Τα μάτια είναι πολύ ευαίσθητα και μπορεί να επηρεαστούν από πολλές διαταραχές, οι οποίες κυμαίνονται από μικροτραυματισμό από σκουπιδάκι, έως σοβαρές ή ακόμα και απειλητικές για τη ζωή ασθένειες.
Mολονότι κάθε επίμονο σύμπτωμα πρέπει να ελέγχεται από έναν γιατρό, ιδίως όταν επιδεινώνεται ή/και διαρκεί για πολλή ώρα, υπάρχουν ορισμένα συμπτώματα που χρειάζονται άμεση αξιολόγηση από τον οφθαλμίατρο.
Ο χειρουργός-οφθαλμίατρος Δρ. Αναστάσιος Ι. Κανελλόπουλος εξηγεί ποια είναι αυτά τα συμπτώματα και πού θα μπορούσαν να οφείλονται:
• Λάμψεις, αστραπές και κινητά μαύρα στίγματα (“μυγάκια”). Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν “δει” στιγμιαία μερικά μαύρα στίγματα να περνούν μπροστά από το οπτικό πεδίο τους, χωρίς αυτό να είναι κάτι ανησυχητικό. Ωστόσο, η απότομη και μαζική εμφάνιση μαύρων κηλίδων ή σκιών στο οπτικό πεδίο, η οποία μπορεί να συνοδεύεται από λάμψεις σύντομης διάρκειας (σαν να ανάβει ένα φλας), πρέπει να μας οδηγεί αμέσως στον οφθαλμίατρο.
Τα συμπτώματα αυτά ενδέχεται να οφείλονται σε μια καλοήθη κατάσταση που λέγεται “αποκόλληση του υαλοειδούς” ή σε μια πιο σοβαρή κατάσταση που λέγεται “αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς” και αποτελεί επείγον περιστατικό.
• Σκοτεινό πέπλο (σαν κουρτίνα) στο οπτικό πεδίο. Όταν το “πέπλο” αυτό αρχίζει από το πλάι του οπτικού πεδίου και εκτείνεται προς το κέντρο του, ενδέχεται να οφείλεται σε αιμορραγία μέσα στο μάτι, σε αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς κ.λπ.
• Θολή όραση. Η όραση μπορεί να θολώσει από πολλές αιτίες, μεταξύ των οποίων η μυωπία, η πρεσβυωπία, ο αστιγματισμός, ο καταρράκτης κ.λπ. Ωστόσο, το ξαφνικό θόλωμα μπορεί να έχει και σοβαρές αιτίες, όπως η αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς, η αιμορραγία ή κάποιο νευρολογικό πρόβλημα.
Αν, λοιπόν, παρουσιαστεί θόλωμα της όρασης και ταυτοχρόνως πόνος στο μάτι, πρέπει να απευθυνθεί κανείς αμέσως στον οφθαλμίατρο, ιδίως αν το μάτι κοκκινίσει κιόλας.
• Διπλωπία. Το να βλέπει κάποιος διπλά είδωλα (π.χ. διπλά αντικείμενα) μπορεί να οφείλεται σε καλοήθεις ή κακοήθεις καταστάσεις. Έως ότου, όμως, βρεθεί η αιτία της διπλωπίας, πρέπει να αντιμετωπίζεται ως επείγον περιστατικό, ακόμα κι αν είναι παροδική, σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας.
Η διπλωπία μπορεί να εμφανιστεί στο ένα ή και στα δύο μάτια. Αν περιορίζεται στο ένα μάτι, η πιθανή αιτία μπορεί να εντοπίζεται στον κερατοειδή χιτώνα. Το πιο συνηθισμένο, όμως, είναι να εκδηλώνεται και στα δύο μάτια. Σε τέτοια περίπτωση, οι πιθανές αιτίες είναι πολλές και συμπεριλαμβάνουν από απλό στραβισμό έως θυρεοειδοπάθεια, μυασθένεια ή άλλες παθήσεις.
Αν η διπλωπία συνοδεύεται από πόνο, αδυναμία στη μία πλευρά του σώματος, μπερδεμένη ομιλία ή/και μούδιασμα, καλό είναι να πάει κανείς αμέσως στα επείγοντα περιστατικά ενός νοσοκομείου, για να αξιολογήσει την κατάσταση ένας νευρολόγος.
