Οι περισσότερες γυναίκες στον κόσμο επιθυμούν να τεκνοποιήσουν. Οι υπέρβαρες και παχύσαρκες γυναίκες, όμως, έχουν αποδεδειγμένα μεγαλύτερη δυσκολία στο να κυοφορήσουν.
της Δρ. Σταυρούλας Ευθυμιάδη
Tο μεγαλύτερο βάρος σώματος μπορεί σε μία γυναίκα να οφείλεται σε παθολογικές καταστάσεις, κληρονομικές αιτίες, αλλά και στον τρόπο ζωής της.
Δεν είναι ακόμη απολύτως γνωστό με όλες τις λεπτομέρειες, με ποιον ακριβώς μηχανισμό το επιπλέον βάρος εμποδίζει την κυοφορία. Ωστόσο, η υπερέκκριση της ινσουλίνης παίζει έναν σημαντικό ρόλο, καθώς και η μείωση της SHBG (δεσμευτικής σφαιρίνης των ορμονών του φύλου). Επίσης, η συσσώρευση λίπους στον οργανισμό συμβάλλει στη διαταραγμένη έκκριση GnRH – μια ορμόνη του υποθαλάμου που διεγείρει την έκκριση των ορμονών του φύλου FSH και LH.
Πού οφείλεται η υπογονιμότητα
Η ανωοθυλακιορρηξία (δεν γίνεται ωορρηξία κατά τη διάρκεια ενός ή περισσοτέρων κύκλων) στις υπέρβαρες-παχύσαρκες γυναίκες αποτελεί τη βάση για τη δυσκολία στην κυοφορία.
Στον τομέα της Γυναικολογίας, η παχυσαρκία με ανωοθυλακιορρηξία μπορεί να οφείλεται σε διάφορες παθήσεις, όπως η πρόωρη εμμηναρχή, οι ορμονικές διαταραχές τύπου υπερανδρογοναιμίας, όπως οι θυρεοειδοπάθειες και οι υπερπρολακτιναιμίες. Όμως το μεγαλύτερο ποσοστό της υπογονιμότητας σε αυτές τις γυναίκες οφείλεται στο σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών (PCO’s).
Οι υπέρβαρες γυναίκες, επιπλέον, μπορεί να κρύβουν μεταβολικά νοσήματα, όπως Σακχαρώδη Διαβήτη, ιδιαίτερα τύπου ΙΙ, στον οποίο η αντίσταση στην ινσουλίνη επιδεινώνεται και η υπερινσουλιναιμία αυξάνεται.
Χρειάζεται προσοχή, καθώς το επιπλέον βάρος στις γυναίκες μπορεί να συνδυάζεται ή να συνυπάρχει με παθολογικές καταστάσεις, όπως καρκίνους (π.χ. γυναίκες με ασκίτη από κάποια κακοήθεια που φυσικά δεν μπορούν να μείνουν έγκυες), ψυχολογικές καταστάσεις (π.χ. βουλιμία) και αναπνευστικές διαταραχές (π.χ. υπνική άπνοια, άσθμα και σύνδρομο Pickwickian, δηλ. σύνδρομο υποαερισμού στις παχύσαρκες), καθώς και με καρδιολογικές παθήσεις με αγωγή, στις οποίες η κύηση δεν είναι εφικτή, λόγω των ανεπιθύμητων ενεργειών.
Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που Αμερικανοί επιστήμονες πρότειναν άλλη ονομασία για την παχυσαρκία, την ABCD (adiposity-based chronic disease), για να υπενθυμίζεται ότι είναι πολυπαραγοντική.
Η διάγνωση της υπογονιμότητας
Η διάγνωση για την υπογονιμότητα λόγω των παραπάνω κιλών πρέπει να γίνει με προσοχή, λόγω των διαφόρων παθολογικών καταστάσεων που μπορεί να υποβόσκουν.
Καλό θα ήταν να διενεργηθούν γενικές εξετάσεις αίματος, πλήρης βιοχημικός έλεγχος, ορμονικό προφίλ με ειδικές εξετάσεις, όπως τη δοκιμασία ACTH, τον έλεγχο ινσουλίνης, καμπύλες σακχάρου με χρήση γλυκόζης, 50/75/100 γρ., τον έλεγχο γλυκόζης νηστείας και A!C, καθώς και εξετάσεις τις οποίες κρίνει ως απαραίτητες ο οικογενειακός ιατρός και ο εξειδικευμένος ιατρός (γυναικολόγος, ενδοκρινολόγος κ.λπ.) της ασθενούς.
Οι λύσεις
Η εύρεση λύσεων θα γίνει με τη συνεργασία του γυναικολόγου, του ενδοκρινολόγου, καθώς και του ιατρού που εξειδικεύεται είτε στην υποβοήθηση της γονιμότητας, είτε στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας. Ενδεχομένως να χρειαστεί και βοήθεια του διαβητολόγου.
