Μπορεί η διατροφή να συμβάλει στην πρόληψη του καρκίνου; Τι δείχνουν οι έρευνες | Διατροφή - planbemag.gr
Plan Be Mag
Διατροφή

Μπορεί η διατροφή να συμβάλει στην πρόληψη του καρκίνου;
Τι δείχνουν οι έρευνες

Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου αλλάζει από άνθρωπο σε άνθρωπο, ανάλογα με γενετικούς παράγοντες, με το περιβάλλον και με τον τρόπο ζωής του. Αν και δεν μπορούμε να ελέγξουμε τους πρώτους παράγοντες και μπορούμε μόνο εν μέρει να ελέγξουμε το περιβάλλον, μπορούμε ωστόσο να καθορίσουμε σημαντικά τον τρόπο ζωής μας. 

του Γιάννη Δημακόπουλου

Εδώ, λοιπόν, θα δούμε το κομμάτι του τρόπου ζωής που αφορά στη διατροφή. Ποιες τροφές χρειάζονται μεγαλύτερη προσοχή, σύμφωνα με τις έρευνες;

Κρέας
Το σημαντικότερο κεφάλαιο για τη μελέτη καρκίνου-διατροφής αφορά στη σχέση μεταξύ εμφάνισης της ασθένειας και κατανάλωσης κόκκινου ή επεξεργασμένου κρέατος. Η σχέση αυτή επισημάνθηκε από σειρά επιδημιολογικών μελετών, οι οποίες υπέδειξαν ότι η αυξημένη κατανάλωση κόκκινου ή επεξεργασμένου κρέατος συνδέεται με αυξημένο ρίσκο εμφάνισης καρκίνου.
Κόκκινο κρέας είναι το μοσχαρίσιο, το χοιρινό, το πρόβειο, το κατσικίσιο, αλλά και το κρέας αλόγου, το οποίο δεν έχει υποστεί κάποιου είδους επεξεργασία. Αντίθετα, το επεξεργασμένο έχει περάσει από διάφορες διαδικασίες προκειμένου να συντηρηθεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ή να ενισχυθεί η γεύση του. Μια τέτοια διαδικασία είναι το πάστωμα. Η βάση του επεξεργασμένου κρέατος είναι συνήθως είτε το μοσχάρι, είτε το χοιρινό.
Ωστόσο, αρκετές φορές περιέχει περισσότερα του ενός είδη. Σε προϊόντα επεξεργασμένου κρέατος ενδέχεται να περιέχονται και εντόσθια ή παραπροϊόντα κρέατος, όπως αίμα. Το καπνιστό και το παστό βοδινό κρέας, τα παρασκευάσματα και οι σάλτσες, τα λουκάνικα και το ζαμπόν, όλα ανήκουν στα επεξεργασμένα κρέατα.
Και τα δύο είδη που αναφέραμε παραπάνω συνδέονται θετικά με το ρίσκο εμφάνισης καρκίνου. Με λίγα λόγια, περισσότερη κατανάλωση κρέατος, κόκκινου ή επεξεργασμένου, συμβαδίζει με αυξημένο ρίσκο εμφάνισης καρκίνου.
Ωστόσο, το κόκκινο κρέας ανήκει στην ομάδα “πιθανόν καρκινογόνο για τον άνθρωπο”. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι, ενώ παρατηρείται θετική συσχέτιση, δεν μπορεί κανείς να πει απόλυτα ότι, τρώγοντας κόκκινο κρέας, προκαλείται καρκίνος.
Από την άλλη μεριά, το επεξεργασμένο κρέας ταξινομήθηκε στην ομάδα “καρκινογόνο για τον άνθρωπο”. Με λίγα λόγια, υπάρχει ικανοποιητικός αριθμός δεδομένων από επιδημιολογικές μελέτες που υποδεικνύει ότι η κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος προκαλεί καρκίνο – και συγκεκριμένα του παχέος εντέρου.
Θα μπορούσαμε να ποσοτικοποιήσουμε την επίδραση που έχει η κατανάλωση κρέατος στο ρίσκο εμφάνισης καρκίνου ως εξής:
100 γρ. κόκκινου κρέατος ημερησίως οδηγούν σε αύξηση της πιθανότητας εμφάνισης καρκίνου κατά 17%.
50 γρ. επεξεργασμένου κρέατος ημερησίως οδηγούν σε αύξηση 18%.

