Ο αριθμός των υπέρβαρων και παχύσαρκων ατόμων (με Δείκτη Μάζας Σώματος 25+) έχει σχεδόν αγγίξει παγκοσμίως τα 2 δισ. άτομα, δηλαδή περίπου το 20% των ανθρώπων που ζουν σήμερα στον πλανήτη. Κι ενώ η σχέση ανάμεσα στην παχυσαρκία και στις διάφορες χρόνιες παθήσεις είναι καλά τεκμηριωμένη, ελάχιστα είναι γνωστά για τον τρόπο με τον οποίο το υπερβολικό σωματικό βάρος επηρεάζει τη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου.
Καθορίζει ο Δείκτης Νοημοσύνης το σωματικό μας βάρος;
Στατιστικά, η σημαντική σχέση μεταξύ του υπερβολικού σωματικού βάρους και του χαμηλού δείκτη νοημοσύνης (δείκτης IQ) έχει καταδειχθεί σε πολλαπλές μελέτες. Αυτό που δεν ήταν ξεκάθαρο για μεγάλο διάστημα ήταν η αιτία αυτής της σχέσης. Μήπως το υπερβολικό σωματικό βάρος προκαλεί την εξασθένηση των πνευματικών ικανοτήτων; Μήπως τα άτομα με πιο χαμηλό δείκτη IQ έχουν την τάση να γίνονται υπέρβαροι;
Αν και κάποιες μελέτες στο παρελθόν συμπέραναν ότι η παχυσαρκία προκαλεί πτώση του δείκτη IQ, οι πλέον πρόσφατες και προοπτικά ευρύτερες γεωγραφικά μελέτες κατέληξαν ότι αυτό δεν είναι σωστό. Αντίθετα, τα άτομα με πιο χαμηλό δείκτη νοημοσύνης κινδυνεύουν εξαρχής περισσότερο από τη νόσο της παχυσαρκίας.
Μια ανάλυση 26 μελετών που δημοσιεύθηκε μερικά χρόνια πριν, συμπέρανε ότι υπάρχει ισχυρή σχέση μεταξύ του χαμηλότερου δείκτη IQ στην παιδική ηλικία και της ανάπτυξης παχυσαρκίας στην ενήλικη ζωή. Μια από αυτές, στη Σουηδία, εξέτασε και αξιολόγησε τον δείκτη IQ σε 5.286 άνδρες, ηλικίας από 18 έως και 40 ετών. Τα αποτελέσματα έδειξαν ξεκάθαρα ότι τα άτομα με πιο χαμηλό IQ είχαν πιο υψηλό Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ). Άλλη μελέτη, στη Νέα Ζηλανδία, μέτρησε τον δείκτη IQ σε 913 άτομα ηλικίας 3, 7, 9, 11 και 38 ετών. Και εδώ τα αποτελέσματα συμφώνησαν με την προηγούμενη μελέτη, καθώς τα άτομα με χαμηλότερο δείκτη IQ στην ηλικία των 38 ετών ήταν περισσότερο παχύσαρκα από εκείνα με υψηλότερο δείκτη IQ.
Στη Μεγάλη Βρετανία, περισσότεροι από 3.000 άνθρωποι συμμετείχαν για τουλάχιστον 50 χρόνια σε μελέτη, κατά την οποία μετρήθηκε ο δείκτης IQ στις ηλικίες των 7, 11 και 16. Στην ηλικία των 51 μετρήθηκε ο ΔΜΣ. Τα αποτελέσματα έδειξαν ξεκάθαρα ότι ο δείκτης IQ στα 7 έτη μπορεί να προβλέψει υψηλότερο ΔΜΣ στα 51 έτη. Ακόμη, ότι ο ΔΜΣ αυξάνεται ταχύτερα μετά την ηλικία των 16, ανάμεσα στα άτομα με πιο χαμηλό δείκτη IQ.
Η παχυσαρκία οδηγεί στην πιο γρήγορη γήρανση του εγκεφάλου
Κατά τη φυσική διαδικασία της γήρανσης, ο εγκέφαλός μας αλλάζει. Καθώς μεγαλώνουμε, ο εγκέφαλος χάνει λευκή ουσία (ουσία που ελέγχει τα σήματα που αποστέλλουν οι νευρώνες, συντονίζοντας την ομαλή συνεργασία των εγκεφαλικών περιοχών) και συρρικνώνεται.
Ωστόσο, ο ρυθμός της διαδικασίας γήρανσης δεν είναι ίδιος σε κάθε άτομο. Εξατομικευμένοι παράγοντες οδηγούν σε γρηγορότερες ή βραδύτερες αλλαγές σχετικά με την ηλικία. Ένας από τους παράγοντες που επηρεάζουν τη δομή του εγκεφάλου είναι το υπερβολικό σωματικό βάρος, το οποίο μεταβάλλει τη φυσιολογική διαδικασία γήρανσης, επιταχύνοντάς την.
Χαρακτηριστικά, μελέτη του πανεπιστημίου του Cambridge στη δομή του εγκεφάλου 473 ατόμων, έδειξε ότι οι παχύσαρκοι παρουσιάζουν λιγότερη λευκή ουσία στον εγκέφαλο, σε σύγκριση με τα άτομα φυσιολογικού βάρους. Σύμφωνα με τα δεδομένα, ο εγκέφαλος των παχύσαρκων ατόμων φαίνεται να είναι, ανατομικά, έως και 10 χρόνια πιο γηραιός, σε σύγκριση με τους εγκεφάλους των ατόμων με φυσιολογικό βάρος.
Η παχυσαρκία αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο αισθανόμαστε τον κόσμο
Εκτός από τις δομικές αλλαγές, η παχυσαρκία αλλάζει και τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου, καθώς και τις γνωστικές μας, εν γένει, λειτουργίες.
Μελέτη κατέληξε ότι τα άτομα με πιο υψηλό ΔΜΣ έχουν πιο χαμηλή συγκέντρωση διαθέσιμων υποδοχέων ντοπαμίνης (του νευροδιαβιβαστή που καθορίζει το κύκλωμα ανταμοιβής και ικανοποίησης), γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη ευχαρίστησης από την κατανάλωση φυσιολογικών μερίδων φαγητού και σε “ανάγκη” να φάμε περισσότερο για να ικανοποιηθούμε.
Συνιστάται, λοιπόν, στα υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα να απευθυνθούν στον γιατρό τους, ο οποίος θα τους υποδείξει τον κατάλληλο τρόπο (δίαιτα, άσκηση, φαρμακευτική αγωγή κ.ά.) όχι μόνο για την απώλεια σωματικού βάρους, αλλά και για τη διατήρησή του σε φυσιολογικά επίπεδα στο μέλλον.
Συμβουλές ενημέρωσης για την πρόληψη και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας μπορεί κανείς να βρει στην ιστοσελίδα www.mychoicemylife.gr
Διαβάστε επίσης…
 |
5 ερωτήσεις για την παχυσαρκία |
