Το Άσθμα ταλαιπωρεί εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, δεν κάνει διακρίσεις στις ηλικίες και μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα της ζωής τους. Ποια είναι τα συμπτώματα και πώς αντιμετωπίζεται; Μπορούν οι ασθενείς να έχουν μια φυσιολογική ζωή;
Το Άσθμα είναι μια χρόνια πνευμονοπάθεια, που προκαλεί φλεγμονή και στένωση των αεραγωγών, με αποτέλεσμα επαναλαμβανόμενες περιόδους συριγμού, σφίξιμου στο στήθος, δύσπνοια και βήχα, συνήθως το βράδυ ή νωρίς το πρωί.
Κατά την κανονική αναπνοή, ο αέρας ρέει ελεύθερα μέσα και έξω από τους πνεύμονες. Αλλά όταν το άσθμα δεν είναι υπό έλεγχο, οι αεραγωγοί των πνευμόνων είναι παχιοί, πρησμένοι και παρουσιάζουν χρόνιες φλεγμονές. Οι αεραγωγοί γίνονται υπερβολικά ευαίσθητοι στις μεταβολές του περιβάλλοντος και μια κρίση άσθματος καραδοκεί. Κατά τη διάρκεια της κρίσης, το επιθήλιο των αεραγωγών διογκώνεται, οι μύες γύρω από τους αεραγωγούς σφίγγουν, έκκριση βλέννας βουλώνει τους αεραγωγούς στους πνεύμονες και η αναπνοή γίνεται δύσκολη. Μία κρίση άσθματος -ή παρόξυνση- είναι μία αιφνίδια επιδείνωση των συμπτωμάτων και μπορεί να είναι απρόβλεπτη.
Τα αίτια του Άσθματος δεν έχουν κατανοηθεί πλήρως, αλλά οι κύριοι παράγοντες κινδύνου είναι διάφορες εισπνεόμενες ουσίες που προκαλούν αλλεργικές αντιδράσεις ή δρουν ερεθιστικά στους αεραγωγούς. Σε αυτές τις ουσίες περιλαμβάνονται ο καπνός και αλλεργιογόνα, όπως τα ακάρεα της οικιακής σκόνης αλλά και τα κατοικίδια ζώα.
Το άσθμα επηρεάζει ανθρώπους όλων των ηλικιών, και συνήθως πρωτοεμφανίζεται στην παιδική ηλικία.
Τα συμπτώματα
Οι ασθενείς με άσθμα μπορεί συχνά να ξυπνήσουν τη νύχτα από βήχα ή δυσκολία στην αναπνοή. Άλλοι, μπορεί να εμφανίζουν μόνο βήχα χωρίς κανένα άλλο σύμπτωμα.
Τα τυπικά συμπτώματα ενός ασθενούς με άσθμα είναι:
- Βάρος (δυσφορία) στο στήθος
- Βήχας
- Συριγμός (“σφύριγμα” στην αναπνοή – ιδιαίτερα στην εκπνοή)
- Δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή).
Τα συμπτώματα αυτά επιδεινώνονται με την άσκηση, κατά τη νύχτα ή νωρίς το πρωί, σε συγκεκριμένες εποχές (συνήθως άνοιξη και φθινόπωρο), μετά από ιώσεις και μετά από έκθεση σε ερεθιστικούς παράγοντες που υπάρχουν στο περιβάλλον.
Η διάγνωση της νόσου
Η διάγνωση του άσθματος μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολη σε κάποιες ηλικιακές και κοινωνικές ομάδες:
- Τα πολύ μικρά παιδιά (ιδιαίτερα κάτω των 5 ετών) μπορεί συχνά να εμφανίζουν βήχα και συριγμό, χωρίς απαραίτητα να πάσχουν από άσθμα. Σε τέτοιες ηλικίες είναι απαραίτητη η μακροχρόνια παρακολούθηση και, εάν τα συμπτώματα επιμένουν, τότε θα πρέπει να ληφθεί η απαραίτητη θεραπεία.
- Οι ηλικιωμένοι μπορεί να έχουν μειωμένη αντίληψη των συμπτωμάτων τους -τα οποία πολλές φορές ξεφεύγουν από τα τυπικά- και συχνά να θεωρούν τη δυσκολία στην αναπνοή φυσιολογική συνέπεια της ηλικίας τους.
Οι δύο πιο συνηθισμένες εξετάσεις για τη διάγνωση της πάθησης είναι η σπιρομέτρηση, η οποία μετράει το πόσο γρήγορα και με τι όγκο εισέρχεται και εξέρχεται ο αέρας από τους πνεύμονες και ο έλεγχος μέγιστης εκπνευστικής ροής, η οποία μετράει το πόσο γρήγορα ένα άτομο μπορεί να εκπνεύσει αέρα από τους πνεύμονές του.