Προσοχή όμως: τα ποσοστά αυτά δεν έχουν την ίδια βαρύτητα. Ενώ τα δεδομένα υποδεικνύουν ότι το επεξεργασμένο κρέας προκαλεί καρκίνο του παχέος εντέρου, δεν έχει τεκμηριωθεί κάτι παρόμοιο για τη συσχέτιση του κόκκινου κρέατος με κάποιον τύπο καρκίνου. Άρα, το 17% που δείχνουν οι αριθμοί δεν έχει το ίδιο βάρος.
Επιπλέον, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η κατανάλωση κρέατος ωφελεί την υγεία και δεν είναι απαραίτητο να αποκλειστεί εντελώς από τη δίαιτά μας. Προτιμότερο να γίνεται περιορισμένη κατανάλωση, ειδικά επεξεργασμένου κρέατος.
Εκτός από το επεξεργασμένο κρέας, καλό είναι να αποφεύγεται και η κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων γενικά, τα οποία επίσης συνδέονται με αυξημένο ρίσκο εμφάνισης καρκίνου. Όπως και με το κόκκινο κρέας, ούτε σε αυτή την περίπτωση έχει τεκμηριωθεί σχέση αιτίου-αιτιατού μεταξύ αυτών των τροφών και κάποιας μορφής καρκίνου, αλλά συσχέτιση.

Σωματικό βάρος
Και το βάρος του σώματος είναι από τους παράγοντες που φέρονται να αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Σε μια μελέτη του 2014, η οποία περιλάμβανε 5,24 εκατομμύρια εθελοντές και δημοσιεύθηκε στο The Lancet, εκτιμήθηκε ότι ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ: βάρος (kg)/ύψος2) σχετίζεται με 17 από τα 22 είδη καρκίνου που μελετήθηκαν. Άρα, καλό είναι να “χτίσουμε” τη δίαιτά μας έτσι ώστε να διατηρούμε ένα υγιές σωματικό βάρος.

Συμπέρασμα
Ας περιορίσουμε την κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος, καταναλώνοντας με μέτρο το κόκκινο κρέας. Γενικότερα, ας προσπαθούμε να καταναλώνουμε τρόφιμα όσο το δυνατόν λιγότερο επεξεργασμένα.
Ας προσπαθήσουμε να διατηρήσουμε το βάρος μας μέσα στα προτεινόμενα επίπεδα.
Να καταναλώνουμε τροφές με αντιοξειδωτική δράση. Αντιοξειδωτικά μπορούμε να λάβουμε μέσω μιας δίαιτας που περιλαμβάνει φρούτα και λαχανικά με έντονα χρώματα, όπως σπανάκι, καρότα και ντομάτες.
Να αποφεύγουμε να ψήνουμε το κρέας σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες, γιατί απελευθερώνονται ενώσεις, οι οποίες φαίνεται ότι συμβάλλουν στην ανάπτυξη φλεγμονών – αν και ο ρόλος τους δεν έχει κατανοηθεί πλήρως.
Ας επιλέγουμε τρόφιμα που περιέχουν φυτικές ίνες, όπως δημητριακά ολικής άλεσης (π.χ. ψωμί, ζυμαρικά) και όσπρια.
Να μην πίνουμε πολύ αλκοόλ, ούτε και να πίνουμε συστηματικά. Και η μεμονωμένη ποσότητα, αλλά και οι εκτεταμένες περίοδοι τακτικής κατανάλωσης αλκοόλ φέρονται να αυξάνουν το ενδεχόμενο εμφάνισης ορισμένων τύπων καρκίνου.

Κλείνοντας, να υπογραμμίσουμε ότι η διατροφή δεν αποτελεί θεραπεία για τον καρκίνο, ούτε και μπορεί να αντικαταστήσει μια φαρμακευτική αγωγή ή τις ιατρικές συμβουλές.
Αυτό, ωστόσο, που δείχνουν οι έρευνες είναι ότι θα μπορούσε να συμβάλει στην πρόληψη της ασθένειας, μειώνοντας τις πιθανότητες εμφάνισής της.

Πηγές
http://www.who.int/features/qa/cancer-red-meat/en/
https://www.bmj.com/content/360/bmj.k322
https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(14)60892-8/fulltext

giannis-dimakopoulosO Γιάννης Δημακόπουλος είναι Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, πτυχιούχος του Τμήματος Διατροφής και Μεταβολισμού του University of Surrey (BSc Nutrition). Έχει μετεκπαιδευτεί στη κλινική διαιτολογία στο Τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας της Ιατρικής Σχολής του King’s College London, με υποτροφία από το National Health Service (MSc Dietetics). Συμμετέχει ως υποψήφιος Διδάκτορας στην Πανελλαδική Μελέτη Διατροφής & Υγείας (ΠΑΜΕΔΥ), η οποία υλοποιείται από τη Μονάδα Διατροφής του Ανθρώπου του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Διατηρεί το γραφείο του στην οδό Ηριδανού 6, στην Αθήνα.
www.dimakopoulosi.gr