Οι καρδιοπάθειες αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου στις γυναίκες παγκοσμίως, παρά το γεγονός ότι, μέχρι πρόσφατα, υπήρχε γενικώς η εντύπωση ότι δεν προσβάλλονται από καρδιαγγειακά νοσήματα.
Και ενώ η καρδιαγγειακή θνητότητα στον γενικό πληθυσμό μειώνεται συνεχώς χάρη στις νέες θεραπείες και εμφύτευση πρωτοποριακών συσκευών (πρωτογενής αγγειοπλαστική με τοποθέτηση stent, βηματοδότες, εμφυτεύσιμες βαλβίδες καρδιάς), οι γυναίκες συνεχίζουν να εμφανίζουν δυσανάλογα υψηλή άσχημη έκβαση, σε σχέση με ανάλογες περιπτώσεις ανδρών. Γυναίκες που θα υποστούν έμφραγμα σε μικρή ηλικία έχουν διπλάσια πιθανότητα να πεθάνουν, σε σχέση με εκείνη των αντίστοιχων ανδρών.
Οι αιτίες είναι πολυπαραγοντικές: Γενετικές, φυλετικές, κοινωνικές και πολιτισμικές. Για παράδειγμα, οι γυναίκες εμφανίζουν σε αυξημένο ποσοστό οξέα στεφανιαία σύνδρομα που οφείλονται σε διαχωρισμό των στεφανιαίων αρτηριών (δηλαδή όχι «βούλωμα», αλλά σχίσιμο των αγγείων) και μυοκαρδιακή βλάβη λόγω υπερέκκρισης κατεχολαμινών (takotsubo disease) σε καταστάσεις με υψηλή συγκινησιακή φόρτιση (π.χ. απώλεια προσφιλούς προσώπου), εξηγεί η κ. Ευδοκία Πετροπούλου, Καρδιολόγος, Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθύντρια Α΄ Καρδιολογικής Κλινικής στο Metropolitan General.
Καρδιοπάθειες: Γυναικεία γενετικά χαρακτηριστικά που τις «ευνοούν»
- Διαφορετικός μεταβολισμός φαρμάκων
- Αυξημένος κίνδυνος θρομβώσεων
- Μεγαλύτερη προστασία από τα καρδιαγγειακά νοσήματα στην προ εμμηνόπαυσης ηλικία
- Μικρότερης διαμέτρου στεφανιαίες αρτηρίες
- Συχνότερη εμφάνιση στηθάγχης σε σχέση με τους άνδρες και υψηλή επίπτωση νόσου μικρών αγγείων
- Υψηλότερη θνησιμότητα μετά από έμφραγμα σε σχέση με τους άνδρες
- Εγκυμοσύνη και λοχεία, κ.λπ.
Γυναικεία υποπερίθαλψη
Το κυριότερο χαρακτηριστικό, όμως, είναι ότι οι γυναίκες υποπεριθάλπονται.
Συχνά αυτό μπορεί να οφείλεται σε κοινωνικές προκαταλήψεις – π.χ. ότι «γκρινιάζουν» χωρίς λόγο και, έτσι, δεν αναζητείται εγκαίρως ιατρική βοήθεια.
Στις μελέτες που αφορούν στα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο αριθμός των γυναικών που συμμετέχουν είναι συντριπτικά χαμηλός σε σχέση με εκείνον των ανδρών, με αποτέλεσμα να μην γνωρίζουμε επακριβώς αν τα καινούργια φάρμακα και οι συσκευές που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία των ασθενών έχουν τα ίδια ευεργετικά αποτελέσματα και στον γυναικείο πληθυσμό.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η καθιερωμένη για πολλά χρόνια αγωγή για την καρδιακή ανεπάρκεια, η οποία πρόσφατα αναλύθηκε σύμφωνα με το φύλο, και βρέθηκε ότι στις γυναίκες πρέπει να δίνεται η μισή δόση φαρμάκων σε σχέση με τους άνδρες, για να έχουν τα ίδια καλά αποτελέσματα!
Επιπλέον, η εγκυμοσύνη ασκεί μία τεράστια πίεση στο γυναικείο καρδιαγγειακό σύστημα και πολύ πρόσφατα αναγνωρίστηκαν καινούργιοι παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται αυτήν. Πέρα από τους κλασικούς παράγοντες κινδύνου, όπως είναι η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης και η υπερλιπιδαιμία, γυναίκες που κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης εμφανίζουν προεκλαμψία, διαβήτη της κύησης, προωρότητα και λιποβαρή νεογνά για την ηλικία της κύησης, παρουσιάζουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου αργότερα στη ζωή τους. Γι’ αυτό θα πρέπει να γίνεται ρύθμιση των παραγόντων κινδύνου, ενδελεχής καρδιολογικός έλεγχος κατά τη διάρκεια της λοχείας και παρακολούθηση κατά τη διάρκεια της υπόλοιπης ζωής τους.
Επιπλέον, υπάρχει μία όλο και αυξανόμενη κατηγορία ασθενών που επιχειρούν μια πιθανή εγκυμοσύνη και αφορά στις γυναίκες με συγγενείς καρδιοπάθειες. Υπάρχουν γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση καρδιάς ή άλλων οργάνων και θέλουν να τεκνοποιήσουν.
Είναι προφανές, λοιπόν, ότι το εύρος των προκλήσεων στη σύγχρονη Ιατρική που σχετίζονται με το γυναικείο φύλο όλο και αυξάνεται.
Η λύση των ειδικών ιατρείων
Λόγω των ιδιαιτεροτήτων της γυναικείας καρδιάς και της διαπίστωσης της ελλιπούς φροντίδας που της παρέχεται παγκοσμίως, υπάρχει η τάση δημιουργίας ειδικών ιατρείων, όπου θα παρέχεται στις γυναίκες εξειδικευμένη γνώση, έλεγχος και αντιμετώπιση των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Δεδομένου ότι τα καρδιαγγειακά νοσήματα σκοτώνουν περισσότερες γυναίκες από ό,τι όλες οι μορφές καρκίνου μαζί και ότι, σύμφωνα με την Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία, αυτά τα νοσήματα μπορεί να προληφθούν κατά 80%, η σπουδαιότητα των προαναφερόμενων ιατρείων αποδεικνύεται μεγάλη.
«Τέλος, πρέπει να αναφερθεί ότι οι ίδιες οι γυναίκες παγκοσμίως δεν αντιπροσωπεύονται επαρκώς στην ειδικότητα της Καρδιολογίας, ενώ ελάχιστες από αυτές καταφέρνουν να έχουν θέσεις – κλειδιά στον εν λόγω χώρο, όπως αναφέρουν πρόσφατα άρθρα σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά», καταλήγει η κα Πετροπούλου.