Λίλα Σταμπούλογλου
Mήπως ήρθε η ώρα να δούμε λίγο διαφορετικά τα Χριστούγεννα; Όχι στην ουσία τους, αλλά στο περιτύλιγμά τους.
Τα Χριστούγεννα είναι, μάλλον, η πιο αγαπημένη γιορτή σε όλο τον πλανήτη. Και η απόδειξη γι’ αυτό βρίσκεται στο γεγονός ότι βρίσκουν έναν τρόπο να τη γιορτάζουν ακόμα και οι πολιτισμοί που δεν θα είχαν λόγο να το κάνουν.
Φυσικά τα αγαπάμε και εμείς τα Χριστούγεννα, που είναι γέννημα-θρέμμα του πολιτισμού μας. Και τα γιορτάζουμε με τα όλα τους! Μήπως, όμως, ήρθε η ώρα να δούμε λίγο διαφορετικά το όλο… «χριστουγεννιάτικο περιτύλιγμα»; Γιατί εκείνο δεν ταιριάζει με τις εποχές, ή καλύτερα, δεν τις συμφέρει. Είναι ένα περιτύλιγμα υπερβολικό, που εξυπηρετεί περισσότερο τις επιφανειακές ανάγκες μας, και του οποίου το αποτύπωμα κοστίζει στο περιβάλλον. Βάζει μια ακόμα μικρή φωτιά στην πυρκαγιά που λέγεται «κλιματική αλλαγή». Τοποθετεί ακόμα μια νάρκη στον πλανήτη. Και είναι τεράστια ειρωνεία μια τόσο χαρούμενη γιορτή, μια γιορτή αγάπης, να καταντά τόσο καταστροφική για τον κόσμο μας.
Τα οικολογικά Χριστούγεννα είναι μια τάση που ξεπήδησε μέσα από τα αποκαΐδια του πλανήτη που πληγώσαμε, και είναι η πράξη αγάπης που έχουμε την ευκαιρία να του προσφέρουμε για να πάρουμε μέρος στη γιατρειά του. Μπορούμε, δηλαδή, να φτιάξουμε ένα περιτύλιγμα των γιορτών μας με πιο οικολογικό τρόπο. Δεν είναι καθόλου δύσκολο να το καταφέρουμε. Πάμε να δούμε πώς!
Αλόγιστη Κατανάλωση
Είναι ένα από τα πλέον βεβαρημένα σημεία των γιορτών. Θέλουμε να ανταλλάσσουμε δώρα, κι αυτό είναι πάρα πολύ ωραίο. Αλλά γίνεται με τρόπο βεβιασμένο και, ας το παραδεχτούμε, κουραστικό. Άχρηστα αντικείμενα μπαίνουν μέσα στα σπίτια μας, και τόνοι χαρτιού περιτυλίγματος μαζεύονται στους κάδους μας. Το να ανακυκλώσουμε αυτό το χαρτί είναι φυσικά χρήσιμο. Αλλά είναι ακόμα καλύτερο να φροντίσουμε, ώστε να μην παράγουμε με τα δώρα μας τόση ποσότητα χαρτικής ύλης.
Μπορούμε, λοιπόν, να χρησιμοποιήσουμε ανακυκλώσιμο χαρτί για τις συσκευασίες δώρων ή να δημιουργήσουμε συσκευασίες από εφημερίδες και περιοδικά που δεν χρειαζόμαστε πια.
Όσο για τα δώρα, αντί να τριγυρνάμε στην αγορά αναζητώντας άχρηστα μικροπράγματα, καλύτερα να δώσουμε στους φίλους μας πράγματα που έχουμε δημιουργήσει εμείς, ή πράγματα που έχουμε χρησιμοποιήσει. Μπορεί να μας φαίνεται ανοίκεια η φιλοσοφία της ανταλλαγής επαναχρησιμοποιημένων αντικειμένων, αλλά θα πρέπει να τη δούμε μέσα από το πρίσμα των δεδομένων της εποχής μας.
Το thrifting, για παράδειγμα, είναι μόδα. Αν απαλλαγούμε από το ταμπού, θα καταλάβουμε ότι είναι στην ουσία του γλυκό το να χαρίζουμε σε κάποιον ένα μικρό κομμάτι του κόσμου μας, ένα αντικείμενο που είχε θέση στη ζωή μας.
Αν, πάλι, δεν θέλουμε κάτι τέτοιο, ας χαρίσουμε δώρα εμπειρίας. Που είναι σίγουρα και πιο πρωτότυπα!
Όχι άλλες κάρτες!
Δεν υπάρχει απολύτως κανένας λόγος να ανταλλάσσουμε χάρτινες κάρτες πια, από τη στιγμή που μπορούμε να στέλνουμε e-cards. Είναι ακόμα μια υπερβολή σε χαρτί, το οποίο, αν έχει γκλίτερ ή άλλα στολίδια επάνω, δεν ανακυκλώνεται κιόλας.
Δέντρο φυσικό ή πλαστικό;
Φαινομενικά, η επιλογή φυσικού δέντρου μοιάζει ασύμφορη για το περιβάλλον, μάθε όμως ότι αυτό είναι μύθος. Τα φυσικά έλατα προέρχονται από ελεγχόμενες καλλιέργειες, οπότε το κόψιμό τους δεν καταστρέφει τα δάση. Επιπλέον, το αποτύπωμα διοξειδίου του άνθρακα για την παραγωγή και μεταφορά τους είναι χαμηλότερο από εκείνο των πλαστικών δέντρων.