Πολλές εργασίες και έρευνες παγκοσμίως έχουν αποδείξει ότι η απώλεια βάρους μπορεί να βελτιώσει τη γονιμότητα, καθώς και το αποτέλεσμα της κύησης. Επιπρόσθετα, τον Μάιο του 2016, στο περιοδικό Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism, ο Richard S. Legro και οι συνεργάτες του έδειξαν σε εργασία ότι η αλλαγή του lifestyle βελτίωσε την ωορρηξία και τον αριθμό των κυήσεων σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι η λήψη κλομιφαίνης.
Ωστόσο, μόνο η άθληση δεν αρκεί για να βελτιωθεί η γονιμότητα, αφού απαιτείται και σωστή διατροφή. Είναι ενδεικτικό ότι, με τη λήψη απλών υδατανθράκων (πατάτες, ρύζι, σιτάρι κ.ά.) αυξάνεται η ινσουλίνη και, αντίστοιχα, το σπλαχνικό λίπος, αλλά και το λίπος της κοιλιακής χώρας. Η έκφραση των Βρετανών “fat but fit” έχει αποδειχθεί ότι δεν ισχύει, γιατί με δείκτη μάζας σώματος (BMI) μεγαλύτερο του 25, παραμένει αυξημένος ο αριθμός των καρδιακών επεισοδίων, πόσω μάλλον σε γυναίκες με κίνδυνο θρομβώσεων κατά τη διάρκεια λήψης ορμονικών σκευασμάτων για υποβοήθηση της γονιμότητας ή και κατά τη διάρκεια της κύησης.
Η μείωση του βάρους οδηγεί στη μείωση των επιπέδων ινσουλίνης και της τεστοστερόνης, ώστε να αυξηθούν τα επίπεδα της SHBG. Έρευνες έδειξαν, επίσης, ότι μείωση των θερμίδων κατά 350 ανά ημέρα σε υπέρβαρες γυναίκες, ειδικά με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCO’s), βελτιώνει τις τιμές των ορμονών ήδη σε 15 ημέρες.
Η έναρξη γίνεται αρχικά με τη σωστή διάγνωση παθολογικών, ψυχολογικών ή άλλων υπεύθυνων καταστάσεων.
Απώλεια Βάρους
• Για να χάσει βάρος μία γυναίκα με επιπλέον κιλά, πρέπει να ξεκινήσει από κάπου.
• Η γυμναστική και το περπάτημα αποτελούν την ιδανική έναρξη.
• Η αλλαγή διατροφικών συνηθειών, με μείωση ποσοτήτων τροφής και μείωση θερμίδων, πρέπει να αποτελέσει ένα ταυτόχρονο βήμα.
• Η καλύτερη συμβουλή (εφόσον μπορεί κανείς να την τηρήσει) είναι “όχι λήψη τροφής μετά τις 19:00”.
• Για την απώλεια βάρους μπορεί κανείς να απευθυνθεί και στους ειδικούς. Ο εξειδικευμένος διατροφολόγος, σε συνεργασία με τον ενδοκρινολόγο-διαβητολόγο, έχουν τον πρώτο λόγο.
• Η μετφορμίνη έπαιξε σπουδαίο ρόλο τα τελευταία χρόνια σε γυναίκες με αυξημένο βάρος και με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, καθώς και τα αντισυλληπτικά, όταν δεν υπάρχουν θρομβώσεις, υπέρταση και η γυναίκα είναι μη καπνίστρια.
• Η ψυχολογική βοήθεια από έναν ειδικό αποτελεί επίσης μία σημαντική βοήθεια για την απώλεια κιλών.
• Χειρουργική θεραπεία με γαστρικό bypass, sleeve στομάχου, gastric banding, καθώς και οριζόντια γαστροπλαστική κ.ά. είναι επεμβάσεις που συμβάλλουν ενεργά στην απώλεια βάρους. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι, βάσει ερευνών, η κύηση πρέπει να αποφεύγεται κατά τη διάρκεια της μεγάλης απώλειας κιλών, διότι η πορεία της κύησης που θα επιτευχθεί δεν θα έχει πολύ θετική έκβαση.
• Χάπια κεντρικής δράσης για την απώλεια βάρους σώματος πρέπει να λαμβάνονται μόνο κατόπιν ιατρικής οδηγίας, αποτελώντας μία επίσης πιο ακραία λύση.
Η Δρ. Σταυρούλα Ευθυμιάδη είναι ιατρός μαιευτήρας/γυναικολόγος. Κατάγεται από τα Μετέωρα και ολοκλήρωσε τη βασική και γυμνασιακή της εκπαίδευση στο Dusseldorf της Γερμανίας. Εισήχθη στην Ιατρική Sχολή Ιωαννίνων το 1988, από όπου αποφοίτησε το 1995. Ειδικεύθηκε στη Μαιευτική/Γυναικολογία στα Νοσοκομεία Τζάνειο και Λαϊκό, από όπου και έλαβε πιστοποίηση στους γυναικολογικούς υπερήχους (2006). Εξειδικεύθηκε στις Ενδοσκοπήσεις στο νοσοκομείο St.Walburga/KreissMuenster της Γερμανίας, όπου και εργάστηκε μέχρι το 2008. Έκτοτε, διατηρεί Ιατρείο στο κέντρο της Αθήνας και είναι επιστημονική συνεργάτης της Μαιευτικής/Γυναικολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου Μητέρα – Υγεία.
