Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Καρδιάς, ο Δρ. Χρήστος Ντέλλος, Καρδιολόγος, Διευθυντής Καρδιολογικού Τμήματος Τζάνειου Νοσοκομείου Πειραιά και Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, μιλά στο PB για τις τελευταίες εξελίξεις στην Καρδιολογία, αναλύει τα υπάρχοντα στοιχεία, αλλά και τα λάθη που έχουν γίνει στη χώρα μας, και τονίζει την κρίσιμη σημασία της αλλαγής τρόπου ζωής για τη διατήρηση της καλής υγείας της καρδιάς μας.
Συνεντεύξη στον Θεόδουλο Παπαβασιλείου
– Κύριε Ντέλλο, ποιες θεωρείτε τις σημαντικότερες εξελίξεις της τελευταίας δεκαετίας στο κομμάτι της θεραπείας των καρδιοπαθειών;
Την τελευταία δεκαετία έγιναν κάποια βήματα στη θεραπευτική αντιμετώπιση των καρδιοπαθειών, αλλά δεν είχαμε εντυπωσιακές εξελίξεις. Σημαντική πρόοδος στη φαρμακευτική και επεμβατική αντιμετώπιση των καρδιοπαθειών πραγματοποιήθηκε τις προηγούμενες δεκαετίες, αλλά όχι τα τελευταία χρόνια. Εκείνο που είναι εντυπωσιακό την τελευταία δεκαετία είναι το κόστος των νέων θεραπειών, δυσανάλογα υψηλό για το μικρό ή αμφίβολο όφελος που προσφέρουν. Είχαμε νέα αντιπηκτικά και αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα, όπως και νέα φάρμακα για τη στηθάγχη, την καρδιακή ανεπάρκεια και την υπερχοληστερολαιμία. Επίσης, είχαμε νέες επεμβατικές τεχνικές αντικατάστασης ή διάνοιξης βαλβίδων και αντιμετώπισης σοβαρών αρρυθμιών, όπως και νέους βηματοδότες.
– Τι έχουν προσφέρει οι εξελίξεις αυτές στους ασθενείς;
Η προσφορά των θεραπευτικών εξελίξεων των τελευταίων χρόνων στους καρδιοπαθείς ασθενείς είναι μικρή. Πολλές φορές, μάλιστα, λόγω του υψηλού κόστους είναι αρνητική. Αν αντικαταστήσουμε ένα παλιό, δοκιμασμένο και αποτελεσματικό φάρμακο με ένα νέο αμφίβολης ανωτερότητας, αλλά ιδιαίτερα ακριβό, ο ασθενής ενδέχεται να το διακόψει, λόγω ακριβώς της υψηλής τιμής του, και να εκτεθεί σε κίνδυνο. Η κύρια αιτία “μη συμμόρφωσης” των ασθενών στη θεραπεία είναι το κόστος, ιδιαίτερα στη χώρα μας αυτή την περίοδο. Επίσης το σύστημα υγείας, καλύπτοντας μη απαραίτητες φαρμακευτικές ή επεμβατικές θεραπείες, επιβαρύνεται σημαντικά και στερεί πολύτιμους οικονομικούς πόρους από άλλες πραγματικές ανάγκες στην Υγεία.
– Γιατί, παρά την πρόοδο της έρευνας, παρά τα καινοτόμα φάρμακα, οι θάνατοι από καρδιοπάθειες παραμένουν στην κορυφή της “παγκόσμιας λίστας”;
Η έξαρση της παχυσαρκίας, κύριος παράγοντας για ανάπτυξη υπέρτασης και σακχαρώδoυς διαβήτη, το κάπνισμα, η καθιστική ζωή και το στρεσογόνο περιβάλλον, είναι οι βασικές αιτίες. Τα λεγόμενα “καινοτόμα” φάρμακα λίγες φορές πληρούν τα κριτήρια για να ονομάζονται έτσι, να καλύπτουν δηλαδή μια σοβαρή ανάγκη που δεν αντιμετωπίζεται με τις υπάρχουσες θεραπείες και να μειώνουν σημαντικά τη θνητότητα. Ακόμα, όμως, και αν είχαμε πολύ ισχυρότερα φάρμακα και συσκευές για τις καρδιακές παθήσεις, είναι αμφίβολο αν θα επηρεάζαμε σημαντικά την καρδιακή θνητότητα χωρίς την αντιμετώπιση των παραγόντων κινδύνου που την προκαλούν.