Σκέψου μόνο ότι ένα πλαστικό δέντρο που έρχεται από την Κίνα έχει δώδεκα φορές μεγαλύτερο αποτύπωμα σε διοξείδιο του άνθρακα. Που, στην πράξη, σημαίνει ότι θα πρέπει να το χρησιμοποιήσεις το λιγότερο οχτώ χρόνια, για να αντισταθμίσεις την περιβαλλοντική επιβάρυνση που προκάλεσες με την αγορά του. Αν όμως αγοράσεις ένα φυσικό έλατο, μπορείς να το ανακυκλώσεις ως λίπασμα. Και αν έχει κοπεί με τη ρίζα του, μπορείς και να το μεταφυτεύσεις. Έχει μερικές πιθανότητες να επιβιώσει.
Φτιάξε τα στολίδια
Ξέρω τι θα πεις. Πού να φτιάχνω τώρα… Έχεις τα δίκια σου. Αν έχεις μικρά παιδιά, μπορείς να τους αναθέσεις αυτή την αποστολή και, πίστεψέ με, θα τα κρατήσει πολλές ώρες απασχολημένα και χαρούμενα. Αν ο κλήρος πέφτει σε σένα, και βαριέσαι το… Do It Yourself (κι εγώ, μη νιώθεις τύψεις), να μερικές προτάσεις εύκολες και γρήγορες, αντί της αγοράς κλασικών, καινούργιων στολιδιών:
Κρέμασε στο δέντρο γλυκά, όπως καραμέλες, σοκολατάκια κτλ. Κρέμασε αγαπημένα σου μικροαντικείμενα, κάτι που ήδη έχεις μέσα στο σπίτι. Κρέμασε φωτογραφίες. Κρέμασε χρωματιστά χαρτάκια με ευχές για τους αγαπημένους σου, είτε με φράσεις που σου φτιάχνουν τη διάθεση. Κρέμασε αποξηραμένα φρούτα ή ξυλάκια κανέλας, τυλιγμένα με κορδέλες (θα μυρίσει υπέροχα και το σπίτι). Κρέμασε κομμάτια από πολύχρωμα υφάσματα και κορδέλες που έχουν ξεμείνει στα συρτάρια σου.
Ας μιλήσουμε για μπαταρίες
Όσοι έχουν παιδιά, θα έχουν καταλάβει ήδη τι εννοώ. Πάρα πολλά από τα παιχνίδια τους χρειάζονται μπαταρίες για να λειτουργήσουν. Και δεν υπερβάλλω καθόλου, αν πω ότι ο Άη Βασίλης κουβαλάει πια περισσότερες μπαταρίες στον σάκο του απ’ ό,τι παιχνίδια.
Ως εδώ, λοιπόν! Έχει έρθει η ώρα να βγάλουμε τις κλασικές μπαταρίες με τα τοξικά χημικά τους από τον σάκο του, και να προτιμήσουμε τη λύση των επαναφορτιζόμενων μπαταριών. Μπορεί να είναι λίγο πιο ακριβές, αλλά θα μας μείνουν.
Πόσα λαμπιόνια, αλλά κυρίως: Τι λαμπιόνια;
Όλοι αγαπάμε τα φώτα τα Χριστούγεννα. Θέλουμε ν΄ αναβοσβήνει το σύμπαν γύρω μας, θέλουμε λάμψη και φωτεινό στολίδι. Μπορούμε να κρατήσουμε αυτή τη λατρεμένη συνήθεια, αλλά να την προσαρμόσουμε σε μια φιλοσοφία ενεργειακής οικονομίας.
Αντί για τα κλασικά λαμπιόνια, χρησιμοποιούμε λαμπάκια LED, που σπαταλούν 95% λιγότερη ενέργεια και διαρκούν έως και 100.000 ώρες μέσα στο σπίτι. Και δεν ξεχνάμε να τα κλείνουμε το πρωί, όταν ο λόγος ύπαρξής τους ακυρώνεται από το φως της μέρας. Δεν έχει νόημα να αναβοσβήνει το σύμπαν όλο το 24ώρο. Ούτε ν’ ακούγεται ο μουσικός Άη Βασίλης στις τέσσερις τα ξημερώματα.
Κεριά (και λιβάνια)
Παραμένουμε στο πεδίο του γιορτινού φωτισμού. Εκτός από τα φωτάκια, τα κεριά είναι επίσης διαδεδομένα τις γιορτινές μέρες και τα καίμε με το κιλό. Το περιβάλλον θα μας ευγνωμονεί αν πούμε «όχι» στα κεριά με παραφίνη, και πούμε «ναι» σε κεριά με βιοδιασπώμενα υλικά.
Φαγητό: Αν δεν περισσεύει δεν φτάνει
Σύμφωνα με τις στατιστικές, κάθε Χριστούγεννα πετιούνται στα σκουπίδια περίπου εφτά εκατομμύρια τόνοι φαγητού. Μήπως ήρθε η ώρα να είμαστε πιο μίνιμαλ στο οικογενειακό τραπέζι; Η, τουλάχιστον, αν θέλουμε να παραμείνουμε στη γνώριμη φιλοσοφία της γιορτινής αφθονίας, ας φάμε τα περισσεύματα τις επόμενες μέρες.
Πώς; Φτιάχνοντας μια κρεατόπιτα με τη γαλοπούλα που περίσσεψε, έναν πουρέ με τη κολοκυθόσουπα που έμεινε στην κατσαρόλα ή ένα εκμέκ με τη βασιλόπιτα που μπαγιάτεψε. Δεν θέλει κόπο, θέλει τρόπο.
Καλά Οικολογικά Χριστούγεννα, λοιπόν! Ξεκινούν από εμάς. Περνούν από το περιβάλλον. Και πάλι σ’ εμάς καταλήγουν. Γιατί η αγάπη επιστρέφεται.
