Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια: Κρίσιμης σημασίας η συμμόρφωση του ασθενή με τη θεραπεία | Υγεία - planbemag.gr
Plan Be Mag
Υγεία

Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια: Κρίσιμης σημασίας η συμμόρφωση του ασθενή με τη θεραπεία

Ο βήχας του καπνιστή είναι συνήθως άμεσα αναγνωρίσιμος. Και στο μυαλό των περισσοτέρων, ένας τέτοιος βήχας, καθώς και η δύσπνοια που συχνά εμφανίζουν οι καπνιστές όταν ζοριστούν λιγάκι ανεβαίνοντας μια ανηφόρα ή τρέχοντας να προλάβουν το λεωφορείο, είναι απλά το “μικρό τίμημα” που χρειάζεται να πληρώσουν για την εθιστική, αλλά απολαυστική γι’ αυτούς, συνήθεια. Κι όμως, τα συμπτώματα αυτά δεν είναι ένα οποιοδήποτε τίμημα και, οπωσδήποτε, δεν είναι καθόλου μικρό…

Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) αποτελεί μια νόσο που εξελίσσεται προοδευτικά και σχετίζεται κυρίως με το κάπνισμα, αλλά και την ατμοσφαιρική ρύπανση, το ιστορικό λοιμώξεων στην παιδική ηλικία, την έκθεση σε χημικές ουσίες στον επαγγελματικό χώρο, τη διαβίωση σε βιομηχανικές πόλεις, τη χρήση ξυλόσομπας κ.λπ. – κάτι που καθιστά την εμφάνισή της πολύ πιθανή και σε μη καπνιστές. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν, δε, την επικινδυνότητα της εισπνοής αερίων από τη χρήση ξυλόσομπας, η οποία στη χώρα μας κατέληξε να είναι αρκετά διαδομένη λόγω των δύσκολων οικονομικών συνθηκών των τελευταίων χρόνων, γίνεται κατανοητό ότι το εύρος των εν δυνάμει νοσούντων από ΧΑΠ διογκώνεται.

Ένα φαινόμενο με ανησυχητικές διαστάσεις

Εκτιμάται ότι 350 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως πάσχουν από ΧΑΠ, ενώ οι περισσότεροι από τους μισούς πάσχοντες δεν το γνωρίζουν, καθώς η νόσος υποδιαγνώσκεται.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το συνολικό κόστος σε φάρμακα και νοσηλείες για την όλη αντιμετώπιση της νόσου είναι τεράστιο (μόνο στις ΗΠΑ ξοδεύονται 24 δισ. δολάρια ετησίως). Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι: 3.000.000 άνθρωποι φέρονται να πεθαίνουν από ΧΑΠ ετησίως, ενώ η ασθένεια αναμένεται έως το 2020 να αποτελέσει την 3η αιτία θανάτου παγκοσμίως.

Βάσει μίας μεγάλης επιδημιολογικής μελέτης που διεξήχθη στην Ελλάδα από την ομάδα ΧΑΠ της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Ν. Σιαφάκα, 9 ενήλικες καπνιστές στους 100 πάσχουν από τη νόσο (8,4%), δηλαδή περίπου 700.000 Έλληνες. Το 56% εξ αυτών δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν, ενώ οι μισοί συνεχίζουν να καπνίζουν…

Οι άνδρες πάσχουν 2,5 φορές περισσότερο από τις γυναίκες, φτάνοντας ένα ποσοστό της τάξεως του 11,6%, έναντι 4,8% των τελευταίων. Επιπλέον, ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ο αγροτικός πληθυσμός πάσχει από ΧΑΠ περισσότερο από ό,τι ο αστικός (Αθήνα: 6%, αστικά κέντρα πλην Αθήνας: 10,1%, αγροτικές περιοχές:15,1%).