Οι θεραπείες συνήθως λαμβάνονται χρησιμοποιώντας μία εισπνευστική συσκευή και εμπίπτουν σε δύο κατηγορίες:
- Εισπνεόμενες θεραπείες για ανακούφιση σε μία κρίση άσθματος.
- Εισπνεόμενες θεραπείες συντήρησης για τη συστηματική διαχείριση της νόσου.
Το άσθμα δεν μπορεί να θεραπευτεί, αλλά, όταν είναι ελεγχόμενο, οι άνθρωποι μπορούν:
- Να αποφύγουν τα προβληματικά συμπτώματα την ημέρα και τη νύχτα.
- Να χρησιμοποιούν λίγη ή καθόλου ανακουφιστική φαρμακευτική αγωγή.
- Να έχουν παραγωγική και σωματικά δραστήρια ζωή.
- Να έχουν σχεδόν φυσιολογική πνευμονική λειτουργία.
- Να αποφεύγουν σοβαρές κρίσεις άσθματος.
Η συμμόρφωση των ασθενών στη θεραπεία τους είναι κρίσιμης σημασίας, όπως και ο σωστός τρόπος χρήσης των εισπνευστικών συσκευών. Υπάρχουν πλέον πρωτοποριακές, προγεμισμένες και εύκολες στη χρήση συσκευές, οι οποίες διαθέτουν ηχητικό και οπτικό σήμα, ώστε να ενημερώνεται ο ασθενής για τη σωστή λήψη της δόσης, γεγονός που απλοποιεί κατά πολύ τη “ρουτίνα” του ασθενή, βοηθώντας τον να ακολουθήσει πιο πιστά τη θεραπεία του.
Φτωχός έλεγχος
Τα αποτελέσματα μελέτης που πραγματοποιήθηκε πριν από μερικά χρόνια σε 5 Ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία, και Ηνωμένο Βασίλειο) έδειξαν ότι περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς εξακολουθούν να έχουν φτωχό έλεγχο του άσθματος και να εκδηλώνουν σοβαρά συμπτώματα, παρά τις σημαντικές ιατρικές εξελίξεις και τις αποτελεσματικές θεραπείες που υπάρχουν διαθέσιμες τα τελευταία χρόνια. Επιπλέον, σύμφωνα με την ίδια μελέτη το φορτίο νοσηρότητας του άσθματος φαίνεται να είναι αντίστοιχο με αυτό του διαβήτη.
Τι γίνεται στην Ελλάδα;
Τα επιδημιολογικά δεδομένα για το άσθμα στην Ελλάδα είναι περιορισμένα. Η Ομάδα Άσθματος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας ολοκλήρωσε σχετικά πρόσφατα την πρώτη Πανελλαδική Επιδημιολογική για το Άσθμα.
Η πραγματοποίηση της έρευνας έγινε με ένα πλήρως δομημένο ερωτηματολόγιο, μέσης διάρκειας 5-10 λεπτών, το οποίο περιλάμβανε κλειστές ερωτήσεις. Το ερωτηματολόγιο στηρίχτηκε στις υποδείξεις της Ομάδας Άσθματος και βασίστηκε σε διεθνώς αποδεκτά ερωτηματολόγια αυτού του τύπου.
Στη μελέτη συμμετείχαν 2.632 άτομα και τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το 8,6% του γενικού πληθυσμού στην Ελλάδα έχει άσθμα. Όσον αφορά τη συχνότητα του άσθματος, αυτή αυξάνεται με την ηλικία. Η αύξηση αυτή μπορεί να αποδοθεί στην πιθανή υποδιάγνωση της πάθησης στην παιδική ηλικία και στην πιθανή υπερδιάγνωση του άσθματος στην τρίτη ηλικία (όπου πιθανώς συγχέεται με την άλλη κοινή πάθηση του αναπνευστικού, τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια).
Η ίδια έρευνα έδειξε ότι το άσθμα είναι συχνότερο στην Αττική, στην Πελοπόννησο και στην Κρήτη, με μικρότερα ποσοστά να παρατηρούνται στη Βόρεια Ελλάδα και τις νησιωτικές περιοχές της χώρας. Οι διαφορές αυτές πιθανώς οφείλονται στις κλιματολογικές συνθήκες των διαφόρων περιοχών, αλλά και τη διαφορετική έκθεση σε ερεθιστικούς παράγοντες και αλλεργιογόνα του περιβάλλοντος.
Διαβάστε επίσης:
Απαντήσεις στα πιο συχνά ερωτήματα για το Άσθμα
