Η σπονδυλοδεσία αποτελεί μια χειρουργική επέμβαση, η οποία προκαλεί στον ασθενή δυσφορία και απαιτεί 3-4 μήνες περίπου για αποκατάσταση. Σε μια τέτοια περίπτωση, ο ρόλος του φυσικοθεραπευτή αποδεικνύεται ιδιαίτερα σημαντικός.
του Μιχάλη Σαμαρά, φυσικοθεραπευτή
Στη σπονδυλοδεσία ενώνονται δύο ή περισσότεροι σπόνδυλοι με συμπαγή τρόπο και με ταυτόχρονη τοποθέτηση οστικού μοσχεύματος ανάμεσά τους, ώστε να επιτευχθεί σταθερότητα και ισχυροποίηση στη σπονδυλική στήλη ή και στον αυχένα. Ένα τέτοιο μόσχευμα μπορεί να προέρχεται είτε από τον ίδιο τον ασθενή, είτε από τράπεζα μοσχευμάτων.
Κατά τη διαδικασία της σπονδυλοδεσίας μπορεί να χρησιμοποιηθούν και επιπρόσθετα υλικά, όπως βίδες, πλάκες και κλώβοι, τα οποία παίζουν τον ρόλο του «νάρθηκα» στην περιοχή, ώστε να κρατούνται ενωμένοι οι σπόνδυλοι χωρίς να υπάρχει μεταξύ τους κίνηση, όσο το οστικό μόσχευμα επουλώνεται.
Έτσι, με τον καιρό, δημιουργείται ένας ενιαίος σπόνδυλος στη θέση των δύο ή και περισσότερων που προϋπήρχαν. Όταν πια ολοκληρωθεί η οστεοποίηση, ο ασθενής επιλέγει αν θα αφαιρέσει ή όχι τα εμφυτεύσιμα υλικά, αν και συνήθως επιλέγεται να μην αφαιρεθούν, γιατί κάτι τέτοιο απαιτεί νέο χειρουργείο.
Σε ποιες περιπτώσεις είναι απαραίτητη η σπονδυλοδεσία;
Η οσφυϊκή σπονδυλοδεσία κρίνεται απαραίτητη σε περιπτώσεις έντονης σκολίωσης, σπονδυλικής στένωσης ή αστάθειας, καταγμάτων στους σπονδύλους ή καταστροφής τους εξαιτίας κάποιου όγκου, σπονδυλολίσθησης και σπονδυλοαρθρίτιδας, καθώς και σε περιπτώσεις βλάβης του νωτιαίου μυελού ή των παρακείμενων νεύρων.
Η σπονδυλοδεσία αυχένα χρειάζεται όταν υπάρχει εκφύλιση ή κάποια κήλη στον αυχένα, με αποτέλεσμα τον έντονο πόνο στην περιοχή, αλλά και στα άνω άκρα, που επιμένει και δυσχεραίνει την καθημερινότητα του ασθενούς σε μεγάλο βαθμό.
Το ακριβές είδος της επέμβασης καθορίζεται από τον θεράποντα ιατρό και είναι ανάλογο του προβλήματος και της έκτασής του. Όποια κι αν είναι η επέμβαση που θα γίνει, ο ασθενής μένει περίπου τρεις με τέσσερις μέρες στο νοσοκομείο και, στη συνέχεια, επιστρέφει στο σπίτι του με κάποια ενδεδειγμένη φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση του πόνου.
Από το σημείο αυτό κι έπειτα, η συμβολή του φυσικοθεραπευτή είναι καθοριστική.
Η συμβολή της φυσικοθεραπείας
Η φύση της επέμβασης είναι τέτοια, που προκαλεί στον ασθενή δυσφορία, με το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την αποκατάσταση από ένα τέτοιο χειρουργείο να είναι τρεις με τέσσερις μήνες περίπου. Ωστόσο, στις περιπτώσεις που υπάρχει οστικό μόσχευμα, αυτό συνεχίζει να «ωριμάζει» για έως και δύο χρόνια.
Ο χρόνος, λοιπόν, της αποκατάστασης εξαρτάται και σε μεγάλο βαθμό από την επούλωση της οστεοποίησης, την αποκατάσταση των νευρικών ριζών και την κατάσταση του μυϊκού συστήματος του ασθενούς.
