star Wars. Ο Mike McLoughlin, επικεφαλής της ομάδας των επιστημόνων-μηχανικών που κατασκευάζουν ρομποτικά προσθετικά μέλη, δήλωσε ότι με αυτά πολλοί τετραπληγικοί και επιζώντες εγκεφαλικών επεισοδίων θα μπορούσαν να λύσουν το πρόβλημά τους. Προς το παρόν, όμως, η τιμή των ρομποτικών μελών είναι απαγορευτική για τους ασθενείς.
• Στην ταινία Batman and Robin, του 1997, παρουσιάζεται το εργαστήριο του δρ. Βίκτορ Φράιζ, ο οποίος χρησιμοποιεί την Κρυογονική για να βρει θεραπεία στην αγαπημένη του σύζυγο, την οποία διατηρεί σε σταθερή θερμοκρασία.
Σχεδόν δέκα χρόνια αργότερα, μια 14χρονη Βρετανίδα που έπασχε από μια σπάνια ασθένεια, έπεισε το Ανώτατο Δικαστήριο στο Λονδίνο να συναινέσει στο αίτημά της να καταψυχθεί. Το κορίτσι “πέθανε” στις 17 Οκτωβρίου του 2016 και, 8 ημέρες μετά, μεταφέρθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς το σώμα της είχε διατηρηθεί μέσα σε ξηρό πάγο. Τη διαδικασία κατάψυξης και συντήρησης ανέλαβε το Cryonics Institute, στο Μίσιγκαν.
Ινστιτούτο Κρυογονικής υπάρχει και στη Μόσχα, ονομάζεται KrioRus και, από το 2003 που έχει ιδρυθεί, έχει καταψύξει 51 ανθρώπους και 18 ζώα.
Σε πρόσφατη συνέντευξή του στη βρετανική Daily Star, ο Dennis Kowalski, πρόεδρος του Ινστιτούτου Cryonics, δήλωσε πως, σε 10 χρόνια, ενδεχομένως να είναι έτοιμοι να επαναφέρουν στη ζωή τον πρώτο άνθρωπο που πάγωσαν με Κρυογονική.
Κάτι ανάλογο είχαμε δει και στην ταινία Demolition Man, του 1993, όταν ο ψυχοπαθής εγκληματίας Simon Phoenix επανέρχεται στη ζωή το έτος 2010, δραπετεύοντας από την κρυογονική φυλακή του.
• Στο sequel της ταινίας, Judge Dredd, που προβλήθηκε το 2012, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη μεγάλη οθόνη η κολλώδης χειρουργική ουσία που αλλάζει τον τρόπο των χειρουργικών επεμβάσεων και σώζει ζωές. Ο Dredd, ο οποίος κυνηγά την κακοποιό Ma-Ma, χρησιμοποιεί την κόλλα μετά από ένα σοβαρό τραυματισμό, προκειμένου να επουλωθούν οι πληγές του και να επιστρέψει σύντομα στο καθήκον.
Όπως ανακοίνωσε το Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ το φθινόπωρο του 2017, η κόλλα MeTro, η οποία συνδυάζει τεχνολογίες φυσικών ελαστικών πρωτεϊνών με φωτοευαίσθητα μόρια, “σφραγίζει” τραύματα μέσα σε διάστημα περίπου ενός λεπτού εξαφανίζοντας την ανάγκη για ράμματα, αφού δεχτεί επεξεργασία με υπέρυθρο φως.
• Στην ταινία επιστημονικής φαντασίας Passengers, του 2016, παρουσιάζεται το Αutodoc, μια αυτοματοποιημένη κάψουλα ιατρικής διάγνωσης και θεραπείας, με την οποία ο ασθενής πληροφορείται αυτόματα το πρόβλημα υγείας του, καθώς και την ανάλογη θεραπεία. Λέγεται ότι αυτό αποτελεί την πρώτη κινηματογραφική παρουσίαση του “Da Vinci Surgical System”, ενός ρομποτικού χειρουργικού συστήματος που δημιουργήθηκε μεν το 2000, αλλά εγκαταστάθηκε στην τελική του μορφή σε νοσοκομεία των ΗΠΑ και της Ευρώπης τον Σεπτέμβριο του 2017.