Μερικές απλές τροποποιήσεις στον τρόπο ζωής και στις συμπεριφορές των ασθενών μπορούν να οδηγήσουν σε έλεγχο των συμπτωμάτων της υπερδραστήριας ουροδόχου κύστης και της επιτακτικής ακράτειας ούρων. Η εκπαίδευση των ασθενών για την ενδεδειγμένη διατροφή, τη διαχείριση της πρόσληψης υγρών, τον έλεγχο του βάρους, τη διακοπή του καπνίσματος κ.λπ. έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να προσφέρει βελτίωση της ποιότητας ζωής τους.
“Η υπερδραστήρια κύστη αφορά στην επείγουσα ανάγκη για ούρηση, συνήθως με αυξημένη ημερήσια συχνότητα ούρησης και νυκτουρία. Πρόκειται για ένα σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας που απασχολεί εκατομμύρια ανθρώπους ανά την υφήλιο. Οι γυναίκες υποφέρουν συχνότερα από την πάθηση. Η μελέτη EPIC διαπίστωσε ότι περίπου το 11% των ανδρών και το 13% των γυναικών, σε τέσσερις ευρωπαϊκές χώρες και στον Καναδά, υποφέρουν από συμπτώματα υπερδραστήριας κύστης”, σημειώνει ο χειρουργός ουρολόγος-ανδρολόγος Δρ. Μάρκος Καραβιτάκης. “Συγκριτικά, δε, με άλλες χρόνιες ασθένειες, η συχνότητα εμφάνισης της συγκεκριμένης πάθησης είναι υψηλότερη από εκείνη του διαβήτη, του άσθματος και του εκζέματος”, προσθέτει.
Οι συμπεριφορικές παρεμβάσεις που μπορούν να υιοθετηθούν για τη μείωση των ενοχλημάτων χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
• Στις συνήθειες που μπορεί να τροποποιηθούν για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της ουροδόχου κύστης ή για την προαγωγή της υγείας της.
• Στις τεχνικές εκπαίδευσης που στοχεύουν στη διδασκαλία δεξιοτήτων για τον έλεγχο των συμπτωμάτων της δυσλειτουργίας της ουροδόχου κύστης.
Εκπαίδευση των ασθενών
Η εκπαίδευση των ασθενών ενισχύει την κατανόηση της αντίληψης της φυσιολογικής ή μη λειτουργίας της ουροδόχου κύστης, η οποία στη συνέχεια χρησιμεύει ως βάση για την κατανόηση των συγκεκριμένων στρατηγικών που μπορούν να συστηθούν για τη διαχείριση της υπερδραστήριας κύστης και της επιτακτικής ακράτειας ούρων.
Ορισμένα άτομα αγνοούν πόσο συχνά ουρούν. Μπορεί, δε, να το κάνουν για να αποτρέψουν την ακράτεια, παρά για να ανταποκριθούν στην ανάγκη για άδειασμα της ουροδόχου κύστης. Ένα ημερολόγιο ούρησης που λαμβάνεται κατά την αρχική αξιολόγηση από τον ουρολόγο μπορεί να είναι χρήσιμο εργαλείο για την παροχή συμβουλών στους ασθενείς, όπως και για την παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας.
Προγραμματισμός ούρησης
Τα άτομα που έχουν επείγουσα ανάγκη για ούρηση και επιτακτική ακράτεια ούρων μπορεί να μη γνωρίζουν ποιο είναι το κατάλληλο χρονοδιάγραμμα ούρησης, επιδεινώνοντας τελικά τα συμπτώματά τους με την αλλαγή μοτίβου ούρησης. Για τους ασθενείς αυτούς συστήνεται η εφαρμογή ενός προγράμματος, δηλαδή η ούρηση με ένα σταθερό πρόγραμμα, ανεξάρτητα από την ανάγκη ή την επιθυμία τους για ούρηση.
Είναι σημαντικό η κύστη να αδειάζει κάθε 3-4 ώρες. “Η συστηματική παράταση της ανάγκης για ούρηση μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα εκκένωσής της”, εξηγεί ο Δρ. Καραβιτάκης.
Προσοχή στη διατροφή
Μερικά τρόφιμα και ποτά είναι γνωστό ότι προάγουν τη διούρηση ή την ευερεθιστότητα της ουροδόχου κύστης, η οποία σε μερικούς ανθρώπους μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα της υπερδραστήριας κύστης και της επιτακτικής ακράτειας ούρων. Η καφεΐνη, ειδικότερα, έχει αποδειχθεί ότι έχει διουρητική επίδραση και αποτελεί συστατικό μιας ποικιλίας ποτών και τροφίμων.
Οι ασθενείς θα πρέπει να την αντικαθιστούν με προϊόντα χωρίς καφεΐνη και να σημειώσουν τυχόν αλλαγές στα συμπτώματα. Εάν δεν υπάρξει αλλαγή, μπορούν να συνεχίσουν να καταναλώνουν καφεΐνη, θα πρέπει όμως να περιοριστούν σε δύο φλιτζάνια καφέ ημερησίως.