Ο πιο σημαντικός αρωγός στη μακρά αυτή διαδρομή που έχει να διανύσει ο ασθενής είναι ο φυσικοθεραπευτής. Με τις προσαρμοσμένες στον ασθενή φυσικοθεραπείες στοχεύει:
● Στην τελειοποίηση της λειτουργικότητας και της κίνησής του.
● Στην ανάδειξη των αποτελεσμάτων της επιτυχημένης επέμβασης.
● Στη διατήρηση του αποτελέσματος της σπονδυλοδεσίας σε βάθος χρόνου.
● Στην αποφυγή μιας πιθανής υποτροπής.
Η σημασία της άμεσης κινητοποίησης
Παλαιότερα, ο ασθενής αργούσε πολύ να μπει σε μια καθημερινότητα με κίνηση. Ωστόσο, οι πιο σύγχρονες μελέτες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο ασθενής πρέπει να σηκώνεται από την πρώτη κιόλας μέρα μετά το χειρουργείο, με βοηθό σε κάθε βήμα τον φυσικοθεραπευτή.
Η άμεση κινητοποίηση θεωρείται πλέον όχι μόνο βοηθητική, αλλά και απαραίτητη, για να έχει ο ασθενής μια γρήγορη αποκατάσταση. Άλλωστε, οι νέες τεχνικές που εφαρμόζονται στη σπονδυλοδεσία, και οι οποίες στοχεύουν σε ένα χειρουργείο με όσο το δυνατό μικρότερο τραύμα, βοηθούν πολύ σε μια άμεση κινητοποίηση.
Στην πράξη, ο φυσικοθεραπευτής:
● Θα υποδείξει στον ασθενή κυριολεκτικά την κάθε του κίνηση, από τον τρόπο που θα σηκώνεται από το κρεβάτι και το ποια είναι η ορθή στάση του σώματός του, μέχρι το πώς θα πρέπει να βαδίζει και να κάνει τις διάφορες καθημερινές του δραστηριότητες.
● Πέρα από αυτές τις πρώτες βασικές υποδείξεις και συμβουλές, θα καθορίσει και ένα πρόγραμμα ασκήσεων, που, με την παράλληλη χρήση ειδικών μηχανημάτων, θα βοηθήσουν στην όσο το δυνατόν πιο σύντομη αποκατάσταση.
Ποιες ασκήσεις επιτρέπονται και ποιες όχι στην περίοδο της αποκατάστασης;
● Το πρώτο χρονικό διάστημα, η κάμψη, η υπερέκταση και οι στροφικές κινήσεις είναι απαγορευτικές, σε αντίθεση με το κολύμπι και το περπάτημα που θεωρούνται πολύ βοηθητικά. Απαγορεύεται, επίσης, το να είναι ο ασθενής καθιστός για αρκετή ώρα.
● Αφού ο χειρουργημένος ασθενής κατακτήσει μια καλή κινητικότητα, περίπου στις τέσσερις με οκτώ εβδομάδες μπαίνουν στο πρόγραμμα διατάσεις και ασκήσεις stretching, ήπιες ασκήσεις ενδυνάμωσης των μυών (ιδίως του κορμού), ελεγχόμενες ασκήσεις κινητικότητας και ενεργητικής σταθεροποίησης, όπως και καρδιαγγειακής και αναπνευστικής βελτίωσης.
Σε αυτή τη φάση βοηθάει πολύ και ο ειδικός μηχανικός εξοπλισμός, ιδίως τα μηχανήματα ηλεκτροθεραπείας.
Επομένως, η φυσικοθεραπεία δεν είναι απλά μια επιλογή του ασθενή που θα υποβληθεί σε σπονδυλοδεσία ή μια υπόδειξη του γιατρού που θα τον χειρουργήσει, αλλά μία τεράστιας σημασίας και αξίας βοηθός σε μια επιτυχημένη επέμβαση, ώστε να αναδειχθούν στο μέγιστο τα θετικά της αποτελέσματα.
O Μιχάλης Σαμαράς είναι φυσικοθεραπευτής. Στη Physionow υπάρχουν τα πλέον σύγχρονα μηχανήματα ηλεκτροθεραπείας. Το προσωπικό χρησιμοποιεί την επιστημονική του γνώση και κατάρτιση, ώστε να προσφέρει στον ασθενή σταδιακή ελαχιστοποίηση του μετεγχειρητικού πόνου και, ταυτόχρονα, πλήρη επανάκτηση της κίνησης και λειτουργικότητάς του στο συντομότερο δυνατό χρόνο.
www.physionow.gr