Πολλές φορές έχουμε ακούσει την έκφραση «να αγαπάμε τον εαυτό μας όπως είναι» και πως «η ζυγαριά δεν καθορίζει το πόσο όμορφοι είμαστε». Και παρόλο που είναι όντως ωραίο να νιώθουμε καλά με το σώμα μας, αυτό δεν ισχύει στην περίπτωση της παχυσαρκίας, καθώς τα πολλά επιπλέον κιλά μπορούν να οδηγήσουν σε επιπρόσθετα, αλυσιδωτά, προβλήματα υγείας.
του Μιχάλη Σαμαρά, φυσικοθεραπευτή
Η παχυσαρκία είναι μια πολυπαραγοντική νόσος. Βέβαια, αν και υπάρχουν πολλοί παράγοντες που οδηγούν σε αυτή, σε ένα μεγάλο ποσοστό, έως και το 70%, φαίνεται να οφείλεται στην κληρονομικότητα. Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει πως δείκτες, όπως η μάζα του λίπους και τα επίπεδα της λεπτίνης, έχουν μεγάλη αντιστοιχία σε συγγενείς πρώτου βαθμού.
Άλλος πρωτογενής παράγοντας της παχυσαρκίας είναι, φυσικά, ο σύγχρονος τρόπος ζωής, η μη ισορροπημένη διατροφή, τα πρόχειρα γεύματα και, ταυτόχρονα, η έλλειψη άσκησης. Ωστόσο, υπάρχει και η δευτεροπαθής παχυσαρκία, η οποία μπορεί να οφείλεται:
● Σε ενδοκρινικές παθήσεις, όπως ο υποθυρεοειδισμός, το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών, η εμμηνόπαυση και η έλλειψη αυξητικής ορμόνης (στα παιδιά).
● Στη λήψη συγκεκριμένης φαρμακευτικής αγωγής.
● Σε γενετικά σύνδρομα, όπως το σύνδρομο Prader-Willi, το σύνδρομο Cohen, η νόσος του Blount κ.λπ.
Οι επιπτώσεις
Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, όλο και περισσότεροι άνθρωποι συγκαταλέγονται στους παχύσαρκους. Για τους ενήλικες, το ποσοστό των υπέρβαρων φτάνει το 40% και των παχύσαρκων το 13%, ενώ φαίνεται πως και στα παιδιά η παχυσαρκία είναι αρκετά συχνή, αφού 3 στα 10 παιδιά ηλικίας 9-11 ετών βρέθηκαν υπέρβαρα σε σχετική έρευνα.
Δεν είναι, λοιπόν, καθόλου τυχαίο που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θεωρεί την παχυσαρκία την πιο σοβαρή πάθηση για την υγεία σήμερα, λόγω του αυξημένου αριθμού παχύσαρκων ατόμων, και ενηλίκων και παιδιών, αλλά και των επιπτώσεων που έχει και στην ποιότητα ζωής γενικότερα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η παχυσαρκία αυξάνει δραματικά τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα, ιδίως αν συνδυάζεται και με άλλους παράγοντες, όπως το κάπνισμα, την κληρονομική προδιάθεση για διάφορες νόσους κ.λπ.
Οι επιπτώσεις στην υγεία χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: Σε εκείνες που οφείλονται στην αυξημένη λιπώδη μάζα και σε εκείνες που αποδίδονται στον αυξημένο αριθμό λιποκυττάρων, ο οποίος, με τη σειρά του, οδηγεί σε αντίσταση του οργανισμού στην ινσουλίνη.
