Μαρία Λυσάνδρου
Το έχουμε ακούσει πολλές φορές τους καλοκαιρινούς μήνες, ειδικά τις ημέρες που ο υδράργυρος «χτυπάει κόκκινο», καταβάλλοντάς μας σε όλα τα επίπεδα: «Το πρόβλημα δεν είναι τόσο η ζέστη· είναι η υγρασία». Στη μετεωρολογία, κάνοντας κανείς λόγο για «υγρασία», ουσιαστικά εννοεί την παρουσία υδρατμών στον ατμοσφαιρικό αέρα. Ιδιαίτερα το καλοκαίρι, όταν η ποσότητα αυτών των υδρατμών εμφανίζεται αυξημένη, το ίδιο αυξημένες παρουσιάζονται και οι επιπτώσεις του φαινομένου στην υγεία, κυρίως των ατόμων που ανήκουν στις λεγόμενες «ευπαθείς ομάδες».
Η υγρασία αποτελεί μία κρίσιμη περιβαλλοντική παράμετρο, η οποία ωστόσο είναι συχνά υποτιμημένη στις συζητήσεις που γίνονται σχετικά με την ποιότητα του αέρα. Κι όμως, παίζει ουσιαστικό ρόλο στη διατήρηση ενός υγιούς περιβάλλοντος, όχι μόνο σε εξωτερικούς, αλλά και εσωτερικούς χώρους, προλαμβάνοντας την ανάπτυξη βλαβερών μικρο-οργανισμών που μπορεί να επίσης να επηρεάσουν την υγεία.
Γιατί, όμως, η υγρασία χρειάζεται να λαμβάνεται σοβαρά υπ’ όψιν; Τι μπορεί να προκαλέσει στον οργανισμό;
Αφυδάτωση
Η υγρασία μπορεί να προκαλέσει υπερβολική εφίδρωση, η οποία αφυδατώνει τον οργανισμό. Καθώς η υψηλή υγρασία διατηρεί το δέρμα συνεχώς ιδρωμένο, το σώμα δυσκολεύεται να ρυθμίσει τη θερμοκρασία του, κάνοντάς μας να ζεσταινόμαστε περισσότερο. Ως αποτέλεσμα, συνεχίζουμε να ιδρώνουμε και να χάνουμε υγρά. Αν ο οργανισμός δεν παραμείνει επαρκώς ενυδατωμένος, το σώμα αδυνατεί να λειτουργήσει κανονικά και «κατεβάζει ασφάλειες».
Η αφυδάτωση σε ένα περιβάλλον υψηλής υγρασίας μπορεί να προκαλέσει ζάλη, κόπωση, πονοκέφαλο, κράμπες, ξηροστομία και σκουρόχρωμα ούρα (κάτι που αποτελεί πολύ χαρακτηριστικό «δείκτη» αφυδάτωσης). Εφόσον η αφυδάτωση είναι ήπια, η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας νερού συνήθως βελτιώνει την κατάσταση. Εκτός από νερό, χρήσιμα αποδεικνύονται και άλλα υγρά που περιέχουν ηλεκτρολύτες, όπως τα αθλητικά ποτά.
Ωστόσο, εάν δεν φροντίσουμε να αντιμετωπίσουμε την αφυδάτωση έγκαιρα, τότε η κατάσταση μπορεί να φτάσει να γίνει απειλητική για τη ζωή. Σημάδια ότι η αφυδάτωση είναι σοβαρή αποτελούν η απώλεια συνείδησης, η σύγχυση, η ταχυκαρδία και η ταχύπνοια.
Θερμοπληξία
Η θερμοπληξία αποτελεί μία απειλητική για τη ζωή ασθένεια, η οποία προκύπτει όταν η εφίδρωση δεν καταφέρνει να οδηγήσει στη μείωση της θερμοκρασίας του σώματος. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το σώμα να χάσει τον έλεγχο της ρύθμισης θερμοκρασίας και να υπερθερμανθεί με γοργούς ρυθμούς.
Εάν η θερμοκρασία υπερβεί τους 39οC, τότε χτυπά προειδοποιητικό καμπανάκι για θερμοπληξία. Το σώμα δεν χρειάζεται πάνω από 10-15 λεπτά να υπερβεί τους 41 οC, προκαλώντας βλάβη στα όργανα. Σε αυτή την περίπτωση, εάν κανείς δεν λάβει νωρίς ιατρική βοήθεια, μπορεί να έχει απώλεια συνείδησης και να πάθει κρίση. Άλλα «καμπανάκια» για τη θερμοπληξία αποτελούν η σύγχυση, η μπερδεμένη ομιλία, η υπεριδρωσία, η ξηροδερμία, η ναυτία, ο έμετος και η υπόταση.