– Ποια είναι τα στοιχεία που έχουμε για τη χώρα μας;
Η χώρα μας τις τελευταίες δεκαετίες δεν ακολούθησε τη γενικότερη τάση μείωσης των καρδιαγγειακών θανάτων που παρατηρήθηκε σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες –και αυτό παρά το γεγονός ότι, την ίδια χρονική περίοδο, σπατάλησε τεράστια ποσά στον τομέα της Υγείας. Ενώ ξόδεψε πολλά δισεκατομμύρια σε φάρμακα, stents και συσκευές, δεν μείωσε την καρδιαγγειακή θνητότητα. Η έμφαση δόθηκε στη “θεραπεία” και όχι στην πρόληψη με αλλαγή του τρόπου ζωής, όπως έγινε με επιτυχία στις χώρες που παρατηρήθηκε σημαντική πρόοδος.
– Η κρίση στην Ελλάδα πόσο επιβάρυνε την κατάσταση;
Νομίζω πως η οικονομική κρίση επιβάρυνε σημαντικά την κατάσταση στη χώρα μας. Οι ασθενείς μας αναφέρουν ιδιαίτερα συχνά σοβαρά οικονομικά προβλήματα που εμφανώς επηρέασαν την υγεία τους.
Για τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οι κακές κοινωνικοοικονομικές συνθήκες και το στρες που δημιουργούν είναι ο σημαντικότερος παράγοντας νοσηρότητας και θνητότητας. Ακολουθεί το κάπνισμα, η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας, η παχυσαρκία και τελευταία, όχι πρώτη όπως πολλοί νομίζουν, η υπερχοληστερολαιμία. Σε όλες τις χώρες που αντιμετώπισαν σοβαρή οικονομική κρίση παρατηρήθηκε έξαρση των καρδιαγγειακών επεισοδίων.
– Άθληση, σωστή διατροφή και διακοπή του καπνίσματος παραμένουν οι πιο σημαντικές αλλαγές που πρέπει να κάνουμε στη ζωή μας; Τι μπορούν να μας προσφέρουν;
To 90% της πρόληψης! Η άθληση είναι καλή, αλλά όχι απαραίτητη. Η σε κάθε ευκαιρία, όμως, σωματική δραστηριότητα είναι! Περπατάμε μεγάλες αποστάσεις, σηκωνόμαστε για λίγα λεπτά τουλάχιστον κάθε μια ώρα όταν κάνουμε καθιστική εργασία, ανεβαίνουμε από τις σκάλες και όχι από το ασανσέρ, χορεύουμε και γενικά προσπαθούμε να είμαστε όσο γίνεται περισσότερο σε κίνηση και να σηκώνουμε και κάποια βάρη.
Στη διατροφή υπάρχει μεγάλη σύγχυση. Τα λάιτ και τα χαμηλά λιπαρά κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό, όπως και οι μαργαρίνες με στερόλες. Τα πλήρη γαλακτοκομικά, όταν δεν είναι σε μεγάλες ποσότητες, είναι υγιεινά, δημιουργούν αίσθημα κορεσμού και δεν καταφεύγουμε σε ανθυγιεινά σνακ. Τα μέχρι πρόσφατα παρεξηγημένα αυγά, και ιδιαίτερα ο κρόκος τους, είναι διατροφικός θησαυρός με λίγες θερμίδες, δεν ανεβάζουν τη χοληστερίνη και βοηθούν στην απώλεια βάρους.
Η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης, οι επεξεργασμένες τροφές, τα τρανς λιπαρά και τα πολυακόρεστα έλαια είναι οι πραγματικοί διατροφικοί κίνδυνοι.
– Τι απάντηση θα δίνατε στις κλασικές δικαιολογίες “δεν έχω χρόνο για άθληση και μαγείρεμα” και “είμαι πολύ πιεσμένος αυτή την περίοδο και δεν μπορώ να κόψω το τσιγάρο, γιατί με βοηθά να χαλαρώσω…”;
Θα απαντούσα να αφήσουμε τις δικαιολογίες και να αναλάβουμε την ευθύνη που μας αναλογεί για την υγεία μας! Οφείλουμε στον εαυτό μας, στην οικογένειά μας και στην κοινωνία να προστατεύουμε την υγεία μας πρώτα εμείς οι ίδιοι. Κανένα σύστημα υγείας και καμία θεραπευτική εξέλιξη ή καινοτομία δε μπορεί να μας προστατεύσει, αν εμείς δεν συμμετέχουμε ενεργά.
Δεν χρειάζεται χρόνος για άθληση, μπορούμε να είμαστε σωματικά δραστήριοι στη διάρκεια της ημέρας, αρκεί να το αποφασίσουμε, να το μεθοδεύσουμε και να το προσπαθήσουμε πραγματικά! Δεν χρειάζεται χρόνος για μαγείρεμα, αλλά απόφαση, αντί για γρήγορο ανθυγιεινό φαγητό, να τρώμε γρήγορο υγιεινό φαγητό! Παράδειγμα; Πλήρες γιαούρτι με ξηρούς καρπούς και σταφίδες, αυγά, σαλάτες με ελαιόλαδο, ψωμί ολικής άλεσης με ελιές και τυρί κ.λπ. Όσο η διατροφή μας θα μοιάζει εκείνη των παππούδων μας, τόσο καλύτερα! Οι μεγάλοι πρέπει να δώσουν το καλό παράδειγμα και στα παιδιά, που πλήττονται επίσης από την παχυσαρκία. Όλη η οικογένεια πρέπει να τρώει σωστά!