Αναγνωρίζοντας τα συμπτώματα

Γνωστή παλαιότερα και ως “νόσος των καπνιστών”, η ασθένεια αυτή έχει ως βασικότερα συμπτώματα το εμφύσημα και τη χρόνια βρογχίτιδα, με χαρακτηριστικό της την μειωμένη ροή του αέρα στους αεραγωγούς, που τελικά επηρεάζει αρνητικά τη φυσιολογική αναπνοή, την παραγωγή πτυέλων, αλλά και το σφίξιμο στο στήθος.

Θετικά μηνύματα στον τομέα της θεραπείας

Η θεραπεία της ΧΑΠ θα πρέπει να είναι εξατομικευμένη, λαμβάνοντας υπ’ όψιν πάντα τα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες του κάθε ασθενή. Ωστόσο, η διακοπή του καπνίσματος συνιστά συνήθως το πρώτο βήμα κάθε θεραπείας.

Το θετικό γεγονός είναι ότι οι θεραπευτικές επιλογές για τους ασθενείς με ΧΑΠ είναι πλέον πολλές και αρκετά αποτελεσματικές. Έχουν αναπτυχθεί νέα φάρμακα, τα οποία συμβάλλουν στη σωστή αγωγή των ασθενών και, ταυτόχρονα, είναι περισσότερο οικονομικά από τα παλαιότερα. Κι αυτό, διότι ο ασθενής μπορεί να τα λαμβάνει 1 ή 2 φορές την ημέρα και να έχει καλύτερο αποτέλεσμα σε σχέση με παλαιότερα, όταν απαιτούνταν 3 και 4 δόσεις ημερησίως – μια ουσιαστική εξέλιξη, δεδομένης της οικονομικής στενότητας των τελευταίων χρόνων, αλλά και των απαιτητικότερων παλαιότερων θεραπειών που συχνά αποθάρρυναν τους ασθενείς.

Στην αποτελεσματικότητα των νεότερων σκευασμάτων συμβάλλουν σημαντικά οι νέες συσκευές εισπνοών με τις οποίες χορηγούνται. Υπάρχουν πλέον πρωτοποριακές, προγεμισμένες και εύκολες στη χρήση συσκευές, οι οποίες διαθέτουν ηχητικό και οπτικό σήμα, ώστε να ενημερώνεται ο ασθενής για τη σωστή λήψη της δόσης.

Οι νέες θεραπευτικές μέθοδοι παρέχουν στους γιατρούς μια σειρά από διαθέσιμες επιλογές που μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες του κάθε ασθενούς, εγκαινιάζοντας έτσι μια νέα εποχή για τον Έλληνα ασθενή που πάσχει από ΧΑΠ. 

Η θεμελιώδης σημασία του συνειδητοποιημένου ασθενή

Ωστόσο, ουσιαστικό ρόλο σε μια επιτυχή θεραπευτική έκβαση παίζει και η σοβαρή αντιμετώπιση της θεραπείας από τον ασθενή. Η δρ. Όλγα Βαρτζιώτη, πνευμονολόγος-φυματιολόγος, εντοπίζει τις δυσκολίες, τονίζοντας παράλληλα και τη μεγάλη σημασία της συμμόρφωσης των ασθενών στη θεραπεία τους: “Τα ποσοστά μη συμμόρφωσης είναι ιδιαιτέρως υψηλά σε ασθενείς με χρόνια αποφρακτικά νοσήματα, όπως η ΧΑΠ. Οι δυσκολίες της τήρησης των ιατρικών οδηγιών ξεκινούν από την ίδια τη Νόσο, η οποία εξελίσσεται προοδευτικά και επιδεινώνεται. Η επιτυχής προσπάθεια για βελτίωση της συμμόρφωσης των ασθενών με ΧΑΠ εξαρτάται από ένα σύνολο παραγόντων που σχετίζονται με την ίδια τη νόσο και θεραπεία, το προφίλ του ασθενούς, τα κοινωνικο-οικονομικά κριτήρια και τη σχέση γιατρού-ασθενούς.

Συχνά τα πρώτα στάδια της Νόσου υποδιαγιγνώσκονται και οι ασθενείς δεν δίνουν σημασία σε συμπτώματα όπως ο βήχας (τσιγαρόβηχας) και η δύσπνοια, η οποία οδηγεί σε περιορισμό των δραστηριοτήτων τους.