• Διαφορετικό μέγεθος στις κόρες των ματιών. Οι περισσότεροι άνθρωποι γεννιούνται με ισομεγέθεις κόρες, αλλά μερικοί έχουν ανισοκορία, δηλαδή κόρες με διαφορετική διάμετρο.
Αν ένας ενήλικας παρουσιάσει ξαφνικά αλλαγή στη διάμετρο της κόρης του ενός ματιού (δίχως να έχει χρησιμοποιήσει οφθαλμικές σταγόνες), πρέπει να τηλεφωνήσει αμέσως στον οφθαλμίατρό του. Μερικές φορές, η αλλαγή αυτή έχει σοβαρές αιτίες (π.χ. ανευρύσματα, όγκοι, λοιμώξεις του εγκεφάλου, εγκεφαλικά επεισόδια), επομένως πρέπει να εντοπιστεί η αιτία της.
• Πόνος στο μάτι. Τα μάτια δεν πρέπει ποτέ να πονάνε, γι’ αυτό και πρέπει να λαμβάνουμε σοβαρά υπ’ όψιν κάθε πόνο που εκδηλώνεται σ’ αυτά. Ο πόνος μπορεί να είναι ήπιος ή έντονος, ωστόσο η έντασή του δεν είναι ενδεικτική για τη σοβαρότητα του αιτίου που τον προκαλεί. Για παράδειγμα, ένα ήπιο πρόβλημα (όπως μια εκδορά στον κερατοειδή) μπορεί να προκαλεί έντονο πόνο, ενώ ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα (όπως η αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς) να είναι ανώδυνο.
Τα πράγματα περιπλέκει το γεγονός ότι η αιτία του πόνου άλλοτε είναι εμφανής (π.χ. κάποιο κτύπημα) και άλλοτε όχι. Στις πιθανές μη εμφανείς αιτίες συμπεριλαμβάνονται τοπικά και συστηματικά νοσήματα, μεταξύ των οποίων οι εκδορές του κερατοειδούς, η οπτική νευροπάθεια, το γλαύκωμα ανοικτής γωνίας, η σκλήρυνση κατά πλάκας (πολλαπλή σκλήρυνση), η θυρεοειδοπάθεια κ.λπ.
• Κοκκίνισμα και δάκρυσμα των ματιών. Το επίμονο κοκκίνισμα και δάκρυσμα των ματιών δεν είναι ακριβώς επείγον περιστατικό, αλλά ούτε και ένα σύμπτωμα που πρέπει να αγνοηθεί.
Αν και τα μάτια κοκκινίζουν από διάφορες αθώες αιτίες (π.χ. ξενύχτι, πολύ διάβασμα, έκθεση σε ερεθιστικές ουσίες, όπως ο καπνός των τσιγάρων), υπάρχουν και σοβαρότερες, όπως η κερατίτιδα.
Η κερατίτιδα είναι φλεγμονή στον κερατοειδή χιτώνα του ματιού και μπορεί να συνοδεύεται από πόνο. Η φλεγμονή αυτή αντιμετωπίζεται πιο εύκολα όταν ανιχνεύεται νωρίς. Αντιθέτως, αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, μπορεί να κοστίσει ακόμα και την όραση.
“Η κερατίτιδα είναι ιδιαιτέρως συχνή στους χρήστες φακών επαφής, αλλά δυστυχώς πολλοί την αμελούν και δεν έρχονται να τους εξετάσουμε, παρά μόνο όταν γίνεται ανυπόφορη”, σχολιάζει ο Δρ. Κανελλόπουλος.
Άμεσος έλεγχος απαιτείται και όταν το κοκκίνισμα εξαπλωθεί γρήγορα στο μάτι και συνοδεύεται από οίδημα (πρήξιμο). Σε τέτοια περίπτωση, μια πιθανή αιτία είναι η επιπεφυκίτιδα, η οποία είναι μεταδοτική λοίμωξη.
Αν, τέλος, το κοκκίνισμα συνοδεύεται από θόλωμα της όρασης και αίσθηση ότι υπάρχει κόκκος άμμου στο μάτι, μπορεί να έχει παγιδευτεί κάποιο σκουπιδάκι κάτω από το βλέφαρο ή να υπάρχει εκδορά (γρατζουνιά) στον κερατοειδή.
Ο Δρ. Αναστάσιος Ι. Κανελλόπουλος είναι χειρουργός-οφθαλμίατρος, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision και καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης, NYU Medical School.