Το κάπνισμα είναι ισχυρός εθισμός, που όμως όποιος πραγματικά θέλει μπορεί να βρει τρόπο να απαλλαγεί. Είναι αδιανόητο άνθρωποι που δεν μπορούν να καλύψουν βασικές ανάγκες της οικογένειάς τους να ξοδεύουν 200 ευρώ τον μήνα καταστρέφοντας την υγεία τους!
– Για το ηλεκτρονικό τσιγάρο τι γνώμη έχετε;
Νομίζω είναι περισσότερο εμπόδιο παρά σύμμαχος στη διακοπή του καπνίσματος. Δεν ξέρουμε ακόμα τις μακροχρόνιες συνέπειες και διατηρεί τον εθισμό στο κάπνισμα, με κίνδυνο υποτροπών.
– Εκτός από τα προληπτικά μέτρα, έχουμε και τις προληπτικές εξετάσεις. Αυτές πότε πρέπει να γίνονται;
Το πόσο συχνά πρέπει να γίνονται εξετάσεις σε κάθε ασθενή εξατομικεύεται ανάλογα με το ιστορικό του και τους παράγοντες κινδύνου που έχει. Στη χώρα μας γίνεται το τραγικό λάθος να δίνεται η έμφαση στις προληπτικές εξετάσεις και όχι στα προληπτικά μέτρα. Ξοδεύονται μεγάλα ποσά για συχνά επαναλαμβανόμενες εξετάσεις, που οδηγούν σε υπερδιαγνώσεις σε φυσιολογικά άτομα και συχνά σε αναίτιες και δαπανηρές θεραπείες. Συχνά οι αναφερόμενες ως “φυσιολογικές τιμές” είναι υπερβολικά αυστηρές και αυθαίρετες, δημιουργώντας φοβίες και περαιτέρω εξετάσεις χωρίς λόγο.
Τυπικό παράδειγμα οι τιμές της χοληστερίνης, που στις περισσότερες περιπτώσεις κακώς θεωρούνται παθολογικές. Για το αν θα πάρει κάποιος στατίνη ή άλλο φάρμακο πρέπει να υπολογίζεται ο συνολικός καρδιαγγειακός κίνδυνος κάθε ατόμου, και όχι μόνο η “υψηλή” τιμή της χοληστερίνης. Ο συνολικός κίνδυνος υπολογίζεται από τους παράγοντες που ήδη ανέφερα και η χοληστερίνη έχει μικρό μερίδιο σε αυτόν τον κίνδυνο.
– Ποιες άλλες αλλαγές/παρεμβάσεις θεωρείτε ότι πρέπει να γίνουν τόσο από την πλευρά των ασθενών, όσο και από την πλευρά των γιατρών αλλά και του κράτους, ώστε να έχουμε μια καλύτερη εικόνα στο μέλλον;
Οι ασθενείς, όπως ανέφερα, πρέπει να προστατεύουν ενεργά την υγεία τους. Επίσης, θα πρέπει να γνωρίζουν πως ακριβό φάρμακο δεν σημαίνει απαραίτητα καλύτερο φάρμακο για την περίπτωσή τους. Να ζητούν πληροφορίες από τον γιατρό τους για το κόστος, το όφελος και τις πιθανές παρενέργειες κάθε θεραπείας, φαρμακευτικής ή επεμβατικής.
Οι γιατροί πρέπει να είναι πειστικοί, ενθαρρυντικοί και επίμονοι στην προσπάθεια αλλαγής του τρόπου ζωής του ασθενή. Δεν πρέπει να συντηρούν την πολυφαρμακία που συνεχίζεται αμείωτη σήμερα, αλλά να αναζητούν την αντικειμενική ενημέρωση για τις ιατρικές εξελίξεις και να μην επηρεάζονται από το ιατρικό μάρκετινγκ και την πλύση εγκεφάλου των ιατρικών συνεδρίων.
Το κράτος πρέπει επιτέλους να επιβάλει την εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου, που ισχύει σε όλο τον αναπτυγμένο κόσμο! Να χρησιμοποιήσει ορθολογικά τους περιορισμένους λόγω κρίσης οικονομικούς πόρους για την Υγεία, δίνοντας έμφαση στις πραγματικές ανάγκες.