Μυϊκές κράμπες
Καθώς η υγρασία οδηγεί σε υπερβολική εφίδρωση, είναι πιθανό να χάσουμε πολλούς ηλεκτρολύτες και να αρχίσουμε να παθαίνουμε κράμπες. Οι ηλεκτρολύτες αποτελούν ηλεκτρικά φορτισμένα μεταλλικά στοιχεία στον ιδρώτα, τα οποία βοηθούν το σώμα να ρυθμίζει την ενυδάτωση, τη μυϊκή λειτουργία, το νευρικό σύστημα και το pH του αίματος. Η χαμηλή ποσότητα ηλεκτρολυτών προκαλεί δυσκολίες στη φυσιολογική εκτέλεση των λειτουργιών αυτών, με αποτέλεσμα να προκαλούνται κράμπες.
Οι κράμπες που οφείλονται στη ζέστη και την υγρασία, εμφανίζονται συνήθως στα χέρια, τα πόδια και την περιοχή της κοιλιάς. Και σε αυτή την περίπτωση, η κατανάλωση πολλών υγρών και ηλεκτρολυτών μπορεί να μας ανακουφίσει.
Επιδείνωση του πόνου
Μελέτη που διεξήχθη από το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, υπό τον τίτλο “Cloudy with a Chance of Pain”, εστίασε στον τρόπο με τον οποίο ο καιρός μπορεί να επηρεάζει τον πόνο. Τα συμπεράσματα της μελέτης στηρίχθηκαν σε δεδομένα από 2.500 άτομα στη Βρετανία, τα οποία υπέφεραν από αρθριτικά, ημικρανίες, ινομυαλγία, αλλά και νευροπαθητικούς πόνους. Η έρευνα, λοιπόν, έδειξε ότι τα συμπτώματα επιδεινώνονταν σημαντικά τις ημέρες με περισσότερη ζέστη και μεγαλύτερη υγρασία. Ειδικότερα τις μέρες με υγρασία και αέρα, οι πιθανότητες τα άτομα να βιώσουν πόνο μεγαλύτερης έντασης αυξάνονταν κατά 20%. Και οι ρευματοπαθείς, οι οποίοι εμφανίζουν πόνους στα άκρα, συνήθως υποφέρουν από την υγρασία.
Δεν είναι, δε, καθόλου τυχαίο το συμπέρασμα μελέτης ότι όσοι ζουν σε υγρό περιβάλλον (π.χ. σε νησιά, όπου η υγρασία είναι υψηλότερη) συχνά εμφανίζουν εκφυλιστικές αλλοιώσεις του μυοσκελετικού συστήματος.
Εξουθένωση και ατονία
Η υπερπροσπάθεια του οργανισμού να ρυθμίσει τη θερμοκρασία του σε περιόδους έντονης ζέστης και υγρασίας, απαιτεί την κατανάλωση πολλής πολύτιμης ενέργειας. Καθώς, παράλληλα, ιδρώνουμε και χάνουμε ηλεκτρολύτες, είναι πολύ πιθανό να νιώσουμε εξουθένωση, λόγω ήπιας αφυδάτωσης. Τα χαμηλά επίπεδα ηλεκτρολυτών, όπως του καλίου, ασβεστίου και μαγνησίου, μπορούν να μας δημιουργήσουν ένα έντονο αίσθημα κούρασης, κάνοντάς μας ληθαργικούς, άτονους και, σε πιο ακραίες περιπτώσεις, λιποθυμικούς. Η λύση είναι σταθερά η ίδια: πολύ νερό, πολλά υγρά και αθλητικά ποτά με ηλεκτρολύτες.
Δερματικά εξανθήματα
Η υπερβολική ζέστη και υγρασία μπορούν να προκαλέσουν, μέσω της υπεριδρωσίας, ερεθισμό του δέρματος. Αυτό συμβαίνει λόγω μπλοκαρίσματος των πόρων, με αποτέλεσμα ο ιδρώτας να παγιδεύεται κάτω από το δέρμα. Αν και τα εξανθήματα που προκαλούνται λόγω ιδρώτα μπορούν να έχουν διάφορες μορφές, συνήθως μοιάζουν με συμπλέγματα από φουσκάλες και κοκκινίλες που, συχνά, προκαλούν και φαγούρα.
Τα εξανθήματα αυτά εμφανίζονται κυρίως σε σημεία όπου υπάρχει επαφή δέρματος με δέρμα, όπως η βουβωνική χώρα, οι μασχάλες, ο λαιμός, το στήθος ή οι πτυχώσεις των αγκώνων. Το φαινόμενο αυτό είναι συχνότερο στα παιδιά και ιδιαίτερα στα βρέφη.
Εάν το εξάνθημα δεν υποχωρήσει μόνο του, τότε χρειάζεται να συμβουλευτούμε έναν ειδικό, ο οποίος θα μας συστήσει και την ανάλογη θεραπευτική αγωγή.
Κακή ψυχολογία και πεσμένη διάθεση
Η υγρασία φέρεται να έχει επιπτώσεις και στην ψυχολογία, καθώς, σύμφωνα με έρευνες, είναι πιθανό να επηρεάζει ορισμένες χημικές ουσίες του εγκεφάλου που ελέγχουν τη διάθεση. Πολλοί γιατροί αναφέρουν ότι κάποιοι ασθενείς τους το καλοκαίρι βιώνουν ένα είδος εποχικής διαταραχής εκδηλώνοντας στρες, ενώ σε πιο ακραίες περιπτώσεις εμφανίζουν μέχρι και αυτοκτονικές τάσεις.