Το πρώτο βήμα στη θεραπεία είναι η διακοπή/αποφυγή του καπνίσματος, καθώς επίσης και η αλλαγή του τρόπου ζωής με δίαιτα, σωστή διατροφή και άσκηση – η εφαρμογή του λεγόμενου “Life Style Medicine”.

Η σωστή ενημέρωση για τη Νόσο αφορά και το στενό οικογενειακό περιβάλλον, το οποίο δείχνοντας κατανόηση θα βοηθήσει και θα υποστηρίξει τον ασθενή, συμβάλλοντας στην πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση και πιο εξατομικευμένη θεραπεία, βελτιώνοντας έτσι και τη σχέση γιατρού-ασθενούς.

Επιπλέον, η λανθασμένη χορήγηση αγωγής, λόγω ελλιπούς εκπαίδευσης των ασθενών ως προς τη χρήση αναπνευστικών συσκευών, οι λανθασμένες πεποιθήσεις, αλλά και οι ψυχοκοινωνικοί παράγοντες οδηγούν σε αποτυχία της θεραπείας, επηρεάζοντας έτσι την εξέλιξη της νόσου.

Συνεπώς, η μη συμμόρφωση των ασθενών στη θεραπεία, λόγω υποκειμενικών ή οικονομικών λόγων, αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και την ανακούφιση των συμπτωμάτων”.hap_quote

Η δρ. Βαρτζιώτη εφιστά την προσοχή και στην κρίσιμη σημασία της συνεργασίας γιατρού-ασθενή, η οποία θεωρεί ότι συνδέεται αναπόσπαστα με την επιτυχή πραγμάτωση της θεραπείας και, κατ’ επέκταση, με τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του πάσχοντα. Αφ’ ενός, ο γιατρός καλείται να κατανοήσει συναισθηματικά τον ασθενή και, αφ’ ετέρου, καλείται να τον διαχειριστεί, κρατώντας έτσι μια απόσταση. “Στόχος είναι μια καλή επικοινωνία, βασιζόμενη στην εμπιστοσύνη, την κατανόηση, τον αμοιβαίο σεβασμό και την ενεργό συμμετοχή του ασθενούς στη λήψη αποφάσεων. Πέρα από τις επιστημονικές γνώσεις, η ανάγκη για νέες δεξιότητες, στάσεις και συμπεριφορές επιβάλλει την ανθρωποκεντρική διάσταση του επαγγέλματος”, τονίζει η ειδικός.

Ωστόσο, η Ιατρική αλλάζει και η προσαρμογή σε νέες συνθήκες αφορά και τις δύο πλευρές. Αρκετά διαδεδομένη είναι η νέα τάση του ασθενή, αναφερόμενη ως “medical googler”, βάσει της οποίας ο ασθενής κάνει παράλληλα και τη δική του έρευνα στο Διαδίκτυο σχετικά με την ασθένειά του, με αμφίβολα όμως αποτελέσματα, καθώς δεν διαθέτει τις γνώσεις να διακρίνει τις αξιόπιστες επιστημονικές πληροφορίες. Αναμενόμενα, το φαινόμενο αυτό μπορεί να επηρεάσει τη σχέση γιατρού-ασθενή.

Σύμφωνα με τη δρ. Βαρτζιώτη, η κατάλληλη συνεργασία οδηγεί στη σωστή εκπαίδευση, καθοδήγηση και υποστήριξη του ασθενή. Η ασθενοκεντρική προσέγγιση ικανοποιεί τις ανάγκες του και τα “θέλω” του, ανακουφίζει από τα συμπτώματα και βοηθάει τον γιατρό να προλάβει την εξέλιξη της νόσου, βελτιώνοντας έτσι την ποιότητα ζωής.

Βαρτζιώτη Όλγα, MD
Πνευμονολόγος- φυματιολόγος
www.pneumonology.com