Ενδεικτικά, κάποιες από τις ασθένειες που μπορεί να προκαλέσει η παχυσαρκία ανά ιατρική κατηγορία είναι οι εξής:
● Υψηλή αρτηριακή πίεση και καρδιοπάθειες (Καρδιολογία)
● Σακχαρώδης διαβήτης, πολυκυστικές ωοθήκες και προβλήματα στην έμμηνο ρήση (Ενδοκρινολογία)
● Σκλήρυνση κατά πλάκας, σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα και ημικρανίες (Νευρολογία)
● Οστεοαρθρίτιδα και οσφυαλγία (Ρευματολογία και Ορθοπεδική)
● Λεμφοίδημα και υπερτρίχωση (Δερματολογία)
● Λιπώδης εκφύλιση του ήπατος, χολολιθίαση και γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (Γαστρεντερολογία)
● Εμφάνιση όγκων σε διάφορα όργανα (Ογκολογία)
● Άσθμα και αποφρακτική υπνική άπνοια (Πνευμονολογία)
● Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, στυτική δυσλειτουργία και υπογοναδισμός (Ουρολογία)
● Κατάθλιψη (Ψυχιατρική)
Ο ρόλος της Φυσικοθεραπείας
Για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας χρειάζεται μια γενικότερη αλλαγή του τρόπου ζωής του παχύσαρκου ατόμου, δηλαδή σωστές διατροφικές συνήθειες, σε συνδυασμό με άσκηση. Είναι γνωστό πως η απώλεια ή η αύξηση κιλών εξαρτάται από το ισοζύγιο των θερμίδων που προσλαμβάνουμε και των θερμίδων που καίμε με τη σωματική μας δραστηριότητα.
Ωστόσο, η σωματική άσκηση ενός υπέρβαρου ατόμου κρύβει κινδύνους, επομένως είναι απαραίτητη η συνεργασία με έναν ειδικό φυσικοθεραπευτή. Κι αυτό, διότι η παχυσαρκία οδηγεί σε διάφορα μυοσκελετικά προβλήματα, σε προβλήματα ισορροπίας και συντονισμού των άνω και κάτω άκρων, αλλά και μειωμένη ταχύτητα, ευκινησία και δύναμη.
Για τις περιπτώσεις, δε, που απαιτείται χειρουργική παρέμβαση, ο ρόλος του φυσικοθεραπευτή είναι καταλυτικός, καθώς ο προσδιορισμός ενός εξατομικευμένου προγράμματος εκγύμνασης, από το προεγχειρητικό κιόλας στάδιο, είναι ο σημαντικότερος προγνωστικός παράγοντας της μακροπρόθεσμης συντήρησης της απώλειας βάρους.
Η φυσικοθεραπευτική προσέγγιση ακολουθεί τα εξής βήματα:
● Αξιολόγηση του ιατρικού ιστορικού του ατόμου και υπολογισμός του Δείκτη Μάζας Σώματος.
● Αξιολόγηση του τρέχοντος επιπέδου σωματικής δραστηριότητας.
● Παροχή εξατομικευμένου προγράμματος σωματικής άσκησης, το οποίο συμπεριλαμβάνει ασκήσεις αντίστασης, ενδυνάμωσης, καρδιαγγειακές ασκήσεις, ασκήσεις ισορροπίας και συντονισμού των άκρων, ακόμα και ασκήσεις αναπνοής.
Ο φυσικοθεραπευτής βοηθά το παχύσαρκο άτομο να ασκηθεί με ασφαλή τρόπο, ελαχιστοποιώντας τον κίνδυνο τραυματισμού. Είναι ο πιο σημαντικός συνοδοιπόρος στην απώλεια βάρους και στη βελτιστοποίηση της φυσικής του κατάστασης και, ταυτόχρονα, στην προώθηση της σωματικής και ψυχικής του υγείας, Έτσι, τα παχύσαρκα άτομα καταφέρνουν να κινούνται και να λειτουργούν καλύτερα, έχοντας έναν πιο ενεργητικό τρόπο ζωής που, σε συνδυασμό με σωστή και ισορροπημένη διατροφή, θα οδηγήσει στην επιθυμητή απώλεια βάρους.
Ο Μιχάλης Σαμαράς είναι φυσικοθεραπευτής
www.physionow.gr