Παράλληλα, η υγρασία μπορεί να διαταράξει ορισμένες βασικές λειτουργίες, όπως ο ύπνος, η έλλειψη του οποίου επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τη διάθεση και την ενεργητικότητά μας. Αυτή η νωχελικότητα, τελικά, μπορεί να προκαλέσει περισσότερη γκρίνια και εκνευρισμό καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.
Υγρασία και ΧΑΠ/άσθμα
Τα υψηλά επίπεδα υγρασίας στην ατμόσφαιρα προκαλούν συνήθως δυσκολία στην αναπνοή στα άτομα που πάσχουν από Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) ή άσθμα, επιδεινώνοντας τα συμπτώματά τους. Ως αποτέλεσμα, ο ασθενής εκδηλώνει εντονότερο βήχα, συριγμό στην αναπνοή, δύσπνοια και σφίξιμο στο στήθος.
Ο αέρας που περιέχει πολλή υγρασία είναι πιο πυκνός, κάνοντας την ατμόσφαιρα αποπνικτική. Αυτό το γεγονός, από μόνο του, μπορεί να προκαλέσει σημαντική δυσκολία στην αναπνοή, ώστε ο ασθενής να χρειαστεί περισσότερο οξυγόνο. Επιπλέον, μην ξεχνάμε ότι η υγρασία μπορεί να συμβάλει και στην εμφάνιση μούχλας και ακάρεων, τα οποία ευδοκιμούν σε τέτοια υγρά και ζεστά περιβάλλοντα. Και τα δύο μπορούν να προκαλέσουν αλλεργίες, οι οποίες, με τη σειρά τους, πυροδοτούν τα συμπτώματα της ΧΑΠ και του άσθματος.
Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την υγρασία;
Δεν χρειάζεται κανένας πανικός. Καλώς ή κακώς, δεν μπορούμε να αλλάξουμε τον καιρό, αλλά μπορούμε να ακολουθήσουμε μερικά απλά βήματα, ώστε να νιώσουμε πιο δροσερά και να αποφύγουμε την επιδείνωση των συμπτωμάτων, σε περίπτωση που αντιμετωπίζουμε προβλήματα υγείας:
Ακολουθούμε πιο χαλαρό πρόγραμμα. Εάν ο καιρός είναι τόσο ζεστός και υγρός, οι πολλές δραστηριότητες (είτε επαγγελματικές, είτε κοινωνικές, είτε αθλητικές) θα προκαλέσουν μεγαλύτερη εφίδρωση και, τελικά, καταπόνηση του οργανισμού. Ας τις μεταφέρουμε για άλλη μέρα. Αν κάποιες από αυτές είναι αναπόφευκτες, ας προτιμήσουμε να τις κάνουμε τις ώρες της ημέρας που η θερμοκρασία είναι συγκριτικά χαμηλότερη (νωρίς το πρωί ή το απόγευμα).
Ντυνόμαστε κατάλληλα. Τα ρούχα με ελαφριά υφάσματα και ανοιχτά χρώματα αντανακλούν τη ζέστη και την ηλιακή ακτινοβολία, βοηθώντας το σώμα να διατηρήσει μία φυσιολογική θερμοκρασία.
Παραμένουμε σε κλιματιζόμενους χώρους με κλειστά παράθυρα, ιδιαίτερα αν ανήκουμε σε κάποια ευπαθή ομάδα, και αποφεύγουμε να κυκλοφορήσουμε έξω.
Αποφεύγουμε να μένουμε καθισμένοι για ώρα σε παρκαρισμένα οχήματα, τα οποία υπό τέτοιες συνθήκες αναπτύσσουν στο εσωτερικό τους πολύ υψηλές θερμοκρασίες, ενώ δεν αφήνουμε μέσα ούτε παιδιά, ούτε κατοικίδια.
Φροντίζουμε να προμηθευτούμε έναν αφυγραντήρα για το σπίτι ή και τη δουλειά.
Αποφεύγουμε την κατανάλωση αλκοόλ. Έρευνες δείχνουν ότι η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ σε περιόδους υψηλών θερμοκρασιών αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου.
Εάν έχουμε κάποια νόσο του αναπνευστικού, μιλάμε με τον γιατρό μας, ώστε να μας συμβουλεύσει ακριβώς τι να κάνουμε, να μας συστήσει κάποια αγωγή ή και να μας εξασφαλίσει κάποιον εισπνευστήρα.
* Και, φυσικά, φροντίζουμε να καταναλώνουμε πολύ νερό, ώστε να βοηθήσουμε τον οργανισμό μας να ελέγξει τη θερμοκρασία του. Καταναλώνουμε αρκετά υγρά, μέχρι τα ούρα μας να γίνουν ανοιχτόχρωμα – σημάδι ότι είμαστε επαρκώς ενυδατωμένοι.
Πηγές