Άλλος διατροφικός παράγοντας που επιδεινώνει τα συμπτώματα στις γυναίκες είναι τα ανθρακούχα ποτά. Υπάρχουν, επίσης, στοιχεία που δείχνουν ότι η ασπαρτάμη και άλλα τεχνητά γλυκαντικά επιδεινώνουν τα συμπτώματα της υπερδραστήριας κύστης.
Διαχείριση της πρόσληψης υγρών
Η υπερβολική πρόσληψη υγρών μπορεί να επιδεινώσει τις ενοχλήσεις της υπερδραστήριας κύστης και την ακράτεια, ενώ ο περιορισμός τους μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της συγκέντρωσης ούρων, που μπορεί να ερεθίσει τον βλεννογόνο της κύστης και να οδηγήσει σε επείγουσες και συχνές ουρήσεις, αλλά και σε λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος.
Όπως τονίζει ο Δρ. Καραβιτάκης, η σωστή ποσότητα προσλαμβανόμενων υγρών είναι ιδιαίτερα σημαντική. Ο ημερήσιος όγκος θα πρέπει να είναι κατά προσέγγιση 6 ποτήρια ανά 24 ώρες (ή 30 ml / kg σωματικού βάρους ανά 24ωρο). Για να μειώσουν τη νυκτουρία, καλό είναι οι ασθενείς να αποφεύγουν την πρόσληψη υγρών περίπου 3-4 ώρες πριν τον ύπνο και να την εντείνουν το πρωί και το απόγευμα.
Διαχείριση των κενώσεων του εντέρου
Η δυσκοιλιότητα (δηλαδή οι λιγότερες από 3 κενώσεις ανά εβδομάδα) έχει αποδειχθεί ότι σχετίζεται άμεσα με την ανάγκη για επείγουσα και επιτακτική ούρηση. Η θεραπεία της δυσκοιλιότητας (με την πρόσληψη περισσότερων φυτικών ινών, υγρών και περισσότερη άσκηση) βελτιώνει σημαντικά την επείγουσα ανάγκη και τη συχνότητα ούρησης στους ηλικιωμένους ασθενείς.
Έλεγχος του βάρους
Η παχυσαρκία συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης συμπτωμάτων υπερδραστήριας κύστης. Ένας δείκτης μάζας σώματος μεγαλύτερος από 30 kg/m2 είναι ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου στις γυναίκες και για ακράτεια στους ηλικιωμένους άνδρες.
Σύμφωνα με τον Δρ. Καραβιτάκη, η χειρουργική απώλεια βάρους μειώνει την επιτακτική ακράτεια ούρων σε γυναίκες που είναι παθολογικά παχύσαρκες. Ακόμη και η μέτρια απώλεια βάρους έχει αποδειχθεί ότι περιορίζει τα συμπτώματα της ακράτειας στις υπέρβαρες γυναίκες. Έτσι, η απώλεια βάρους θα πρέπει να θεωρείται η πρώτη επιλογή για τη θεραπεία της επιτακτικής ακράτειας ούρων σε υπέρβαρες γυναίκες.
Διακοπή του καπνίσματος
Το κάπνισμα συνδέεται με συμπτώματα του κατώτερου ουροποιητικού συστήματος στους άνδρες και με επείγουσα ανάγκη και επιτακτική ακράτεια ούρων στις γυναίκες, κυρίως λόγω του χρόνιου βήχα που προκαλεί. Η διακοπή του μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένα συμπτώματα στους άνδρες. Ωστόσο, δεν υπάρχουν, προς το παρόν, πληροφορίες σχετικά με το αν αυτό ισχύει για τις γυναίκες.
“Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και τις συμπεριφορές διευκολύνουν τους ασθενείς που πάσχουν από συμπτώματα υπερδραστήριας κύστης και/ή επιτακτικής ακράτειας ούρων να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις επιπτώσεις. Η κατανόηση των αλλαγών και η αφοσίωση σ’ αυτές μπορούν να αποτρέψουν ακόμα και πιθανά μελλοντικά προβλήματα της ουροδόχου κύστης”, καταλήγει ο Δρ. Μάρκος Καραβιτάκης.
O Μάρκος Καραβιτάκης είναι Χειρουργός Ουρολόγος, αριστούχος Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου (MSc) και διπλώματος με ειδική μνεία από το Imperial College, London του Ηνωμένου Βασιλείου, και διπλώματος ειδίκευσης στο αντικείμενο της Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής, Ρομποτικής Χειρουργικής και Τηλεχειρουργικής. Εξειδικεύθηκε στην Ενδοουρολογία, Λαπαροσκοπική και Ρομποτική Χειρουργική Ουρολογία, στη Γαλλία. Είναι επιμελητής Ουρολογίας στο Kέντρο Ελάχιστα Επεμβατικής Ουρολογίας του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών.
